อธิบดีกรมควบคุมมลพิษเผยภารกิจก่อตั้งหน่วยงานภาคปฏิบัติใหม่ ดูแลคุณภาพสิ่งแวดล้อม พร้อมเผยความคืบหน้าแผนรับมือปัญหาฝุ่นควันปีนี้ เมื่อปลายเดือนตุลาคมที่ผ่านมา ทีมงาน สำนักข่าวสิ่งแวดล้อม ได้มีโอกาสเข้าพบและสัมภาษณ์ อธิบดีกรมควบคุมมลพิษ อรรถพล เจริญชันษา เนื่องในวาระครบรอบ 1 เดือนหลังโยกย้ายจากตำแหน่ง อธิบดีกรมป่าไม้ มาประจำหน่วยงานดูแลคุณภาพสิ่งแวดล้อม หลังจากคุณอรรถพลย้ายตำแหน่งงานจากอธิบดี ‘กรมป่าไม้’ สู่อธิบดี ‘กรมควบคุมมลพิษ’ ได้เป็นระยะเวลา 1 เดือน เป็นอย่างไรบ้าง เราได้มีการพูดคุยกับ คุณวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ซึ่งอยากจะให้มาปฎิรูปงานด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งงานของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมมี 2 งานหลักคือ
ด้านทรัพยากรธรรมชาติ เช่น ทรัพยากรป่าไม้, สัตว์ป่า และด้านปัญหาสิ่งแวดล้อม โดยที่ผ่านมาจากบทบาทของหน่วยงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมยังขาดการบังคับใช้กฎหมายที่เด็ดขาด ทำให้เมื่อเกิดการกระทำผิดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม อากาศ มลพิษ น้ำเสีย ขยะ และวัตถุอันตราย ปัญหาของประชาชนไม่ได้ถูกรับการแก้ไข ในช่วงหนึ่งเดือนที่ผ่านมา เราได้เริ่มดำเนินการปรับโครงสร้างการทำงาน โดยปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนจากขึ้นตรงที่สำนักงานปลัด เป็นขึ้นตรงกรมควบคุมมลพิษแทน และมีการจัดตั้งหน่วยพิทักษ์สิ่งแวดล้อม
เพื่อปฎิบัติงานเชิงรุกมากขึ้น และเป็นหน่วยงานตรงกลางที่ทำหน้าที่ประสานงานเป็นหลักกับทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการกระทำผิดด้านสิ่งแวดล้อม ปรับทั้งกฎหมาย และเปลี่ยนชื่อเป็นกรมพิทักษ์สิ่งแวดล้อมเพื่อให้สอดคล้องกับภารกิจที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้น การปฎิบัติงานที่ผ่านมาได้มีการสำรวจพื้นที่การกระทำผิดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม แก้ไขและตรวจสอบ การดำเนินการผิด การดำเนินคดี และแก้ไจเร่งด่วน ปัญหาจากการประกอบการที่ก่อให้เกิดมลพิษแล้วเกิดผลกระเช่น การรั่วไหลของสารเคมี ที่บางประกง ฉะเฉิงเทรา
และโรงงานหลอมพลาสติกก่อให้เกิดมลพิษที่ บ้านบึง จ.ชลบุรี และเครื่องมือที่สำคัญของเจ้าหน้าที่ คือ กฎหมาย การบังคับใช้กฎหมายในสิ่งแวดล้อม มีหลายตัวบทและพระราชบัญญัติ ซึ่งต้องมีกฎหมายที่สามารถมาใช้ได้แบบเบ็ดเสร็จ เพราะที่ผ่านมามีปัญหา คือความล่าช้าในการดำเนินงานของหน่วยงานต่างๆ เราจะผลักดันให้มีการแก้ไข พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เพื่อครอบคลุมการดำเนินการที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมทั้งหมด ซึ่งอยู่ระหว่างการผลักดันและการพิจารณาคณะกรรมการกฤษฎีกา การใช้อำนาจหน้าที่การใช้อำนาจการปกครองการดำเนินคดี
อาญา หรือการที่จะต้องมีการชดใช้ค่าเสียหาย ทั้งหมดจะอยู่ในกฎหมายฉบับนี้ เชื่อว่าในอนาคตงานด้านการพิทักษ์สิ่งแวดล้อม มันก็จะเข้มแข็งมีการทำงานที่กระชับมีประสิทธิภาพมากขึ้น เห็นได้ชัดว่าตอนนี้นอโยบายของกรมควบคุมมลพิษเป็นไปในเชิงรุก เราใช้ประสบการณ์อะไรบ้าง จากการทำงานเรื่องการปกป้องทรัพยากรสิ่งแวดล้อม สามารถปรับใช้อะไรบ้าง คำว่า “ทรัพยากรธรรมชาติ” กับ “สิ่งแวดล้อม” นี่ความหมายใกล้กัน ประสบการณ์ในเรื่องของการบังคับใช้กฎหมาย ผมอยู่หน่วยป้องกันรักษาป่า
จึงทำให้มีอำนาจหน้าที่ในการปราบปราม ทำให้เข้าใจรูปแบบการทำงานของแต่ละหน่วยงาน การประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ให้เกิดการประสานงานร่วมกันผมจะพยายามดึงทุกหน่วยงานรัฐช่วยกันทำงาน
เราที่ได้มีการจัดตั้งศูนย์ปฎิบัติการพิทักษ์ป่าขึ้นมาก็ตั้งใจที่จะ รวบรวมรูปรวมกลุ่มคนผู้พิทักษ์สิ่งแวดล้อมให้มาทำงานด้วยกันภายใต้กฎหมาย การรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร เมื่อมีใครเดือดร้อนเกี่ยวกับเรื่องสิ่งแวดล้อมจะแจ้งได้ที่เรา เพื่อแก้ไขปัญหาตามที่เขาที่เขาอยากให้ได้ผลสัมฤทธิ์ ที่ผ่านมาปรัชญ์หลายครั้งเมื่อชาวบ้านร้องมา ก็ไม่ได้แก้ไขปัญหาให้จบสิ้น ไม่ได้ข้อยุติ แล้วก็เป็นข้อยุติบางครั้งก็ไม่มีการดำเนินคดี ปล่อยปัญหาเรื้อรังเป็นระยะเวลายาวนานซึ่งตรงนี้คือสิ่งที่เราไม่อยากให้มันเกิด
อยากให้ท่านอธิบายเพิ่มเติมหน่วยงานผู้พิทักษ์สิ่งแวดล้อม (THAI EPU: Thai Environmental Protection Unit) ที่ก่อตั้งขึ้นใหม่ มีลักษณะดำเนินการและปฎิบัติหน้าที่อย่างไร
ผู้พิทักษ์สิ่งแวดล้อม (THAI EPU) เป็นหน่วยเฉพาะกิจที่จะต้องทำงานอย่างรวดเร็ว เคลื่อนที่เร็ว มีความแม่นยำ เรื่องข้อกฎหมาย งานวิชาการ ที่จะต้องไปเกี่ยวข้องกับเรื่องของการตรวจพิสูจน์สารพิษ มลภาวะต่าง รวมทั้งใช้ประกอบในการดำเนินคดีไปช่วยแก้ไขปัญหาประชาชน ได้อย่างรวดเร็วและความมั่นใจให้กับพี่น้องประชาชนอันนี้คือหน่วยเขาเรียกว่าหน่วยเคลื่อนที่เร็ว
เป็นหน่วยภาคปฎิบัติ ?
ใช่ ต้องเข้าไปทำทำงานเร็วแล้วก็สามารถประสานงานได้อย่างรวดเร็ว ในเรื่องของผลการปฏิบัติอย่างรวดเร็ว ความเร็วเป็นเรื่องสำคัญมาก
ผู้พิทักษ์สิ่งแวดล้อม (THAI EPU) ที่ผมสร้างขึ้นมาก็จะเป็นหน่วยที่เป็นกลไกของกรม ในอนาคตผมจะให้หน่วยไปอยู่ภายใต้คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ มีการตั้งคณะกรรมการด้านการบังคับใช้กฎหมายเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะเลย ให้เป็นหน่วยที่มีโครงสร้างหลักแล้วก็ไปอยู่ภายใต้คณะกรรมการใหญ่ ซึ่งเป็นคณะกรรมการระดับชาติ
จริงๆ แล้วคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมระดับชาติ มีท่านนายกเป็นประธานอยู่แล้ว โครงสร้างตรงนี้ทำให้แข็งแรงมากขึ้น สิ่งที่สำคัญคือการขอรับการสนับสนุน เรื่องเรื่องทรัพยากรต่างๆ เรื่องของคนหนึ่งของงบประมาณเรื่องของอุปกรณ์ต่างๆที่จำเป็นต้องใช้ Mobile Unit ในการที่ต้องตรวจพิสูจน์สภาพอากาศ สภาพน้ำเสียอะไรต่างๆ ซึ่งตอนนี้เรามีรถMobile Unit อยู่ประมาณ 10 คัน ซึ่งยังคงไม่เพียงพอ
เราจำเป็นต้องมีโมบายยูนิตสำหรับไปช่วยเหลือประชาชนไปตรวจวัดคุณภาพเหมือนกรณีที่แก๊สระเบิดที่สารเคมีรั่วไหล เราก็จะมีรถโมบายนี้วิ่งเข้าไปช่วยเหลือเข้าไปดูประเมินสถานการณ์ว่าปลอดภัยแล้วหรือไม่นาย ประชาชนจะต้องเตรียมตัวอย่างไรให้เป็นเรื่องที่เราต้องต้องเข้าไปช่วยเหลือโดยเร็ว หน่วย THAI EPU มันเหมือนกันเป็นชุดเฉพาะกิจที่ไปทำงานอย่างรวดเร็ว เป็นเหมือนหน่วยปฎิบัติเชิงรุก
อย่างนี้จำเป็นต้องมีข้อกฎหมายใหม่ให้หน่วยงานของเรามีอำนาจทางกฎหมายในการจัดการไหม
ตอนนี้เราใช้กฎหมายที่มีอยู่ก่อน เพราะว่ากฎหมายใหม่อยู่ในระหว่างการร่าง เราพยายามจะใช้กฎหมายเก่าต้องใช้ทุกรูปแบบในการที่จะเอามาปรับใช้ และหน่วยงานอื่นๆที่เกี่ยวข้องร่วม อีกทั้งรวมถึงกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับเรื่องการทุจริตการกระทำการโดยไม่ถูกต้องโดยใช้อำนาจหน้าที่อาจจะขอให้ทาง สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ (ป.ป.ท.) เข้ามาช่วย หรือสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (ปปง.)
ที่เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเป็นมูลฐานความผิดในเรื่องของพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ทรัพย์สินที่ได้มาจากการกระทำผิดด้านสิ่งแวดล้อมต้องเข้าสู่กระบวนอายัดและยึดทรัพย์ อันนี้คือสิ่งที่เราจะทำให้มันครบวงจร
เรื่องการป้องกันควบคุมมลพิษซึ่งมีหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่นหน่วยงานกรมอุตสาหกรรม เราจะทำงานร่วมกับเขาอย่างไร
ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร เราได้มีการพูดคุยกับผู้บริหารกรมอุตสาหกรรมเขาก็พร้อมที่จะจัดหน่วยงานเฉพาะมาร่วมกับเรา หรือแม้แต่ท้องถิ่นอยากจะร่วม แต้มีข้อจำกัดไม่กล้า เกรงอิทธิพลท้องถิ่น ไม่แม่นกฎหมาย ไม่มีข้อมูลด้านวิชาการ เราจะพยายามทำให้ท้องถิ่นเข้มแข็ง
ความคืบหน้าของการก่อตั้งหน่วย ตอนนี้ถึงกระบวนการไหนแล้ว
ผมออกคำสั่งกรม ก่อตั้งหน่วยงาน และเริ่มทำงานแล้ว ตอนนี้เราได้เรากำลังจะตั้งเป็นชุดย่อยที่อยู่กระจายไปตามภาคต่างๆทั้งหมด 16 ภาค แล้วก็จะทำงานร่วมกับทางทีมของจังหวัดจังหวัดฝ่ายทหารส่วนกลาง และตำรวจส่วนกลาง เข้าร่วมกับเรา
ขณะนี้เรากำลังเข้าสู่ช่วงฤดูหนาวอันเป็น ‘ช่วงฤดูกาลฝุ่น’ ประจำปี ตอนนี้กรมควบคุมมลพิษทำอะไรอยู่ มีนโยบายอย่างไรบ้าง ที่จะป้องกันฝุ่นควัน PM2.5
กรมควบคุมมลพิษ เป็นหน่วยประสานงานกลางหลักแก้ไขปัญหาเรื่องมลพิษทางอากาศ ซึ่งมีหลายหน่วยงานที่จะต้องช่วยกัน ทั้งกระทรวงทรัพยากร กระทรวงการค้าคมนาคมประเทศ และอีกหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งกรมควบคุมมลพิษได้เสนอเข้าไปที่คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมในช่วงปีที่แล้ว มีการออกเป็นมติครม.ที่มีแผนปฏิบัติการขับเคลื่อนวาระแห่งชาติ ว่าด้วยเรื่องมลพิษทางอากาศ หรือว่ามลพิษของฝุ่นละออง มีการกำหนดไว้ชัดเจนว่าแต่ละหน่วยงานจะต้องทำอะไร
เราควรจะต้องปรับปรุงอะไรให้มันกระชับมากขึ้นในการทำงาน มีอนุกรรมการเรื่องของการสื่อสารที่ชัดเจน เพราะว่าถ้าเราไม่มีหน่วยงานหรือองค์กรใดที่คอยสื่อสารให้กับพี่น้องประชาชนได้รับทราบได้รับรู้และเข้าใจมันก็จะทำให้เกิดความตระหนกตกใจแล้วก็ไม่เป็นที่เป็นทางในการทำงาน
การเตรียมตัวออกคำสั่ง โดยมีปลัดสำนักนายกเป็นประธาน, อธิบดีกรมประชาสัมพันธ์เป็นรองประธาน และมีผม มีการประชุมวอร์รูมที่จะติดตามสภาพอากาศในประเทศ ตรวจวัดปริมาณฝุ่นละออง ด้วยเทคโนโลยีในการพยากรณ์ผ่านดาวเทียม และเทคโนโลยีเครื่องตรวจสอบวัดคุณภาพอากาศตามสถานีต่างๆ กระจายอยู่ทั่วทุกจังหวัด เพื่ออธิบายใน Application ตรวจสอบสภาพอากาศแต่ละพื้นที่เป็นอย่างไร
การประชุมวอร์รูมเพื่อติดตาม แจ้งเตือน ทั้งหน่วยงานราชการ และภาคเอกชน รับผิดชอบการปลดปล่อยฝุ่นละออง PM2.5 และแจ้งเตือนไปสู่ประชาชนว่า เพื่อเตรียมตัวป้องกัน ช่วงที่ปัญหาจราจรติดขัด คือ ช่วงเช้า และช่วงเย็น เป็นช่วงเวลาที่ค่า PM2.5 ก็จะมากกว่าปกติ เราก็จะพยายามจะแจ้งไปแล้วก็ให้แต่ละฝ่ายช่วยกันซึ่งกันและกัน
ท่านผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครท่านก็ได้ได้ออกมาตรการรองรับ เรื่องมาตรการควบคุมรถ โดยเฉพาะรถที่ใช้เครื่องยนต์ดีเซล ซึ่งเป็นเชื้อเพลิงผลิต PM2.5 มากที่สุด โดยเครื่องยนต์ดีเซลมีประมาณ 2.8 ล้านคันที่อยู่ในกรุงเทพฯ ทางกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติฯ ก็เตรียมกำหนดมาตรฐานเครื่องยนต์ให้เป็นมาตรฐานที่ให้มีการปลดปล่อย PM2.5 น้อยที่สุดตอนนี้อยู่ในระหว่างการ การพิจารณาระดับนโยบายก็คงจะออกมาในเดือนนี้
ก็จะเป็นมาตรการที่สำคัญที่ทุกคนต้องระลึกเสมอว่าตัวเองให้ไปเกี่ยวข้องกับเรื่องของการสร้าง PM2.5 หรือเปล่าอันนี้แหละคือสิ่งสำคัญทุกคนต้องต้องดูว่าตัวเองไม่มีส่วนเกี่ยวข้องก็ต้องเริ่มจากที่ตัวเองก่อนทุกคนต้องช่วยกัน
ช่วงหน้าหนาวเป็นช่วงที่สภาพอากาศมีภาวะความกดอากาศสูง ซึ่งทำให้ฝุ่นควันนิ่งมันไม่สามารถที่จะทำให้ควันหรือฝุ่นละอองขนาดเบาในมันลอยขึ้นบนได้มันก็ถูกบีบกดเอาไว้ในพื้นที่บริเวณต่ำ ติดต่อกันเป็นระยะเวลาหนึ่ง ค่ามาตรฐานระดับ PM2.5 ซึ่งเรากำหนดไว้ประมาณ 50 ต้องเฝ้าระวังสำคัญที่สุดสภาพอากาศจะเป็นตัวแปรที่สำคัญในการที่จะทำให้ PM2.5 มีความเข้มข้นมากหรือน้อยจริงๆแล้วการผลิต PM 2.5 เท่าเดิมแหละไม่ว่าจะเป็นฤดูไหนถูกไหมมันก็ไม่ต่างกันมากมาย แต่ว่าสภาพอากาศมันเป็นตัวกระตุ้นที่ทำให้ความเข้มข้นมาก
ในระยะยาวมีแผนอย่างไรบ้างในการลดการปลดปล่อยมลพิษ แก้ปัญหาฝุ่นควัน PM2.5
เราไม่สามารถลดรถยนต์ได้ ถ้าจะลดได้ต้องเริ่มที่ประชาชนก่อน ที่ผ่านมาก็มีประชาชนใช้ระบบขนส่งสาธารณะ รถไฟฟ้า เรากำลังกำหนดมาตรฐานเครื่องยนต์ Euro 5 รถรุ่นใหม่ต้องออกมาตามมาตรฐาน แล้วยังมีปัจจัยอื่นอีก เช่น การเผาในที่โล่ง เผานา เผาผ้อย เผาไร่ต่างๆ ขึ้นหมอกควันอยู่รอบข้างจึงเข้ามาอยู่ที่เดียวกัน หรือถ้าเป็นต่างจังหวัดที่อยู่ทางภาคเหนือจะเกี่ยวข้องกับหมอกควันไฟป่าแล้วจะเกี่ยวข้องเรื่องของการเตรียมพื้นที่เกษตรกรรมให้ผมก็จัดการการลักลอบเผาป่าตามนั้นก็จะเป็นอีกรูปแบบนี้เราก็จะมีมาตรามาตรการของแต่ละหน่วยงานที่ต้องรับผิดชอบกำหนดในวาระแห่งชาติชัดเจนทุกๆกระทรวงต้องให้ความร่วมมือ
วิดิโอไลฟ์สดรายการเสวนา กรีนนิวส์ Live สด “คุยหลังข้ามห้วย กับ อรรถพล เจริญชันษา: จากภารกิจรักษ์ป่าไม้ สู่ตำรวจตรวจมลพิษ”
PM2.5 Thai EPU กรมควบคุมมลพิษ กรมป่าไม้ อรรถพล เจริญชันษา