��Ѿ�ҡ������ҵ��������Ǵ����
����Ǵ��������������������Ե�����������Ե�Դ�ҡ��á�����ͧ������������������������ҵ� �� �ҡ�� �Թ �Թ ����ҵ� ��� ���� ˹ͧ ��ͧ �֧ �����Һ ���� �����ط� �ת��ó�ѵ����ҧ � �Ҫ������ͧ����ҧ � ��� ����Ǵ�����ѧ����������������¹�ŧ�������� �������������������Ӥѭ���������������Ǵ��������¹�ŧ�����ҧ��������ҧ���������������� ���������ͧ��Ѿ�ҡ������ҵ��������Ǵ���� ����������ѹ���ѹ���ҧ����Դ ��ҧ�ѹ�������Ǵ�����������ء����ء���ҧ�����ҡ������ͺ������ ��ǹ��Ѿ�ҡ������ҵ����������ӹ������ª�����������ҡ�����������������ͧ��Ѿ�ҡ������ҵ��������Ǵ�����. ��Ѿ���������ҵ� ������ѡɳ������������ 2 �������˭� � ��� 1. ��Ѿ�ҡ������ҵ���������������������� ����
1) ��������������������Ҿ���������������¹�ŧ� � ��� �� ��ѧ�ҹ �ҡ�ǧ�ҷԵ�� �� �ҡ�� ��� ���������������������¹�ŧ�������ѡ��� 2) ������������������¹�ŧ�� ���ͧ�ҡ�١����ҧ����Դ �� ����Թ ��� �ѡɳ����Ի���� ��� �������������������Դ�ѭ������� ���� �����١�ת��Դ�����ѹ��� � �ҡ � ������� ����������Թ�������س�Ҿ ������Ե����ŧ�����ͧ�������Թ���س�Ҿ����ͧ�������������١�ת��Ѻ�����ع���¹ 2. ��Ѿ�ҡ������ҵ�������������������� ����
1) ������������������� ������ö�ѡ���������Ҿ�������� �� ������ �ѵ����� ��Ъ����š �����ش�����ó��ͧ�Թ ��������ҡ�ç�ҹ �����Թ ����ҧ��Դ ��ȹ���Ҿ�ѹ����� ��� ����Ҩ������Դ��������� 2) �������������Ҩ������������� �� �س���ѵ������ҵ��ͧ�Թ �� ���ä��ͧ������ ʵ��ѭ�� ����ѹ����ͧ�������ҵ� ������� ������˭� �͡������ �ѵ���� �ѵ����� ��� 3) �������������Ҩ�ѡ������� ��������������� ���ѧ����ö�����غ��� ��Ѻ���ѵ������� ��������Ѻ����д�ɰ�������� �� ������ҧ � �ѧ���� �ͧᴧ �Թ �ͧ�� ��� 4) ��������������������������Ѻ�����ա����� �� ��ҹ�Թ ����ѹ��ҫ �������ǹ�˭� ��� �١��������§�������������������� �������ö������������ ��Ѿ�ҡ������ҵ���ѡ����Ӥѭ�ͧ�š ����ͧ����������� �Թ ������ �ѵ����� ��� ����ҵ� �����Ъ��� (������)�. ����Ǵ��������Ǵ�����ͧ��������������ͺ � ��� ��������������Ե�����������Ե ����Դ�ҡ ��á�����ͧ���������͡�� 2 ������ ��� 1. ����Ǵ�����ҧ�����ҵ� 2. ����Ǵ�����ҧ�Ѳ����� ��������Ǵ������д�ɰ� ������������������ҧ��˹���� ����Ǵ���������ҵ� ��ṡ�� 2 ��Դ ��� 1) ����Ǵ�����ҧ����Ҿ ���� �ҡ�� �Թ �ѡɳ����Ի���� �ѡɳ� �����ҡ�� ��ȹ���Ҿ��ҧ � ���� ���� ˹ͧ ��ͧ �֧ �����Һ ���� �����ط������Ѿ�ҡ������ҵ��ء��Դ 2) ����Ǵ�����ҧ����Ҿ�������������ʵ�� ���� �ת�ѹ��������ҵ���ҧ � �ѵ����� ������ ��������Ե��� � ��������ͺ������������������ ����Ǵ�����ҧ�Ѳ����� ��������Ǵ������д�ɰ� ������������������ҧ��� ���� ����Ǵ�����ҧ�ѧ�������������������ҧ����������Ը��������� ���������������ͧ�ѧ�� ���ɰ�Ԩ ������ͧ ��ʹ� ����Ѳ����� �� ����ͧ�ѡ� ����ͧ¹�� ö¹�� �Ѵ�� ����ȹ� �Է�� ������ ��� ��ҹ��� ��ҳʶҹ ��ҳ�ѵ�ط ��� � ���� ����� ����ͧ������ ������������ ������� ����آ�Ҿ��������Ǵ�������������¹�ŧ�������� ����Դ�ҡ���˵� 2 ��С�� ��� 1) ������ 2) �����ҵ��Ǵ���� ������ ������������¹�ŧ�ѧ������������ª���ͧ���ͧ �ҡ������� ��� �� �ͺ�Ѻ����Ĵ��ҧ�� ������ͧ�������Թ������������ � �Դ������ �ѡ�ͺ�Ѵ����������� �����������ҧ������������ �����Թ��� ���������������������١������ͧ�����ҡ�ç�ҹ����������ҡö¹�����������Ǵ��������� (������ �ҡ������)
ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติ
ทรัพยากร เป็น 1 ใน 4 ของมิติทางสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรแบ่งเป็นทรัพยากรที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ซึ่งเรียกว่า “ทรัพยากรธรรมชาติ” และทรัพยากรที่มนุษย์สร้างขึ้น แต่ในที่นี้จะกล่าวเฉพาะทรัพยากรธรรมชาติเท่านั้น ทรัพยากรธรรมชาติมีมากกมายหลายชนิด หลายประเภท สามารถแบ่งตามการนำมาใช้งาน
ทรัพยากรธรรมชาติ (Natural Resource)
ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติ
สามารถแบ่งตามการนำมาใช้งานและผลที่เกิดขึ้นได้
3 ประเภท ดังนี้
1. ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วไม่หมด
ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วไม่หมดหรือไม่สูญหาย (inexhaustible natural resources) ทรัพยากรธรรมชาติประเภทนี้ ได้แก่ บรรยากาศ น้ำในวัฎจักร แสงอาทิตย์ เป็นต้น ลักษณะของทรัพยากรธรรมชาติในประเภทนี้ แบ่งได้เป็น 2 ชนิด ดังนี้
1.1 บรรยากาศ (atmosphere) ในบรรยากาศประกอบไปด้วยอากาศซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับมีชีวิต นอกจากนั้นยังมีความชื้น อุณหภูมิ และการเคลื่อนไหวของมวลอากาศ รวมเรียกว่า “ภูมิอากาศ (climate)” ซึ่งมีความสำคัญต่อลักษณะของดิน พืชพันธุ์ และสภาพอื่น ๆ ของสิ่งมีชีวิตบนพื้นผิวโลก ดังนั้นบรรยากาศจึงเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีผลต่อทรัพยากรธรรมชาติอื่น ๆ บรรยากาศจะหมุนเวียนเปลี่ยนแปลงต่อเนื่องกันไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด จึงจัดบรรยากาศอยู่ในทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้ไม่หมด
1.2 น้ำที่อยู่ในวัฎจักร (water in cycle) น้ำที่อยู่ในวัฎจักรจะหมุนเวียนเปลี่ยนไปจากสภาพหนึ่งไปเป็นอีกสภาพหนึ่งเรื่อยไปโดยไม่มีสิ้นสุด เช่น จากฝน หิมะ ลูกเห็บตกลงสู่พื้นดิน บางส่วนระเหยกลับไปสู่บรรยากาศ บางส่วนไหลซึมลึกลงไปเป็นน้ำใต้ดิน บางส่วนไหลไปตามพื้นผิวดินลงสู่แม่น้ำลำคลองออกสู่ทะเลมหาสมุทร และกลับระเหยกลายเป็นไอน้ำอยู่ในบรรยากาศและจับตัวเป็นก้อนเมฆตกลงมาเป็นฝนอีก การหมุนเวียนของน้ำแบบนี้จึงไม่มีที่สิ้นสุด มีอยู่ตลอดไป
2. ทรัพยากรธรรมชาติที่ทดแทนได้
ทรัพยากรธรรมชาติที่ทดแทนได้หรือรักษาไว้ได้ (replaceable and maintainable natural resources) แบ่งได้ดังนี้
2.1 น้ำที่อยู่ ณ ที่ใดที่หนึ่ง (water in place) หมายถึง น้ำที่อยู่ในที่เฉพาะแห่ง เช่น น้ำในภาชนะ น้ำในเขื่อน เมื่อใช่ไปเรื่อย ๆ ปริมาณจะลดลง แต่จะมีปริมาณเพิ่มขึ้นได้เมื่อเกิดฝนตก น้ำที่อยู่ ณ ที่ใดที่หนึ่งเมื่อใช้แล้วก็จะหมดไป แต่สามารถที่จะหามาทดแทนใหม่ได้
2.2 ดิน (soil) หมายถึง เนื้อดินที่เป็นที่อยู่อาศัยของพืช เป็นแหล่งสะสมแร่ธาตุอาหารที่จำเป็นสำหรับพืช เพราะเหตุที่อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค ส่วนมากมาจากพืชซึ่งเจริญเติบโตมาจากดินหรือได้จากสัตว์ซึ่งกินพืช ดินจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับสิ่งมีชีวิต แต่ดินเกิดทดแทนตามธรรมชาติได้ช้ามาก กว่าจะได้เนื้อดินหนา 1 นิ้ว ธรรมชาติต้องใช้เวลาสร้างถึง 100 ปี 1,000 ปี เป็นอย่างน้อย อย่างไรก็ตามถึงดินจะเกิดได้ช้าแต่มนุษย์ก็สามารถดูแลรักษาดินให้คงมีคุณภาพเหมือนเดิมได้โดยการใส่ปุ๋ยหรือการใช้ประโยชน์จากดินอย่างถูกต้องตามหลักการอนุรักษ์ เพราะฉะนั้นลักษณะสมบัติของดินในแง่ของทรัพยากรธรรมชาติแล้วจัดเป็นประเภทที่สามารถรักษาให้คงอยู่ได้ (maintainable) มากกว่าการเกิดขึ้นทดแทน (replaceable)
2.3 ป่าไม้ (forest) ทรัพยากรป่าไม้นับว่ามีความสำคัญมากในแง่ของการอนุรักษ์ดิน น้ำ และสัตว์ป่า ซึ่งอำนวยประโยชน์ให้มนุษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อม เนื่องจากป่าไม้สามารถขึ้น ทดแทนโดยธรรมชาติ หรือการปลูกให้เป็นป่ามาใหม่ได้ ป่าไม้จึงถูกจัดอยู่ในทรัพยากรธรรมชาติพวกที่เกิดขึ้นทดแทนและรักษาให้คงอยู่ได้
2.4 ทุ่งหญ้า (rangeland) หมายถึง พื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งที่ส่วนใหญ่มีพืชวงศ์หญ้า และพืชพันธุ์อื่นๆ ขึ้นอยู่เองตามธรรมชาติ มักเป็นที่ที่มีฝนตกน้อย ใช้เป็นที่หากินของสัตว์เลี้ยงและสัตว์ป่า เป็นที่เหมาะแก่การดำเนินการจัดการโดยอาศัยพื้นฐานทางนิเวศวิทยามากกว่าพื้นฐานทางการเกษตร และใช้ประโยชน์แบบเอนกประสงค์ทุ่งหญ้าเช่นเดียวกับป่าไม้ จัดเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่เกิดขึ้น ทดแทน และรักษาให้คงอยู่ได้
2.5 สัตว์ป่า (wildlife)
2.6 ทรัพยากรกำลังงานมนุษย์ (human resources) กำลังงานมนุษย์จัดเป็นทรัพยากรธรรมชาติประเภทหนึ่ง มนุษย์เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติตามกฎของธรรมชาติ มนุษย์สามารถใช้ประโยชน์จากตนเองให้เป็นประโยชน์ต่อมนุษย์ชาติและต่อสังคม โดยอาศัยกำลังงานที่มีอยู่ในตัวมนุษย์และกำลังที่ว่านี้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ กำลังงานมนุษย์แบ่งออกได้เป็น 2 ทางคือ กำลังงานทางร่ายกายและกำลังทางจิต (body and spirit) กำลังงานทางร่างกาย ได้แก่ ความแข็งแรงของร่างกาย ส่วนกำลังทางจิต ได้แก่ การนึกคิดและการใช้เหตุผล การจินตนาการ ถ้ามนุษย์มีความเป็นอยู่ดี มีการศึกษา อนามัยดี มีความรู้ ความชำนาญและประกอบการงานอย่างมีประสิทธิภาพหรือรู้จักใช้ทรัพยากรอื่น ๆ อย่างชาญฉลาดแล้วย่อมทำให้กำลังงานที่ต้องสูญเปล่าลดน้อยลงและสามารถใช้กำลังงานให้เป็นประโยชน์แก่งานในทุก ๆ ด้านได้อย่างเต็มที่ กำลังงานมนุษย์จึงเป็นทรัพยากรที่ควรจะได้มีการอนุรักษ์และจัดการใช้ประโยชน์ให้เหมาะสม
3. ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วหมดไป
ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วหมดไป (exhaustible natural resources) ทรัพยากรธรรมชาติประเภทนี้จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องศึกษาเพื่อหาแนวทางในการอนุรักษ์ให้สามารถมีใช้ประโยชน์ได้นานที่สุด
ซึ่งทรัพยากรธรรมชาติประเภทนี้ ได้แก่
3.1 ทรัพยากรแร่ธาตุ
3.2 ทรัพยากรพลังงาน
3.3 ที่ดินในสภาพธรรมชาติ (land in natural condition) ได้แก่ สถานที่ใช้ศึกษาธรรมชาติและสถานที่วิเวกห่างไกลผู้คน (wilderness area) หากสถานที่เหล่านี้ถูกทำลายจะไม่สามารถสร้างมาทดแทนใหม่ได้ ประเทศที่เจริญมีวัฒนธรรมสูงยิ่งมีความจำเป็นในการที่จะรักษาสภาพธรรมชาติที่ไม่เคยถูกรบกวนมาก่อนไว้สำหรับศึกษาหาความรู้ตามธรรมชาติ มีไว้สำหรับคุณค่าทางจิตใจ เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ไม่สามารถทำให้เกิดขึ้นมาใหม่ได้เพราะมีลักษณะสมบัติเฉพาะตัว (unique) เช่น น้ำตก หน้าผา จุดเด่นตามธรรมชาติต่างๆ