ปยุ ไสเ ดอื น
ปยุ ไสเดอื น หรอื ปยุ หมกั มลู ไสเ ดือน เปนอกี หน่ึงทางเลอื กของ
เกษตรอนิ ทรยี เน่อื งจากนาํ ไสเ ดอื นดนิ สตั วต ัวเล็กทมี่ คี วามสําคญั ตอ ระบบนิเวศน มาเลย้ี งเพือ่ เปลี่ยนองคประกอบและเพิ่มจุลินทรีย จนทาํ ใหได ปยุ หมกั ที่มปี ระสทิ ธภิ าพ สามารถบาํ รงุ ตนไมไดอ ยา งยอดเยย่ี ม
โดยปยุ ไสเดอื นมลี กั ษณะเปนเศษอนิ ทรยี วตั ถทุ ่ีไสเดือนดนิ กินเขา ไป
แลว ยอยสลายออกมาเปนมูลทีม่ ปี ระโยชน รปู ทรงเปน เม็ดรว น สดี ําหรอื สีน้าํ ตาล โปรงเบา จุความช้นื สงู ระบายนํ้าและระบายอากาศดี แถมมี ธาตุอาหารและปรมิ าณอนิ ทรียว ัตถมุ าก
ประโยชนของปุย ไสเดือน
1.แบคทีเรยี ในระบบยอยอาหารของไสเ ดอื นจะผลิตตัวควบคมุ การเตบิ โตของพชื และฮอรโมนเพ่ิมเติมทรี่ ับผิดชอบ สําหรับการเรงเซลลพชื ใหขยายและแบง ตัว ซ่ึงมีถึง 10,000 เทาในมลู ไสเ ดอื นมากกวาในดินผสมทั่วไป 2.มูลไสเ ดอื นจะมคี วามสมบรู ณทล่ี งตัวระหวางสารชวี ภาพและชองวา งอากาศ ซงึ่ เปนความสมดุลที่เหมาะที่จะใหรากพชื เปราะบางชอนไชลงไปไดอ ยางงายดายเพือ่ หาสารอาหารและนํ้า ยิง่ รากมีมากเทาไหร พชื ก็จะสามารถรวบรวมอาหารและน้าํ ไดม ากข้ึนเทานัน้ และก็จะสขุ ภาพดีขนึ้ ดวย 3.ตน ไมท ป่ี ลกู ในกระถางนานๆ ปยุ มูลไสเ ดือนจะไมท ําใหดนิ แข็ง จงึ สามารถยดื ระยะเวลาการปลกู ออกไปได โดยไมต องเปล่ยี นกระถาง 4.ปลอดสารเคมี 100% ไมเ ปน พิษตอ คน สตั วเ ล้ยี ง และสภาพแวดลอ ม 5.กรณใี ชผ สมดิน ท่ีเปน ดนิ เหนียว จะชวยเพิ่มอากาศในดิน ทําใหด นิ รวนซยุ และชว ยในการถา ยเทนาํ้ และอากาศไดส ะดวก 6.กรณผี สมดนิ ทเี่ ปน ดินทรายจะชว ยเพิ่มเนื้อดนิ ชวยใหดินเก็บรักษาความชืน้ และธาตุอาหารในดิน ลดการชะลา งธาตุอาหารของน้าํ 7.มูลไสเ ดือนดินสามารถชว ยเก็บความชน้ื และปลดปลอ ยออกมาใหพชื อยา งชาๆ เมื่อพืชตองการ ยืดระยะเวลาการใหน าํ้ แกพชื ไดน านขึ้น 8.ชว ยลดปญหาการสลายตวั ของธาตุอาหาร เปนตวั ปลดปลอ ยธาตอุ าหารอยา งชา ๆ ทําใหป ระหยดั ปยุ 9.ปกปอ งดินไมใ หมีสภาพโครงสรา งแนน เขง็ และชวยเตมิ อนิ ทรยี วตั ถใุ นเน้ือดิน ชวยใหด นิ รว นซุย รากพืชสามารถแพรข ยายไดก วาง มลู ไสเ ดือนดนิ จะมีสารประกอบของกรดฮวิ มิคซึ่งเปนตัวกกั เกบ็ ธาตุอาหาร ท่ีจําเปน ตอพืชหลายชนิด เชน ฟอสฟอรสั (P) โพแทสเซียม (K) แคลเซียม (Ca) เหล็ก (Fe) และทองแดง (Cu) ซงึ่ ธาตอุ าหารเหลา นจี้ ะถูกเก็บอยใู นโมเลกลุ ของกรดฮิวมคิ อยใู นรูปพรอมใช และจะถกู ปลดปลอ ยออกมาเม่อื พืชตอ งการ 10.มลู ไสเดือนดนิ จะมีสารประกอบของกรดฮิวมิคซงึ่ เปนตวั กักเก็บธาตุ อาหารทีจ่ ําเปนตอ พืชหลายชนดิ เชน ฟอสฟอรสั (P) โพแทสเซยี ม (K) แคลเซียม (Ca) เหล็ก (Fe) และทองแดง (Cu) ซ่ึงธาตอุ าหารเหลาน้ีจะถูกเก็บอยูในโมเลกลุ ของกรดฮิวมิค อยูในรปู พรอมใช และจะถูกปลดปลอ ยออกมาเมื่อพชื ตอ งการ 11.มูลไสเ ดอื นไมม ีของแถมทีไ่ มพ งึ ประสงค เชน ดว ง เชอื้ รารา ยทเี่ ขา ไปทาํ ลายพืช ไมผ ลติ หญา ท่ีจะกลายมาเปนมาเปนวชั พืชทหี ลัง 12.มลู ไสเดอื นมีโมเลกุลทเ่ี ลก็ กวา ปุย คอกทว่ั ไป ตนไมจ ึงดดู ซบั ไดง า ยและเรว็ กวา 13.มูลไสเ ดือนเปนปุยเยน็ กวา ใชก ับตน ไมไ ดเลย ไมทาํ อนั ตรายกบั ตนไม ตา งกบั ปุยคอกอนื่ ทต่ี อ งผา นการหมักกอนถงึ จะนาํ มาใชไ ด
ท่ีมา : บทความจาก คณุ เดชาวจั น พันจนั ทรโชติ
การเลีย้ งไสเ ดอื นดินเพอ่ื ทํา ปยุ หมกั มลู ไสเ ดอื น ในกะละมัง
วัสดุและอุปกรณในการเล้ยี งไสเ ดอื นดนิ นํากะละมังไปเจาะรโู ดยใชสวาน 2 หนุ เจาะใหท วั่ กะละมัง เพ่ือใหน า้ํ ไหล ผานออกไดส ะดวก 1. กะลังมังสีดํา/กระดงพลาสติก (ใบละไมเกิน 20 บาท) 2. มูลววั แหง นําขว้ี ัวมาทาํ การรดน้าํ ใหข ้วี ัวเปยก เพือ่ ลา งความรอนของขว้ี ัวและแกส 3. ไสเ ดอื นดิน( พันธุขต้ี าเร/ พนั ธแุ อฟรกิ ัน) ไสเ ดือนทน่ี ยิ มเลยี้ ง คือพันธุ ออกใหห มด รดนํ้าขี้วัว ประมาณ 1-2 อาทติ ย แลว แตค วามรอนของขวี้ วั แอฟรกิ นั ลําตวั จะมีสีมว งเพราะไสเ ดือนพนั ธุพ ันธแุ อฟริกนั นั้นมีขอดีคอื ตัว แลวนาํ ไปใสในกะลงั มงั ประมาณครงึ่ กะลังมงั อวนโตเคลอื่ นไหวชา และใหป ุยจาํ นวนทมี่ าก และยงั ขยายพนั ธไุ ดเ ร็วอีกดว ย 4. ตะแกรงรอ นมลู ไสเ ดอื นขนาด 3 และ 5 มลิ ลเิ มตร ใสไสเดอื นลงบนข้ีววั ผสมไวในกะลงั มงั แลว นาํ ไวในโรงเรอื นที่เย็น โดย ทําเปนช้ันไมไผ ไสเดือนชอบความชนื้ และเยน็ รดนํ้า ใหความชน้ื กบั ไสเดอื น 3-4 วันตอครัง้ สามารถนาํ ไปใส พชื ผกั ผลไม เพ่ือเปน อาหาร เสรมิ ได
ประมาณ 1-2 สัปดาห ก็จะสามารถนํามารอนเพื่อแยก มูลไสเ ดอื นแบตวั ไสเ ดือนออกเพอื่ ยา ยไปกะละมังทเี่ ตรยี มเล้ียง ในรอบใหม
หมายเหตุ : โรงเรือนท่ีเลย้ี งไสเดอื นดนิ คอื ตองเปน พื้นท่ีโลง อากาศถายเทไดส ะดวก เมอื่ รอ นไดเ ฉพาะมูลไสเ ดอื นสามารถบรรจุจดั ทําเปน แดงสอ งบา งแตไ มใ หรอน ผลติ ภณั ฑ มลู ไสเ ดือนจาํ หนา ยได • สามารถใหอาหารเสรมิ ได คอื เศษผกั ทีเ่ หลือใชก ารทาํ ครวั ใหห รือไมใหกไ็ ด เพราะไสเดือนพนั ธแุ อฟรกิ นั กนิ ขีว้ ัวเปน อาหารหลักอยแู ลว • เราสามารถแยกพอ พันธแุ มพ ันธไุ สเดอื นไวไ ด โดยการคัดเอาไสเดอื นทตี่ ัวโตๆ ไว • ไสเดือนดินเปนสัตวท่ีไมมกี ระดกุ สนั หลงั ไมชอบความรอน เพราะฉะน้นั มูลของไสเดือนจงึ เย็น สามารถนําไปรองหลุมท่ีเตรยี มปลกู พชื ผักผลไมไดเ ลย หรือใสเ ปนปุย แกตน ไมที่กําลังเจรญิ เตบิ โตไดดี
มหาวทิ ยาลัยราชภฏั วไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปู ถมั ภ สระแกว
เลขที่ 1177 หมูท่ี 2 ตําบลทา เกษม อําเภอเมอื งสระแกว จงั หวดั สระแกว 27000
โทรศัพท : 037-447-111 โทรสาร : 037-447-043
Website : www.sk.vru.ac.th วไลยอลงกรณฯ สระแกว