การทำรายการระหว่างบริษัทจดทะเบียนหรือบริษัทย่อยกับบุคคลที่เกี่ยวโยงกันของบริษัทจดทะเบียน หรือที่เรียกว่า “รายการที่เกี่ยวโยงกัน" (Related Parties Transaction : RPT) อาจมีประเด็นในเรื่องความขัดแย้งทางผลประโยชน์ (conflict of interest) เข้ามาเกี่ยวข้องได้ ในการกำกับดูแลจึงให้ความสำคัญกับการป้องกันความขัดแย้งทางผลประโยชน์ ซึ่งรายการที่เกี่ยวโยงกันนั้นทำได้ โดยที่
- ต้องโปร่งใส เป็นธรรม/ประโยชน์สูงสุดเสมือนทำกับบุคคลอื่น (arm-length basis)
- กรณีการทำรายการขนาดใหญ่ ต้องให้ผู้ถือหุ้นเป็นผู้พิจารณา
- การทำรายการเป็นไปตามขั้นตอนที่ถูกต้อง
- กรรมการและผู้บริหารต้องปฏิบัติตามกฎหมายและด้วยความรอบคอบ ความระมัดระวัง และความซื่อสัตย์สุจริต(fiduciary duties)
นิยาม
- บริษัทจำกัดหรือบริษัทมหาชนจำกัด ที่บริษัทมีอำนาจควบคุมกิจการ
- บริษัทจำกัดหรือบริษัทมหาชนจำกัดที่บริษัทย่อยตาม 1 มีอำนาจควบคุมกิจการ
- บริษัทจำกัดหรือบริษัทมหาชนจำกัดที่อยู่ภายใต้อำนาจควบคุมกิจการต่อเป็นทอด ๆ โดยเริ่มจากการอยู่ภายใต้อำนาจควบคุมกิจการของบริษัทย่อยตาม 2
หมายถึง ผู้จัดการ หรือผู้ดำรงตำแหน่งระดับบริหารสี่รายแรกรับต่อจากผู้จัดการลงมา ผู้ซึ่งดำรงตำแหน่งเทียบเท่ากับผู้ดำรงตำแหน่งระดับบริหารรายที่สี่ทุกราย และผู้ดำรงตำแหน่งระดับบริหารในสายงานบัญชี หรือการเงินที่เป็นระดับผู้จัดการฝ่ายขึ้นไปหรือเทียบเท่า และให้หมายความรวมถึงกรรมการตามมาตรา 89/1 ด้วย
- การวัดขนาดรายการ :
- มูลค่าขั้นต่ำ VS สินทรัพย์ที่มีตัวตนสุทธิ (Net Tangible asset : NTA) (เลือกตัวที่สูงกว่า)
- NTA = สินทรัพย์รวม - สินทรัพย์ไม่มีตัวตน - หนี้สิน – ส่วนได้เสียที่ไม่มีอำนาจควบคุม ใช้ตัวเลขในงบการเงินรวมล่าสุดของบริษัทจดทะเบียน
ขนาดรายการ
มูลค่าขั้นต่ำ %NTA* เล็ก x <= 1 ลบ. x <= 0.03% NTA กลาง 1 ลบ. < X < 20 ลบ. 0.03% < X < 3% NTA ใหญ่ X => 20 ลบ. X > 3% NTA
ตัวอย่างการวัดขนาดรายการ
- สมมติให้ บมจ. ก มี NTA เท่ากับ 2,000 ล้านบาท ขนาดรายการ มูลค่าขั่นต่ำ* NTA = 2,000 ลบ. % NTA % มูลค่า เล็ก x <= 1 ลบ. x <= 0.03% x <= 0.06% x <= 1 ลบ. กลาง 1 ลบ. < x < 20 ลบ. 0.03% < x < 3% 0.6 < x < 60 ลบ. 1 < x < 60 ใหญ่ x >= 20 ลบ. x >= 3% x >= 60 ลบ. x >= 60 ลบ.
- หาก บมจ. ก จะทำรายการที่เกี่ยวโยงกันกับผู้ถือหุ้นใหญ่โดยมีมูลค่ารายการเท่ากับ 50 ล้านบาท จะเข้าข่ายเป็นขนาดกลาง
- การดำเนินการตามขนาด
- การดำเนินการตามขนาด
- บจ./บ.ย่อย ทำเป็นปกติเพื่อประกอบกิจการ ได้แก่ ขายสินค้า ซื้อวัตถุดิบ ให้บริการ
- บจ./บ.ย่อย ทำเพื่อสนับสนุนธุรกิจปกติ ได้แก่ ว่าจ้างขนสินค้า โฆษณาสินค้า บริการ
- เช่า/ให้เช่าอสังหาริมทรัพย์ อายุสัญญาไม่เกิน 3 ปี และไม่สามารถหาเงื่อนไขการค้าทั่วไป
- การได้มา/จำหน่ายไป ซึ่งสินทรัพย์ สิทธิ และให้บริการ/รับบริการ
บจ./บ.ย่อย กู้ยืม/ให้กู้ ค้ำประกัน ให้สินทรัพย์เป็นหลักประกัน
ตามพระราชบัญญัติหลักทรัพย์ฯ
มาตรา 89/12 การทำรายการที่เกี่ยวโยงกัน ต้องได้รับอนุมัติจากที่ประชุมผู้ถือหุ้น เว้นแต่
- ธุรกรรมที่เป็นข้อตกลงทางการค้าในลักษณะเดียวกับที่วิญญูชนจะพึงกระทำกับคู่สัญญาทั่วไปในสถานการณ์เดียวกัน ด้วยอำนาจต่อรองทางการค้าที่ปราศจากอิทธิพลในการที่ตนมีสถานะเป็นกรรมการ ผู้บริหาร หรือบุคคลที่มีความเกี่ยวข้องแล้วแต่กรณี และเป็นข้อตกลงทางการค้าที่ได้รับอนุมัติจากคณะกรรมการ หรือเป็นไปตามหลักการที่คณะกรรมการอนุมัติไว้แล้ว
- การให้กู้ยืมเงินตามระเบียบสงเคราะห์พนักงานและลูกจ้าง
- ธุรกรรมที่คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่งของบริษัท หรือคู่สัญญาทั้งสองฝ่ายมีสถานะเป็น (ก) บริษัทย่อยที่บริษัทจดทะเบียนถือหุ้นไม่น้อยกว่า 90% (ข) บริษัทย่อย ที่กรรมการ ผู้บริหาร หรือบุคคลที่เกี่ยวข้องถือหุ้นหรือมีส่วนได้เสีย ไม่ว่าโดยตรงหรือโดย อ้อม ไม่เกินจำนวนอัตราหรือมีลักษณะตามที่คณะกรรมการกำกับตลาดทุนประกาศกำหนด
- ธุรกรรมในประเภท หรือที่มีมูลค่าไม่เกินจำนวนหรืออัตราที่คณะกรรมการกำกับตลาดทุนประกาศกำหนด
ตามประกาศตลาดหลักทรัพย์ฯ
2. รายการระหว่างบริษัทย่อยที่บุคคลที่เกี่ยวโยงกันถือหุ้นไม่เกิน 10%
3. การออกหลักทรัพย์ใหม่ให้บุคคลที่เกี่ยวโยงกันตามเงื่อนไข ดังนี้
- เพื่อโอนต่อให้บุคคลอื่น โดย
- ราคาของหลักทรัพย์ที่ออกไม่ต่ำกว่าราคาตลาด
- ไม่เพิ่มส่วนได้เสียของบุคคลที่เกี่ยวโยงกัน
- Right Offering (ได้ตามสิทธิและส่วนในฐานะผู้ถือหุ้น)
- Underwriter โดยวิธีรับประกันผลจำหน่าย
- Employee Stock Option Program (ESOP)
4. รายการระหว่าง บจ./บ.ย่อย กับบุคคลที่เกี่ยวโยงกันเป็นนิติบุคคลที่ บจ. ส่งตัวแทนเข้าไปเป็นผู้บริหาร (MD)
ในฐานะผู้ถือหุ้นของบริษัทดังกล่าว
5.รายการที่เป็นธรรมและไม่เป็นการถ่ายเทผลประโยชน์
1. การทำรายการกับบุคคลที่เกี่ยวโยง จะดำเนินการเช่นใด
ต้องพิจารณา ....ประเภทรายการ.... และ....ขนาดรายการ........
2. ขนาดรายการ : พิจารณาจาก ค่า ...สูง...ของ ...NTA... หรือ ...มูลค่า..
3. การนับรวมขนาดรายการย้อนหลัง 6 เดือน ให้พิจารณา
แยกรายการ ตาม ....บุคคลที่เกี่ยวโยงกัน.......
- รวมกฎเกณฑ์ที่เกี่ยวข้อง
- หลักเกณฑ์รายการที่เกี่ยวโยงกันของตลาดหลักทรัพย์ฯ
- พระราชบัญญัติหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. 2535 มาตรา 89/12
- ประกาศคณะกรรมการกำกับตลาดทุน ที่ ทจ. 21/2551 เรื่อง หลักเกณฑ์ในการทำรายการที่เกี่ยวโยงกัน ประกาศคณะกรรมการตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย เรื่อง การเปิดเผยข้อมูลและการปฏิบัติการของบริษัทจดทะเบียนในรายการที่เกี่ยวโยงกัน พ.ศ. 2546