❤︎ ฟังสบาย Unseen ได้ทุกเดือนที่ Youtube : Blog เล่า
❤︎ อัปเดตเรื่องราว Unseen กันต่อได้อีกที่ twitter : @BlogLao_Unseen
ทำความรู้จักกับ “ลิขสิทธิ์ (Copyright)
ลิขสิทธิ์ หมายถึง สิทธิของบุคคลเพียงคนเดียวที่จำทำการใดๆ กับงานสร้างสรรค์ที่ผู้สร้างได้ใช้ความรู้ความสามารถสร้างขึ้นมาโดยไม่ลอกเลียนคนอื่น แต่ใช่ว่างานสร้างสรรค์ทุกอย่างบนโลกจะมีลิขสิทธิ์นะคะ เพราะตามนิยามกฎหมายลิขสิทธิ์คืองานนั้นต้องจัดอยู่ในประเภทที่กฎหมายคุ้มครอง โดยผู้สร้างสรรค์ผลงานจะได้รับความคุ้มครองทันทีที่สร้างชิ้นงานนั้นๆ ขึ้น หรือก็คือ “ลิขสิทธิ์เกิดขึ้นได้ทันทีหากงานสร้างสรรค์นั้นจัดอยู่ในประเภทงานที่ได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย” นั่นเอง
ส่วนใครอยากแจ้งต่อกรมทรัพย์สินทางปัญญาว่าตนเองเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในผลงานชิ้นนั้นก็สามารถทำได้นะคะ ซึ่งการแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์นี้จะเป็นการแจ้งต่อหน่วยงานราชการว่าเราคือเจ้าของสิทธิ์ในผลงานชิ้นนั้นๆ แต่! หากมีกรณีพิพาทว่าใครเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ตัวจริงก็ต้องมีการพิสูจน์ความเป็นเจ้าของกันต่อไป เปรียบเทียบง่ายๆ ก็คือเหมือนเราบอกทางราชการว่าเราคือเจ้าของผลงานให้พวกเขารับรู้ไว้ก่อน แต่หน่วยงานไม่ได้รับรองให้ว่าเราคือเจ้าของ ถ้าเกิดมีใครมาโต้แย้งเรื่องความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์กับเราในอนาคต ก็ต้องมีการพิสูจน์ข้อเท็จจริงกันค่ะ
กฎหมายลิขสิทธิ์คืออะไร ?
กฎหมายลิขสิทธิ์คือกฎหมายที่บัญญัติขึ้นเพื่อประโยชน์ของผู้สร้างสรรค์ผลงานก็จริง แต่หากเราอ่านมาถึงตรงนี้เพื่อนๆ คงรู้แล้วว่ากฎหมายนี้ยังมีประโยชน์ทางอ้อมในการกระตุ้นให้คนทั่วไปอยากสร้างผลงานดีๆ ออกมาเผยแพร่สู่สาธารณะเพื่อให้สังคมและประเทศของเราพัฒนาไปอย่างยั่งยืนด้วย และถึงแม้ว่าประเทศไทยจะมีกฎหมายลิขสิทธิ์มาเป็นเวลานานแล้ว แต่ความรู้ ความเข้าใจ และความตระหนักในเรื่องลิขสิทธิ์ของคนไทยยังมีน้อยมาก ดังนั้น ShopBack Blog จึงขอเป็นหนึ่งในกระบอกเสียงเผยแพร่ความเข้าใจเรื่องลิขสิทธิ์และหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ต่อเพื่อนๆ ทุกคนนะคะ
เราหวังและเชื่อว่าเมื่อใดก็ตามที่คุณได้ให้โอกาสเราในการจดทะเบียนจัดตั้ง หรือ การบังคับใช้สิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา ทั้งในประเทศไทยและในต่างประเทศ เราจะให้บริการและทำให้คุณได้รับความพึงพอใจสูงสุดด้วยประสบการณ์งานด้าน ทรัพย์สินทางปัญญามากว่า 20 ปี ที่จะให้บริการที่มีคุณภาพสูงซึ่งตรงกับความต้องการคุณ และ ให้คำปรึกษาเป็นผู้ช่วยเพื่อนำธุรกิจของคุณให้ประสบความสำเร็จและนำไปสู่ ความเข้าใจและความต้องการของคุณอย่างทันท่วงทีลิขสิทธิ์ คือ ทรัพย์สินทางปัญญาประเภทหนึ่งที่คุ้มครองการสร้างสรรค์ที่ถูกถ่ายทอดออกมา (express) โดยความคุ้มครองจะเกิดขึ้นทันทีเมื่องานนั้นทุกถ่ายทอดออกมาในลักษณะหนึ่ง เช่น เขียนขึ้น วาดขึ้น เป็นต้น โดยจะคุ้มครองอัตโนมัติในทุกประเทศที่อยู่ภายใต้อนุสัญญากรุงเบิร์น ซึ่งงานลิขสิทธิ์มีด้วยกันหลายประเภท ได้แก่ งานวรรณกรรม นาฏกรรม ดนตรีกรรม ศิลปกรรม สิ่งบันทึกเสียง โสตทัศนวัสดุ ภาพยนต์ งนแพร่เสียงแพร่ภาพ เป็นต้น ซึ่งถ้ามีโอกาสเราสามารถไปจดแจ้งงานลิขสิทธิ์ได้ที่กรมทรัพย์สินทางปัญญา เพื่อเป็นหลักฐานแห่งการสร้างสรรค์งานนี้ขึ้นมาได้
ลิขสิทธิ์ หมายถึง สิทธิแต่เพียงผู้เดียวที่จะกระทำการใด ๆ เกี่ยวกับงานที่ผู้สร้างสรรค์ได้ริเริ่มโดยการใช้สติปัญญาความรู้ ความสามารถ และความวิริยะอุตสาหะของตนเองในการสร้างสรรค์ โดยไม่ลอกเลียนงานของผู้อื่น โดยงานที่สร้างสรรค์ต้องเป็นงานตามประเภทที่กฎหมายลิขสิทธิ์ให้คุ้มครอง โดยผู้สร้างสรรค์จะได้รับความคุ้มครองทันทีที่สร้างสรรค์โดยไม่ต้องจดทะเบียน
การแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์ต่อกรมทรัพย์สินทางปัญญา มิได้ เป็นการรับรองสิทธิ์ของเจ้าของลิขสิทธิ์แต่อย่างใด แต่เป็นเพียงการแจ้งต่อหน่วยงานราชการว่าตนเองเป็นเจ้าของสิทธิ์ในผลงานลิขสิทธิ์ที่แจ้งไว้เท่านั้น โดยผู้แจ้งต้องรับรองตนเองว่าเป็นเจ้าของผลงานที่นำมาแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์และหนังสือรับรองที่กรมทรัพย์สินทางปัญญาออกให้ ก็มิได้รับรองว่าผู้แจ้งเป็นเจ้าของงานลิขสิทธิ์แต่อย่างใด หากมีข้อโต้แย้งเกี่ยวกับความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ ผู้แจ้งจำเป็นต้องพิสูจน์ความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ นั้นเอง
2. ประเภทของงานที่มีลิขสิทธิ์
กฎหมายลิขสิทธิ์ให้ความคุ้มครองแก่งานสร้างสรรค์ 9 ประเภทตามที่กฎหมายกำหนด ได้แก่
- งานวรรณกรรม เช่น หนังสือ จุลสาร สิ่งเขียน สิ่งพิมพ์ คำปราศรัย โปรแกรมคอมพิวเตอร์
- งานนาฏกรรม เช่น งานที่เกี่ยวกับการรำ การเต้น การทำท่า หรือการแสดงประกอบขึ้นเป็นเรื่องราว รวมถึงการแสดงโดยวิธีใบ้ด้วย
- งานศิลปกรรม เช่น งานจิตรกรรม งานประติมากรรม ภาพพิมพ์ งานสถาปัตยกรรม ภาพถ่าย ภาพประกอบ หรืองานสร้างสรรค์รูปทรงสามมิติเกี่ยวกับภูมิประเทศ หรือวิทยาศาสตร์ งานศิลปะประยุกต์ ซึ่งรวมถึงภาพถ่ายและแผนผังของงานดังกล่าวด้วย
- งานดนตรีกรรม เช่น คำร้อง ทำนอง การเรียบเรียงเสียงประสานรวมถึงโน้ตเพลงที่แยกและเรียบเรียงเสียงประสานแล้ว
- งานสิ่งบันทึกเสียง เช่น เทปเพลง แผ่นคอมแพ็คดิสก์ (ซีดี) ที่บันทึกข้อมูลเสียง ทั้งนี้ไม่รวมถึงเสียงประกอบภาพยนตร์ หรือเสียงประกอบโสตทัศนวัสดุอย่างอื่น
- งานโสตทัศนวัสดุ เช่น วีดีโอเทป วีซีดี ดีวีดี แผ่นเลเซอร์ดิสก์ที่บันทึกข้อมูลประกอบด้วยลำดับของภาพหรือภาพและเสียงอันสามารถที่จะนำมาเล่นซ้ำได้อีก
- งานภาพยนตร์ เช่น ภาพยนตร์ รวมทั้งเสียงประกอบของภาพยนตร์นั้นด้วย (ถ้ามี)
- งานแพร่เสียงแพร่ภาพ เช่น การกระจายเสียงวิทยุ การแพร่เสียง หรือภาพทางโทรทัศน์
- งานอื่นใดในแผนกวรรณคดี แผนกวิทยาศาสตร์ หรือแผนกศิลปะ
3. ผลงานที่ไม่ถือว่าเป็นลิขสิทธิ์
3.1 ข่าวประจำวันและข้อเท็จจริงต่างๆ ที่มีลักษณะเป็นเพียงข่าวสาร เช่น วัน เวลา สถานที่ ชื่อบุคคล จำนวนคน ปริมาณ เป็นต้น
ทั้งนี้ หากมีการนำข้อมูลดังกล่าวมาเรียบเรียงจนมีลักษณะเป็นงานวรรณกรรม อาทิ การวิเคราะห์ข่าว บทความ ผลงานนั้นอาจจะได้รับความคุ้มครองในลักษณะของงานวรรณกรรม
3.2 รัฐธรรมนูญ และกฎหมาย
3.3 ระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ คำสั่ง คำชี้แจง และหนังสือโต้ตอบของกระทรวง ทบวง กรม หรือหน่วยงานอื่นใดของรัฐหรือของท้องถิ่น
3.4 คำพิพากษา คำสั่ง คำวินิจฉัย และรายงานของทางราชการ
3.5 คำแปลและการรวบรวมสิ่งต่างๆ ตามข้อ 3.1 - 3.4 ซึ่งกระทรวง ทบวง กรม หรือหน่วยงานอื่นใดของรัฐหรือของท้องถิ่นจัดทำขึ้น
3.6 ความคิด ขั้นตอน กรรมวิธี ระบบ วิธีใช้หรือทำงาน แนวความคิด หลักการ การค้นพบ หรือทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์ หรือคณิตศาสตร์
4. การแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์
เอกสารที่ใช้ประกอบการแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์
- สำเนาบัตรประชาชน พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง (กรณีเป็นบุคคลธรรมดา)
- สำเนาหนังสือรับรองนิติบุคคล ที่นายทะเบียนออกให้ไม่เกิน 6 เดือน ของเจ้าของลิขสิทธิ์ (กรณีเป็นนิติบุคคล)
- ผลงานหรือภาพถ่ายงานลิขสิทธิ์ จำนวน 1 ชุด
- หนังสือมอบอำนาจติดอากรแสตมป์ 30 บาท พร้อมสำเนาบัตรประชาชนของผู้รับมอบอำนาจ (รับรองสำเนาถูกต้อง)
- หน่วยงานหรือองค์กรของรัฐบาลใช้สำเนาหนังสือแต่งตั้งผู้บริหารหน่วยงานหรือองค์กรฯ รวมทั้งสำเนาบัตรประชาชนของผู้ยื่นคำขอ (รับรองสำเนาถูกต้อง)
แบบฟอร์มใบแจ้งข้อมูลลิขสิทธิ์ --- ซึ่งศูนย์ทรัพย์สินทางปัญญาฯ ได้ เน้นสีเหลือง ได้แก่
- ชื่อเจ้าของลิขสิทธิ์
- ชื่อผู้สร้างสรรค์ (ทุกท่าน)
- ชื่อผลงาน
- ประเภทของงาน
- ผลงานที่ยื่นประกอบคำขอ (โดยถ้าข้อมูลมีจำนวนเกิน 20 แผ่น ให้ส่งเป็นซีดีแทนตัวเอกสาร)
- ลักษณะการสร้างสรรค์
- ปีที่สร้างสรรค์
- แบบแสดงรายละเอียดเกี่ยวกับการสร้างสรรค์ผลงานโดยย่อ (เป็นการสรุปข้อมูลที่ยื่นจดแจ้ง)
หนังสือรับรองความเป็นเจ้าของงานลิขสิทธิ์ --- ซึ่งศูนย์ทรัพย์สินทางปัญญาฯ ได้ เน้นสีเหลือง ส่วนที่ต้องแก้ไข ได้แก่