ก นยาแก ซ มเศร าแล วม อไม ม แรง

Question

Page 39 - Neuropsychiatric.indd

สารบัญ Show

จะรู้ได้ยังไงว่าเรามีอาการทางจิต
ยาต้านอาการซึมเศร้ามีผลต่อสมองของมนุษย์อย่างไร
กินยาซึมเศร้ามีผลข้างเคียงไหม
ทำไมกินยาซึมเศร้าแล้วน้ำหนักขึ้น

39

`

Benzodiazepines 14 วัน 519 วน 1 เดอนขึนไป

                                                                                                                                                                                                ื
                                                                                                                                                                                                   ้
                                                                                                                                                                         ั
                                                                                            ิ
                                       ็
                                           ่
                                                                                       ิ
                                                                                                 ิ
                                                        ื
                                                                ้
                                                        ่
                   Benzodiazepines เปนกลุมยาทีใชบอย เนองจากมีขอบงใชสําหรบรกษาความผดปกตทางจตและ
                                                  ้
                                                                             ั
                                                ่
                                                                           ั
                                                                      ้
                                                   ่
                                                                   ่
                          ิ
                                                         ิ
                              ่
                                                                  ั
                                          ิ
                                                                                 ่
           ประสาทหลายชนด เชน กลุมอาการวตกกงวล โรคทางจตเวช ลมชก นอนไม่หลับ กลุมอาการถอนแอลกอฮอล์                                             • วิตกกังวล              • ชัก                   • อาการตาง ๆ
                                  ่
                                              ั
                                                                                                                                                 ่
                                                                                                                                                 ื
           (alcohol withdrawal syndrome) 26, 35,36                                                                                          • เหงอออก                • ประสาทหลอน              ลดลง
                   ยาทีมีคาครึงชวตสัน (นอยกวา 20 ชวโมง) ไดแก alprazolam, lorazepam และ midazolam โดย                                        • ปวดศีรษะ               • สับสนเฉียบพลัน
                                                        ้
                         ่
                      ่
                                  ้
                                                 ั
                                           ่
                                      ้
                              ี
                            ่
                                                 ่
                               ิ
                                                           ่
                                                                 ่
                                                                       ึ
                                                                                            ั
                                                                                            ่
                                                                   ่
           alprazolam และ lorazepam เปนยาทีมีความแรงสง  ส่วนยาทีมีคาครงชวตยาว (มากกวา 20 ชวโมง) ไดแก  ่                                     • อาการแพนิค             • ซึมเศรา
                                        ็
                                                                       ่
                                                       ู
                                                                          ิ
                                                                                      ่
                                                                                                   ้
                                             ่
                                                                         ี
                                                                                                                                                                        ํ
                                                                                    ั
                                                                      ่
           chlordiazepoxide, clonazepam, clorazepate และ diazepam เนองจากภายหลงผ่านกระบวนการ                                                                         • น้าหนักลด
                                                                      ื
                                                                                                    26
                                                      ์
           เมแทบอลิซึมแล้วเกด active metabolite จงมีฤทธอยในรางกายนาน ยาทีมีความแรงสูง คอ clonazepam
                            ิ
                                                         ู
                                                         ่
                                                                                       ื
                                                                         ่
                                                            ่
                                                      ิ
                                                ึ
           (รปที 1.2)                                                                                                             รูปที่ 1.3 อาการไมพึงประสงคจากการหยุด benzodiazepines กะทันหัน จําแนกตามชวงเวลาภายหลังหยุดยา
                ่
             ู
                                                                                                                                                      37
                                                                                                                                   ่
                                                                                                                                        
                                                                                                                                  ทีมา : สรางจาก Brett และคณะ
                                                                                            ํ
                                                                       ู
                            ู
                                                                                            ่
                    ความแรงสง         ความแรงปานกลาง          ความแรงสง             ความแรงตา                                             2) Monoamine oxidase inhibitors
                            ้
                       ่
                    ่
                          ิ
                                                                 ่
                                                  ้
                                         ่
                                                                                          ิ
                                                                                    ่
                                                                    ิ
                                                ิ
                                            ่
                                                                                       ่
                                                              ่
                   คาครึงชีวตสัน        คาครึงชีวตสัน        คาครึงชีวตยาว        คาครึงชีวตยาว
                                                                                                                                                                                           ั
                                                                                                                                          MAO inhibitors สามารถแบงตามความจําเพาะในการยบยงเอนไซม MAO ซึ่งมีหนาที่ทําลายสารสื่อ
                                                                                                                                                                                        ั
                                                                                                                                                                                           ้
               o alprazolam          o midazolam          o clonazepam         o chlordiazepoxide                                 ประสาทในสมอง   27,28,38  ไดดงน 1) ยาที่จําเพาะในการยับย้ง MAOA สงผลใหลดการทําลาย serotonin,
                                                                                                                                                                                     ั
                                                                                                                                                           ั
                                                                                                                                                             ้
                                                                                                                                                             ี
               o lorazepam                                                     o clorazepate                                      melatonin, epinephrine, norepinephrine และ dopamine ใชรักษาโรคซึมเศราและโรควิตกกังวล ซึ่งไม
                                                                               o diazepam
                                                                                                                                  มีจําหนายในประเทศไทย; 2) ยาที่จําเพาะในการยับยง MAOB สงผลใหลดการทําลาย dopamine,
                                                                                                                                                                                   ั
                                                                                                                                                                                   ้
                                                                                                                                                                                           
                                                                                                                                                                       
                                                                                                                                  phenethylamine และ benzylamine ใชรักษาโรคพารกินสัน ไดแก ยา selegiline และ rasagiline และ
                                            ํ
           รปที 1.2 ยากลุม benzodiazepines จาแนกตามความแรงและคาครงชวต                                                             3) ยาที่ยบยงไดทัง MAOA และ MAOB คอ phenelzine และสามารถแบงกลไกในการยบยง MAO ไดดังน     ้ ี
                        ่
                                                                        ิ
                                                                       ี
               ่
                                                                 ่
                                                                    ่
            ู
                                                                    ึ
                                                                                                                                                                                                             ั
                                                                                                                                                                                                                ั
                                                                                                                                            ้
                                                                                                                                          ั
                                                                                                                                            ั
                                                                                                                                                 ้
                                                                                                                                                                      ื
                                                                                                                                                                                                                ้
                                                                                                                                               
                                26
                 ้
           ทมา : สรางจาก Griffin และคณะ                                                                                           1) การยับยั้งแบบผันกลับไมได โดยยาออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม MAO อยางถาวร ฤทธิ์ของยาจะคงอยจนกระทั่ง
            ่
            ี
                                                                                                                                                                                                                    ู
                                                                                                                                                                 ื
                                                                                                                                                                                                                     ้
                                                                                                                                                                                                                  ั
                                                                                                                                                                                                                     ั
                                                                                                                                                          ึ
                                                                                                                                                          ้
                                                       ์
                                                               ่
                                                                  ้
                                                                  ี
                                                                                            ้
                                                                            ั
                                  ์
                   กลไกการออกฤทธและอาการไม่พงประสงคของยากลุมนไม่แตกตางกนมาก การเลือกใชยาส่วนใหญ       ่                           มีการสรางเอนไซม MAO ขนใหม คอ phenelzine, selegiline และ rasagiline และ 2) การยบยงแบบผัน
                                  ิ
                                               ึ
                                                                         ่
                                                 ี
                                               ่
                                                                                              ่
             ิ
           พจารณาจากระยะเวลาเริมออกฤทธ คาครึงชวตของยา ความแรงของยา การเกดอนตรกิรยาระหวางยาและ                                     กลับได โดยอาศัยการแยงจับกับ MAO ในรางกาย เชน meclobemide ซึ่งไมมีจําหนายในประเทศไทย
                                 ่
                                                   ิ
                                                                              ิ
                                          ์
                                            ่
                                                                                 ั
                                          ิ
                                                                                       ิ
                                                                                                                                                                                                         38
           โรคร่วม เชน diazepam ถกเปลียนแปลงโดยเอนไซม์ cytochrome P450 (CYP) คอ CYP3A4 และ                                                ปจจุบันมีการใชยากลุมนี้นอยลง เนื่องจากมีอาการไมพึงประสงคคอนขางมาก  และมีอันตรกิริยากับ
                                                                                       ื
                      ่
                                    ู
                                         ่
                                                                                                                                                                                               
                                                                                                                                                               
                                                                                                                                                                                ่
                                                                                                                                                                                      ่
                                                          35
                                                                           ่
                                                                      ่
                                           ิ
                          ้
                                                                        ่
                                               ั
                                                       ้
                                                   ่
                                                   ื
                                          ิ
                                     ั
           CYP2C19  ทําใหมีโอกาสเกิดอนตรกรยากบยาอนไดมาก  สําหรับยาทีคาครึงชีวิตสัน เช่น lorazepam  เป็น                           ยากลุมอื่นและอาหาร แตยังคงใชในการรักษาผูปวยทีใชยาอืนแลวไมไดผล เชน การใช selegiline รวมกับ
                                                                                 ้
                                                                                                                                                
                                                                                                                                                                                                              
                                                   ื
                                                ั
                                                                                       ั
                                                                                       ้
                                                                                 ้
                         ้
                                                                                 ั
                                           ั
                                           ้
                                                                         ้
                                              ่
               ่
                                             ้
                                     ุ
                            ้
                             ่
           ยาทีควรเลอกใชในผูปวยสูงอาย รวมทงผูทีตบหรอไตทํางานบกพร่อง โดยใชในระยะสนเท่านน                                           levodopa ในผูปวยโรคพารกินสันที่ใช levodopa เปนระยะเวลานาน แลวตอบสนองตอ levodopa ไม
                    ื
                                                                                                                                                                           ั
                                                       ่
                                          ่
                                                                                         ึ
                   อาการไม่พงประสงค์จากยาตอจิต 35,37  ไดแก ภาวะซมเศรา อยากฆ่าตวตาย และการพงยาโดยสมพนธ ์                           สม่ําเสมอเนื่องจากยาหมดประสิทธิภาพกอนมื้อถดไป (endofdose wearing off)
                                                                                         ่
                                                                                                ั
                                                    ้
                                                                                                   ั
                            ึ
                                                                 ้
                                                                           ั
                                                             ึ
                                                                                                                                                   ่
                                                                                                                                                                                                                    ่
                                                                                                                                                          
                                                                                                                                                                                                            ่
                                                                                                                                                                                                    ื
                                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                    ่
                                                               ึ
                                                                                   ้
                                                            ่
                                                                                  ่
                                                               ่
                                                          ่
                                                                  ิ
           กบขนาดและระยะเวลาการใชยา โดยเฉพาะเมอใชยาทีคาครงชวตสัน ดงนนหากไมตองการผลของยาแบบ                                               ควรหลีกเลียงการใช MAO inhibitors รวมกับ opioids และ SSRIs เนองจากเพิมความเสียงตอการ
                                                                        ั
                                                   ื
                                                   ่
                                                                     ้
                                                       ้
                                                                           ั
                                                                           ้
                                     ้
             ั
                                                                 ี
                                                                                                                                                                          
                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                             ์
                                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                     ่
                                                                                                                                                                             ี
                                                                                                                                                                             ้
                                                                                                                                                                                                                    
                                      ึ
                                      ่
                             ้
                                                                                                   ้
                         ื
                                 ่
                                   ่
             ่
                                                                      ิ
                                                                            ื
                                                                           ้
                                                                     ่
                                                             ํ
                                                             ่
           เรงดวน ควรเลอกใชยาทีคาครงชวตยาว และความแรงตา ซึงยาทีนยมใชคอ diazepam แตไม่ควรใชยา                                      เกิดกลุมอาการ serotonin syndrome ยากลุมนเปนยาทีออกฤทธินาน ควรเวนระยะหางอยางนอย 2
                                                                ่
                                          ิ
                                        ี
                ่
                                                                                           ่
                                                                                                                                                                         
                                                                                                                                                                              ิ
                                                                                                                                                                                                            ึ
                ื
                    ิ
                ่
           ตอเนองเกน 4 สัปดาห์ โดยไมมีขอบงใชทีจาเปน เชน ผูปวยนอนไมหลับ อาการไมพงประสงค์จากยาต่อ                                   สัปดาหหลังหยุด MAO inhibitors กอนเริ่มใชยาชนดอื่นที่มีผลใหสารสื่อประสาทเพิ่มข้น เชน bupropion,
             ่
                                                                                   ่
                                           ่
                                              ้
                                     ่
                                        ้
                                                                                     ึ
                                               ่
                                                        ่
                                                             ่
                                                            ้
                                                 ํ
                                                                      ่
                                                    ็
                                             ู
                                             ้
                                   ิ
                              ิ
                                                       ิ
           ประสาท ไดแก ความผดปกตของการรับรและความคด และอาการชัก                                                                   carbamazepine, citalopram, TCAs, duloxetine, levodopa, fluoxetine, paroxetine, pethidine, venlafaxine,
                     ้
                        ่
                                                                                                                                                                                              ่
                                                                                                                                                                                                 
                                                                                                                                                                           
                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                        ุ
                                                                            ็
                       ้
                                            ่
                                                     ื
                                                                               ้
                               ุ
                                                 ่
                                                                         ํ
                                              ้
                                                     ่
                                                                                   ่
                   เมือตองการหยดยาในผูปวยทีใชยาตอเนองเป็นระยะเวลานาน จาเปนตองคอย ๆ ปรบลดขนาดยา                                    desvenlafaxine  และหยด fluoxetine  อยางนอย 5 สัปดาห กอนเริมใช MAO inhibitors 39,40  นอกจากน  ้ ี
                                        ่
                                                                                          ั
                                       ้
                     ่
                                                                                                37
                                   ิ
                            ่
                         ่
           เพอลดความเสียงตอการเกดกลุมอาการจากการหยุดยากะทันหน (discontinuation syndrome) โดย                                      ตองหลีกเลี่ยงการรับประทานรวมกับอาหารที่มี tyramine สูง เชน แฮม ไสกรอก โยเกิรตชีส ถั่วเหลือง ถั่วปากอา
                                                                    ั
              ื
              ่
                                       ่
                                                                                                                                    ็
                                                                                                                                                               ่
                                                                                                                                                               ื
                                                                                                                                                           ี
                                              ุ
                                                            ่
                  ่
                          ่
           อาการทีเกดและชวงระยะเวลาภายหลังหยดยาแสดงในรปที 1.3                                                                     ชอกโกแลต อะโวคาโด เบียร ชส เนองจาก tyramine จะกระตุนการหลั่งสารสื่อประสาทกลุม catecholamines
                                                          ู
                    ิ
                                                                                                                                  และ MAO inhibitors ยับยั้งการทําลาย catecholamines สงผลใหระบบประสาทอัตโนมัติถูกกระตุนรุนแรง
                                                                                                                                  และทําใหระดับความดันโลหิตเพิ่มสูงขึ้น
                                                                                                                                                                 38
                                                                                                                                         อาการไมพึงประสงคจากยา  คือ ความผิดปกติของการรับรูและความคิด สับสน ประสาทหลอน
                                                                                                                                                           
                                                                                                                                                                                                                  
                                                                                                                                  กลามเนื้อกระตุก เดินเซ สั่น งวงซึม การหยุดยากลุมนี้แบบกะทันหันทําใหเกิดโรคจิตเฉียบพลันได
           18
                                                                                                    20                                                                                                                     21

`

จะรู้ได้ยังไงว่าเรามีอาการทางจิต

9 สัญญาณเตือน ควรพบจิตแพทย์ด่วน.

1. มีความวิตกกังวล ไม่สบายใจ ... .

2. อาการคล้ายชักกระตุก คล้ายอัมพาต หรือเหมือนผีเข้า ... .

3. กลัวสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างรุนแรง ... .

4. ย้ำคิดย้ำทำอยู่เสมอ ... .

5. มีความเศร้า เสียใจอย่างรุนแรง ... .

6. เพ้อคลั่ง เอะอะอาละวาด ... .

7. หลงผิด หวาดระแวง หูแว่ว เห็นภาพหลอน ... .

8. ติดสารเสพติด.

ยาต้านอาการซึมเศร้ามีผลต่อสมองของมนุษย์อย่างไร

ยาโรคซึมเศร้า มีส่วนช่วยในระยะแรกๆ โดยทำให้ผู้ป่วย หลับได้ดีขึ้น เจริญอาหารขึ้น เริ่มรู้สึกมีเรี่ยวแรงจะทำอะไรมากขึ้น ความรู้สึกกลัดกลุ้มหรือกระสับกระส่ายจะเริ่มลดลง

กินยาซึมเศร้ามีผลข้างเคียงไหม

ในการใช้ยาทุกชนิด สามารถมีผลข้างเคียงเกิดขึ้นได้ การรักษาด้วยยารักษาโรคซึมเศร้าก็ไม่ต่างกัน โดยอาจมีผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้ ดังนี้ ปากแห้ง ง่วงนอน หรือ นอนไม่หลับ เวียนหัว หน้ามืด

ทำไมกินยาซึมเศร้าแล้วน้ำหนักขึ้น

แม้ยาต้านเศร้าจะช่วยปรับสมดุลของสารเคมีในสมองที่ควบคุมอารมณ์และความเครียดของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าได้ แต่ยาต้านเศร้าบางชนิดก็อาจมีผลข้างเคียงทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นหรือลดลงได้ด้วย มีหลายสมมติฐานที่คาดว่ายาต้านเศร้าส่งผลต่อน้ำหนักตัวได้โดยส่งผลต่อความอยากอาหารและระบบการเผาผลาญของร่างกาย หรือทำให้ผู้ป่วยมีความสุขกับการ ...