��þԨ�óҶ֧��Ҿ���ɰ�Ԩ�ͧ�ҳҨѡ���⢷�¹�� ���繨е�ͧ�Ԩ�óҶ֧��Ҿ�Ǵ�����ͧ��⢷������ռŵ������зҧ���ɰ�Ԩ�ͧ��⢷�����ҧ�ú�ҧ ��駹�����ͨ������㨶֧�ŷҧ���ɰ�Ԩ�����Դ�����
�Ѩ��·������͵���ѡɳ����ɰ�Ԩ�ͧ�ҳҨѡ���⢷�� �մѧ���
��Ҿ��鹴Թ������觹��
��鹷��ͧ�ҳҨѡ���⢷����ǹ�˭���������������л�١���кҧ��ǹ�繾�鹷��������� ������Դ��ӷ����ͧ�������� �����˹ͧ�֧�ҡ ��鹷��������Шзӡ���ɵ���������Ǥ�� ��鹷�����ͺ��������dz���ͧ�ͧ��(��ɳ��š) ��ǹ��÷�����ӹ�Ӣ�Ҵ�˭���ż�ҹ�֧ 3 ��¤�� �ӹ�ӻԧ ��ҹ���ͧ�ҡ��Ъҡѧ��� (��ᾧྪ�) �ӹ���� ��ҹ��⢷���������Ѫ����� �ӹ�ӹ�ҹ ��ҹ������ (�صôԵ��) �ͧ�� ��������ǧ ( �ԨԵ�) �ӹ�ӷ�������¹���Ҩ������觹�ӷ���������Դ�����ش�����ó��͡�÷ӡ���ҵ� ������繨�ԧ���� �ӹ�ӷ�������¡�Ѻ����Ҿ��ӹ����˹����� ����Ĵٹ����ҡ��ӡ���ŷ������ 2 �ҡ��觷���������������÷ӹ� ���ҧ�á��� �ҧ�ҳҨѡ���⢷�¡������������䢻ѭ������ҹ�� ���¡�èѴ�к��Ż�зҹ��Ҫ��� ������ա�����ҧ�ӹ��ѡ�纹��������մ���� ��е�оѧ�ͺ����dz��ا��⢷�� ������ͧ�Ӥѭ���������л�١�Ӥѭ�ͧ�ҳҨѡ� �������ö��䢻ѭ����Ҿ��鹴Թ�������ó���С�âҴ�Ź������������
����駢ͧ��⢷��
��⢷���繪����������ӹ����ż�ҹ�͡������ŷ�������¹͡�ҡ����ѧ�繨ش�������� ���ͧ�ҧ��˹�͡Ѻ������дǡ ���������ö���ٹ���ҧ��ä�ҷ�駷ҧ����зҧ����������ҧ��
��º�¢ͧ��黡��ͧ�ҳҨѡ���⢷��
��º�����ҧ����ѹ��Ҿ�Ѻ�����鹵�ҧ�ͧ��ѵ��������ҳҨѡ���⢷�� ��������ǹ������������ҧ������ԭ������ͧ�ҧ��ҹ��ä�� �� ��͢ع����Թ��ҷԵ�� ��������ҧ����ѹ��Ҿ�Ѻ��鹹����ո����Ҫ ��͢ع������˧����Ҫ �ç�վ�к���Ҫҹحҵ������Ҫ�ԴҢͧ���ͧ��������ɡ�Ѻ�С�� ���Ӫ���ͭ������ͧ˧��Ǵ� �������·�����ä�Ң�¢ͧ��⢷�¡Ѻ�����Ҥ�ҧ���ͧ�����Թչ��仴��¤����Һ��� �͡�ҡ�����¡��鹡�èѴ�������Թ��Ҽ�ҹ��ҹ������¡��� ��ѧ�ͺ� ������ǹ���·�����ä�Ңͧ�ҳҨѡ���⢷�¢��µ�Ǵ���
Ref : //www.geocities.com/m6_7_mp/new_page_11.htm 19/02/2008
��͵�駢������ͻ��¾ط�ȵ���ɷ�� 18 ��˹����Ѱ�·���Դ�����ؤ�á � ���վ�͢ع�ҧ ��ҧ��� �繻����ѵ���컡��ͧ��⢷�� �ç��й����� ���͢ع����Թ��ҷԵ�� �ҳҨѡ� ��⢷�� �����Ѱ����� ���¸���������ͧ㹴�ҹ�ط���ʹ� ��Ż���� ����Ѳ������ҡ� �Ѳ����� ������͡�ѡɳ�ͧ ��⢷�¹�鹾Ѳ�Һ���鹰ҹ�ͧ��û���ҹ�Ѳ������������ͧ����ҡѺ �Ѳ����� �ͭ ���� �����ҳ����ѧ�� �˵ء�ó�㹻���ѵ���ʵ������л���������ҹ ����ռŵ���Ѳ����� �ҧ������ͧ ��û���ͧ ���ɰ�Ԩ����ѧ���ͧ���������ҹ������ͧ��û���ͧ ������⢷���繡�û���ͧẺ��ͻ���ͧ�١ (�Ե��ҸԻ��) ���ͧ�ҡ �ӹǹ�����ͧ�չ��¨֧����ö�����Ҿ����ҡ�ѵ�������ҧ���Դ ��ЪҪ��շء�������� ��蹡�д��
��ҹ���ɰ�Ԩ ���ɰ�Ԩ����Ӥѭ�ͧ��⢷�� �� 3 ��ҹ���
1. ����ɵ� �ҧ��ҹ����ɵ�����ѡ�ҹ�ҡ��ѡ���Ҩ��֡��ѡ��� 1 ��� ����ͧ��⢷�¹��� 㹹�� �ջ�� ����㹹��բ��ǔ
2. �ѵ���������Ӥѭ��з������������ͧ��⢷�� ���� ����ͧ���ª���ѧ��š ��ѡ�ҹ��辺��� ���� ����������¡��� ��ҷ����§� �ҡ���� 200 �� ����ͧ����Ѫ����������⢷��
3. ��ä�� ��⢷�����ٹ���ҧ�ҧ��ä��㹴Թᴹ�㹡Ѻ������ͧ��Ҫ�·��� ���ɰ�Ԩ �ͧ��⢷�¨֧�� ��������������ͧ��ʹ��
��ҹ����֡��
��� �.�. 1826 ��͢ع������˧����Ҫ��ç��д�ɰ��ѡ���¢�� �´Ѵ�ŧŧ�Ҩҡ�ѡ�â�� ����ͭ ���¡������� �������� ��Ѳ�������ѡ������ӴѺ�����
��� ��ҹ�����ʹ� ����¾�͢��������˧����Ҫ ��оط���ʹ�����ԭ������ͧ����ҡ �ա�� ���ҧ�Ѵ ��оط��ٻ �Ӻح��ѹ��� ������¾����䷾��ͧ������ѷ���ç���ҷç�͡��Ǫ �Ѻ�� �����ҡ�ѵ�����¾��ͧ���á���ç�͡��Ǫ�����ç����Ҫ�Ծ���˹ѧ�������ǡѺ��оط���ʹҤ�� ������Ծ����ǧ� ���� ����ԡ��
��ѡ�ҹ�ҧ����ѵ���ʵ����⢷��
�����ѡ�ҹ�ҧ����ѵ���ʵ���Ӥѭ��辺�������⢷�� ����
1. ���Ҩ��֡ �ӹǹ����ҳ 40 ��ѡ ����������ѡ�ҹ��鹵鹷���Ӥѭ����ش����Ѻ�֡�Ҥ鹤���
2. ��ѡ�ҹ��ҹ��ҳ��������Ż���� ����������ѡ�ҹ����չ��˹ѡ�ҡ ����֡����ԧ ��������ѵ���ʵ�� ��Ż� ���Ը����º��º�Ѻ��Żе�Ẻ������ؤ�������� ������ͧ��� �����Ѳ�ҡ�� �ͧ����Ѻ�Է�Ծ��Ѳ������ҡ����ʵ�ҧ � ��Ф�������¹�ŧ�ͧ�����Դ �����������ͧ͢����ѧ��
3. ��ѡ�ҹ�Ҿ���·ҧ�ҡ������Ҿ���¨ҡ������� ����ѡ�ҹ��Сͺ����֡�Ҵ�ҹ ��������ѵ���ʵ�������ҳ��ժ���������㨶֧�ѡɳ����Ի���� ��������ѹ�������ҧ�������ҧ �
4. �������˵بչ����Ӥѭ����Ѻ��⢷�¤�� ��ǹ�������ͻ���ѵ���ʵ���Ҫǧ����ǹ �����ԧ������� �������ͻ���ѵ���ʵ���Ҫǧ����ԧ ���ҹء����Ш������˵��͡�� �� ˹ҹ������
5. ��ѡ�ҹ�͡����� �͡�ҡ�����µ������ǧ���� ��ǹ�˭����͡��ê�鹷�� 2 �����¹��� ���������ѧ ���͡�� 3 �Ӿǡ���
(1) ����Ҫ����Ǵ����о��/�ӹҹ�Ժ����Ҫǧ��
��� ����Ҫ����Ǵ�é�Ѻ��ǧ������
��� ���/�ӹҹ�Ժ����Ҫǧ��
��� ����Ǵ�����ͧ��ҹ (����Ǵ����ҹ����)
��� ����Ǵ���¹�
(2) �ӹҹ��ʹ�
��� �Թ������ջ�ó� w �ӹҹ������ǧ��
��� �ӹҹ�����ʹ� w �ӹҹ������ͧ��§����
��� ���ԧ��Էҹ (�ӹҹ��оط����ԧ��) w �ӹҹ�����͡��÷�ͧ��蹢ͧ�Ҥ��ҧ �
(3) ��ѡ�ҹ�͡������ � �� ����Ǵ�����ͧ�˹�ͨԹ����� ����ԡ�����������Ծ����ǧ ��е��Ѻ������ը����ѡɳ�
Ref : //www2.se-ed.net/nfed/history/index_his.html 14/02/2008
การพัฒนาทางด้านการค้าขาย ที่ตั้งของเมืองสุโขทัยแม้จะไม่เหมาะสมที่จะเป็นศูนย์กลางการค้าแต่ความพยายามของผู้ปกครองที่จะส่งเสริมการค้าขายเพื่อหารายได้ชดเชยด้านการเกษตรกรรมที่ไม่ค่อยสมบูรณ์นักทำให้การค้าของอาณาจักรสุโขทัยรุ่งเรือง ทั้งการค้าภายในประเทศและการค้ากับต่างประเทศซึ่งขอแยกพิจารณาดังนี้
1 การค้าภายในประเทศ ลักษณะการค้าภายในประเทศในสมัยสุโขทัยเป็นอย่างไรไม่ทราบชัดเจน แต่มีข้อความปรากฎในศิลาจารึกหลักที่ 1 ตอนหนึ่งว่า “…เบื้องตีนนอนเมืองสุโขทัยมีตลาดป(สา)น มีพระอจนะ มีปราสาท มีป่าหมากพร้าว ป่าหมากกลาง มีไร่นา มีถิ่นถาน มีบ้านใหญ่เร…” คำว่า “ ปสาน “ แปลว่า ตลาดที่มีห้องหรือร้านเป็นแถวติดต่อกัน ภาษาเปอร์เชียว่า “ บาซาร์ “ แสดงให้เห็นว่าในเมืองสุโขทัยมีตลาดประจำสำหรับประชาชนซื้อขายสินค้ากัน ตลาดปสานนี้คงตั้งอยู่ในย่านชุมชน เพราะปรากฎข้อความในจารึกว่ามีถิ่นฐาน มีบ้านใหญ่บ้านเล็ก นอกจากมีตลาดปสานอันเป็นตลาดประจำแล้ว เชื่อว่าคงมีตลาดชนิดที่เรียกว่า “ ตลาดนัด “ ด้วย สำหรับการซื้อขายประจำวันโดยปกติคงทำกันที่ตลาดปสาน โดยพ่อค้าแม่ค้ามีร้านขายสินค้าอยู่ในตลาดนั้น ประชาชนต้องการสิ่งของอะไรก็ไปที่ร้านขายของตลาดปสานซื้อหาได้ทันที
2 การค้ากับต่างประเทศ การค้ากับต่างประเทศในสมัยสุโขทัยส่วนใหญ่เป็นการค้าเครื่องปั้นดินเผาที่เรียกว่า “ สังคโลก “ เริ่มเจริญรุ่งเรืองในสมัยพ่อขุนรามคำแหง ปรากฎในช่วงที่ตรงกับสมัยนี้จีนประสบอุปสรรคในการส่งสินค้าเครื่องปั้นดินเผาออกนอกประเทศ ทั้งนี้เพราะจีนเกิดสงครามกลางเมือง มีการเปลี่ยนราชวงศ์จากซ้องมาเป็นมองโกลแล้วก็เปลี่ยนราชวงศ์เหม็ง สงครามอันยาวนานนี้ทำให้จีนปั่นป่วนเกิดความอดอยาก ทั้งมีโรคระบาดและน้ำท่วม เมื่อบ้านเมืองวุ่นวายโจรผู้ร้ายก็ชุกชุม อีกทั้งชายฝั่งทะเลของจีนยังถูกโจรสลัดญี่ปุ่นรบกวนอีกด้วย ทำให้จีนไม่สามารถผลิตอุตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผาของตนได้และก็ไม่สามารถส่งออกจำหน่าย่ต่างประเทศอีกด้วย ในช่วงนี้เป็นช่วงที่สุโขทัยจะเข้ายึดการค้าเครื่องปั้นดินเผาของจีนมา สุโขทัยคงจะสร้างงานหัตถกรรมเครื่องปั้นดินเผาขึ้นมาโดยอาศัยความช่วยเหลือจากช่างเทคนิคของจีน ดังนั้น ลักษณะบางประการของเครื่องปั้นดินเผาของสุโขทัย จึงมีอิทธิพลของจีนอย่างมาก และสามารถนำไปขายในตลาดในฐานะแทนของจีนที่ขาดตลาดไป สำหรับเส้นทางทางการค้ากับต่างประเทศมีเส้นทางที่สำคัญ ดังนี้
2.1 เส้นทางขนส่งทางบก ประกอบด้วยเส้นทางที่สำคัญ 3 สายคือ
1. เส้นทางทางบกสายเมืองสุโขทัย ผ่านเมืองตากไปเมืองเมาะตะมะ เส้นทางสายนี้อาจจะใช้เส้นทางที่เรียกว่า “ ถนนพระร่วง “ เลียบตามลำแม่น้ำยมและเลียบที่ราบ “ คุ้มแม่สอด “ ซึ่งเป็นเส้นทางที่ใช้เดินทางติดต่อระหว่างเมืองสุโขทัยกับเมืองหงสาวดีตั้งแต่สมัยโบราณ
2. เส้นทางบกสายเมืองสุโขทัย ผ่านเมืองเพชรบุรี เมืองกุยบุรี เมืองมะริด ไปถึงตะนาวศรี
3. เส้นทางบกสายเมืองสุโขทัย ผ่านเมืองตาก เมืองลำพูน ขึ้นไปถึงเมืองเชียงใหม่ ซึ่งเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรล้านนาไทย
2.2 เส้นทางขนส่งทางน้ำ สินค้าที่เป็นเครื่องปั้นดินเผาจะถูกบรรทุกลงเรือขนาดเล็กล่องจากเมืองศรีสัชนาลัย เมืองสุโขทัยไปตามแม่น้ำยมลงไปถึงเมืองพระบาง เมืองชัยนาท และกรุงศรีอยุธยา หลังจากนั้นจะบรรทุกสินค้าลงเรือขนาดใหญ่ส่งไปขายต่างประเทศ เส้นทางขนส่งทางน้ำตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาลงไปประกอบด้วยเส้นทางที่สำคัญ 4 สาย ดังนี้คือ
1. เส้นทางจากกรุงศรีอยุธยาไปยังเมืองต่าง ๆ ในหมู่เกาะริวกิว โดยเริ่มจากสันดอน ปากแม่น้ำเจ้าพระยาในอ่าวไทย ผ่านสมุทรปราการ เกาะสีชัง พัทยา สัตหีบ ตราด กัมพูชา จาม เวียดนาม และตัดตรงผ่านทะเลจีนใต้ไปยังหมู่เกาะริวกิว หลักฐานทางโบราณคดีที่พบ คือ ซากเรือสำเภา โบราณที่สัตหีบ เรือสำเภาที่เกาะกระดาด และซากเรือสำเภาโบราณที่ชายฝั่งทะเลจังหวัดจันทบุรี
2. เส้นทางจากกรุงศรีอยุธยาไปยังหมู่เกาะพิลิปปินส์ โดยเริ่มจากสันดอนปากแม่น้ำเจ้าพระยาในอ่าวไทยตรงไปสัตหีบ แล้วตัดตรงไปยังเมืองปัตตานี และเมืองมะละกา ซึ่งเป็นศูนย์กลางการค้าที่สำคัญ หลังจากนั้นมีเส้นทางต่อไปยังหมู่เกาะอินโดนีเซีย เกาะเชเลเซย์ และหมู่เกาะฟิลิปปินส์ การขนส่งตามเส้นทางนี้ต้องใช้เรือเดินทะเลขนาดใหญ่ เพราะการเดินทางใช้เวลานาน
3. เส้นทางจากกรุงศรีอยุธยาไปยังเมืองสงขลา โดยเริ่มจากสันดอนปากแม่น้ำเจ้าพระยาในอ่าวไทย แต่น่าจะใช้เรือขนาดกลางบรรทุกเครื่องปั้นดินเผาไปขายแก่พ่อค้าชาวต่างประเทศ่ตามเมืองท่าสำคัญทางชายฝั่งทะเลด้าน่ตะวันออกของอ่าวไทย เช่นเมืองนครศรีธรรมราช และเมืองสงขลา หลักฐานโบราณคดีที่พบ คือ ซากเรือโบราณที่เมืองนครศรีธรรมราชและซากเรือสำเภาโบราณที่เมืองสงขลา