ก าซ ท ได จากอล ม เน ยมผสมโซดาไฟก บน ำ

ถือเป็นสารเคมีที่มีความสำคัญมากในภาคอุตสาหกรรม โดยปัจจุบันมีจำหน่ายทั้งในสถานะของแข็งเป็นเกล็ดและเมล็ดกลมขนาดเล็ก ความเข้มข้น 98% และ 99% ตามลำดับ

ส่วนในรูปสารละลายมักพบความเข้มข้น 50% และ 32%นอกจากนั้น โซดาไฟ ยังถูกนำมาใช้กับผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องในชีวิตประจำของเราหลายชนิด เช่น สบู่, ผงซักฟอก ในการปรับสภาพกรดไขมันให้เป็นกลาง และน้ำยาทำความสะอาดท่อระบายน้ำ นอกจากนั้นยังใช้ประโยชน์ในเชิงอุตสาหกรรมได้หลากหลาย

โซดาไฟเกล็ด 98% (ยี่ห้อ AGC) ผลิตในประเทศไทย ขนาดบรรจุ 25 กก./ถุง

โซดาไฟน้ำ 50% (ผลิตในประเทศไทย) ขนาดบรรจุ 30 กก./ถัง

ประโยชน์ของโซดาไฟในภาคอุตสาหกรรม

• อุตสาหกรรมสิ่งทอ มักใช้สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ในขั้นตอนการปรับสภาพเส้นใยที่อุณหภูมิ 15-25 องศาเซลเซียส นาน 25-40 นาที ซึ่งจะใช้ความเข้มข้นประมาณ 20-25% ซึ่งจะทำให้เกิดการคลายตัวของเส้นใยเซลลูโลสทำให้เพิ่มความสามารถในการดูดซับสีย้อม เพิ่มความมันวาว และอ่อนนุ่มขณะถักทอ อุตสาหกรรมกระดาษ มักใช้สำหรับการฟอกขาวเยื่อกระดาษร่วมกับไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ซึ่งจะไม่ทำลายสภาพเส้นใยเยื่อกระดาษ

Page 49 - วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการพิมพ์และบรรจุภัณฑ์

1. 49

กรด เบส และ​เกลือ 2-37 ตัด​และ​บด​ชิ้น​ไม้​จน​แหลก​ละเอียด​เป็น​เส้นใย แต่​เยื่อ​ที่​ได้​มัก​ไม่​สมบูรณ์ เนื่องจาก​ไม่​สามารถ​แยก​ส่วน​ที่​เป็น​เส้นใย​ กับส​ ่วน​ที่​ไม่​ไช่เ​ส้นใยไ​ด้ และก​ าร​ผลิตเ​ยื่อว​ ิธี​ทาง​เคมี (chemical pulping process) เป็นการ​ใช้​สาร​เคมีแ​ ละพ​ ลังงาน​ ความ​ร้อนท​ ำ�ให้เ​ส้นใยแ​ ยก​จากก​ ัน เยื่อ​ที่ไ​ด้​จะส​ มบูรณ์​ขึ้น เนื่องจาก​สามารถ​แยกส​ ่วน​ผสมท​ ี่ไ​ม่ใช่​เส้นใย​ออกจ​ ากส​ ่วน​ เส้นใย​ได้ง​ ่าย จึง​สามารถพ​ ัฒนา​ศักยภาพ​เส้นใยใ​ห้ส​ ามารถ​ใช้ง​ านไ​ด้​กว้าง​ขวาง และส​ ามารถค​ วบคุมส​ มบัติเ​ส้นใย​ที่ไ​ด้​ ด้วยก​ าร​ใช้​สารเ​คมี​ชนิดต​ ่างๆ ที่ม​ ี​สมบัติ​เป็นก​รดแ​ ละ​เบส ทำ�ให้​ได้​เยื่อเ​คมีห​ ลายช​ นิดต​ ามส​ าร​เคมี​ที่ใ​ช้ใ​น​การ​ผลิตเ​ยื่อ เช่น เยื่อโ​ซดา เยื่อซ​ ัลเฟต และเ​ยื่อ​ซัลไ​ฟต์​ดังนี้ 1.1.1 เบสใ​นก​ ารผ​ ลติ เ​ยอ่ื โ​ซดา (soda process) เปน็ ว​ ธิ ด​ี ัง้ เดมิ ข​ องก​ ารผ​ ลติ เ​ยือ่ ว​ ธิ ท​ี างเ​คมี โดยใ​ชโ​้ ซเ​ดยี ม​ -​ ไฮด​ ร​อก​ไซด์ (sodium hydroxide, NaOH) หรือ​ที่​เรียก​ว่า โซดาไฟ (caustic soda) ซึ่ง​เป็น​เบสแ​ ก่ ใช้ได้​ดีก​ ับไ​ม้ท​ ี่​มี​ เรซิน​ตํ่า จึงม​ ักใ​ช้แ​ ยกเ​ส้นใย​จากไ​ม้เ​นื้อแ​ ข็ง วิธี​นี้​จึงเ​ป็นว​ ิธีท​ ี่​ใช้​สาร​เคมี​ที่​เป็น​เบส​และต​ ้องใ​ช้​อุณหภูมิ​และ​ความด​ ัน​สูง​ เพื่อ​ทำ�ให้เ​บสแ​ ก่​เข้าไป​ใน​เนื้อไ​ม้แ​ ละล​ ะลาย​ลิก​ นิน​ อ​อกม​ าไ​ด้ อย่างไร​ก็ตาม การร​ ักษา​ความเ​ข้มข​ ้นข​ อง​สาร​เคมีใ​ห้ค​ งที่​ ตลอด​การ​ผลิตเ​ยื่อท​ ำ�ได้ย​ าก จึง​อาจม​ ีผ​ ลใ​ห้การแ​ ยก​เส้นใยจ​ าก​เนื้อไ​ม้ไ​ม่ส​ มบูรณ์​ไม่​เต็ม​ที่​นัก 1.1.2 เบสใ​นก​ ารผ​ ลติ เ​ยอ่ื ซ​ ลั เฟต (sulfate process) เป็นว​ ิธที​ ีพ่​ ัฒนาม​ าจ​ ากว​ ิธผี​ ลิตเ​ยื่อโ​ซดาจึงเ​ป็นว​ ิธที​ ีใ่​ช​้ แส(rลาeระp​เท​lคeำ�มnใหี​ทisเ้​ี่​เhกป)ิด็นใป​​เนบฏ​สสิกา​เริรหลิยมะาือเ​ลปนาลก​ยี่ยับเนพว​ เ​ิธรปีผ​า็นะลโ​ใ​ิตซนเ​​เข​ดยั้นียื่อต​ม​โ​ซอซดนัลาผ​ไ​ฟโลดดิตย์เ​(ยช​s่ืว่อoงd​ว​เิธiรuี​ใิ่มmช​ข้​เยั้นsื่อuต​ โ​lอfซiนdด​จeา,ะท​ ​ใNี่ใ​ชชa้โ​้​แซ2Sตเด)่​โซียซ​เึ่มงดเ​ซปียัล็น​มเส​ไฟฮาตร​ดท​ร(sีท่​​อoำ�กdหไ​iนซuด้าmท์น​ ีเ่​ั้นปsu็นปlส​fรaาิมtรeาเ​,สณNร​โิมซaช​เ​2ดดSียOเช​ม4ย-)​ ไฮดร​อก​ไซด์​จะ​ถูก​ใช้​หมด​ไป​เรื่อยๆ ใน​การ​แยก​เส้นใย​ออก​จากเนื้อ​ไม้ อาจ​ทำ�ให้​การ​แยก​เส้นใย​ออก​จาก​เนื้อ​ไม้​ได้​ ไม่เ​ต็มท​ ี่ เส้นใยท​ ี่ไ​ด้จ​ ะแ​ ยกเ​นื้อไ​ม้ไ​ด้ไ​ม่ท​ ั้งหมด แต่เ​มื่อเ​ติมโ​ซเ​ดียม​ ซัลไ​ฟด์ล​ งไ​ป จะท​ ำ�ป​ ฏิกิริยาก​ ับน​ ํ้า จะไ​ด้โ​ซเ​ดียม​ -​ ไฮ​โดรซัล​ไฟด์ (sodium hydrosulfide, NaHS) และ​โซ​เดีย​มไฮ​ดร​อก​ไซด์ ทำ�ให้​มี​โซ​เดีย​มไฮ​ดร​อก​ไซด์​เพิ่ม​เติม​ขึ้น ดัง​สมการ​ข้างล​ ่างน​ ี้ จึง​ทำ�ให้​สามารถ​ควบคุม​ความ​เข้ม​ข้นข​ อง​โซเ​ดียม​ ไฮด​ รอ​ ก​ไซด์ใ​น​ระดับ​คงที่ เพื่อ​ใช้​แยก​เส้นใย​ได​้ อย่าง​ต่อเ​นื่อง​ตลอดกระบวนการ Na2S + H2O NaHS + NaOH เยือ่ ซ​ ลั เฟตท​ ไี​่ ดจ​้ ะม​ ค​ี วามแ​ ขง็ แ​ รงม​ ากกวา่ เ​ยือ่ โ​ซดา กระดาษท​ ผี​่ ลติ จ​ ากเ​ยือ่ ซ​ ลั เฟตม​ กั จ​ ะเ​รยี กว​ า่ ค​ ราฟท์ (kraft) ซึ่ง​หมาย​ถึง​ความ​แข็ง​แรง ใน​ภาษา​เยอรมัน​และ​ภาษา​สวีเดน กระดาษ​ชนิด​นี้​จะ​ใช้​เป็นก​ระ​ดาษ​ห่อ​ของ และ​ บรรจุภ​ ัณฑ์ ที่ต​ ้องการค​ วาม​แข็งแ​ รง​เป็น​พิเศษ แต่เ​ยื่อ​ซัลเฟตน​ ี้ม​ ักจ​ ะไ​ม่ส​ ามารถ​ฟอก​ให้​ขาวไ​ด้ หาก​ต้องการฟ​ อก​เยื่อ​ ให้​ขาว​จะ​ต้อง​ใช้​วิธี​การฟ​ อก​เยื่อห​ ลายข​ ั้น​ตอน ซึ่ง​ต้องเ​สียค​ ่าใ​ช้​จ่ายส​ ูง​มาก 1.1.3 กรดใ​นก​ ารผ​ ลติ เ​ยอ่ื ซ​ ลั ไ​ฟต์ (sulfite process) เปน็ ว​ ธิ ก​ี ารแ​ ยกเ​สน้ ใยจ​ ากเ​นือ้ ไ​มด​้ ว้ ยก​ ารใ​ชส​้ ารเ​คมท​ี ​ี่ เแปลน็ ะก​เกร​ลดือซ​ขึง่ อแ​งต​กกรต​ดา่ งอจ​าาจก​เปเ​ย็นือ่ ​เโ​กซลดือาแ​แ​ คลละเ​เยซือ่ียซ​มลั เเกฟลตือส​โซารเดเ​คียมมท​ี เเี​่ กปลน็ ือกร​แดมกไดนแ้ ีเซกีย่ กมรดหซ​รลัือฟเ​กวิ ลร​ือสั ​แ(อsuมlโpมhเนurียouซsึ่ง​ทacำ�​ปidฏ,ิกHิร2ิยSาOก​ 3ัน)​ ไจดะช​แ้​ ว่คยลใ​เหซลี​ย้ ะมลไ​บายซล​ัลก​ิ ไ​ฟนนิตใ​์ [นcเ​aสlนc้ iใuยmไ​ดbด​้ iีsเยuืlอ่ fiก​teร,ะดCาaษ(Hท​ Sไี​่ ดOม​้ 3กั)2ใ​]ชกท​้ า�ำรเ​ท​ปีส่​น็ ากรร​ละะด​ลาาษยป​ม​อที​นั้งดก​ ข​์ราดวซ​ ทัลเี​่ฟริวยี ร​กัสว​ า่กซับลัแ​ ไ​คฟลตเซบ​์ ียอมนไ​ดบ์ ซ(sัลuไ​lฟfitตe​์ bond) แม้ว่าว​ ิธผี​ ลิตเ​ยื่อซ​ ัลไ​ฟตเ์​คยไ​ดร้​ ับค​ วามน​ ิยมส​ �ำ หรับก​ ารผ​ ลิตเ​ยื่อด​ ้วยว​ ิธที​ างเ​คมี แตก่​ ย็​ ังม​ ขี​ ้อเ​สียต​ รงท​ ีส่​ ารเ​คม​ี ที่​เป็นก​รด​จะท​ ำ�ลาย​โครงสร้าง​ภายใน​เส้นใย ทำ�ให้​ได้​เยื่อ​ที่​ไม่​แข็งแ​ รง และ​วิธี​นี้​จึง​ไม่​เหมาะ​กับ​การ​แยก​เส้นใย​จาก​ไม้​ เนื้อ​อ่อน (softwood) ที่ม​ ีป​ ริมาณ​เรซิน​สูง ทั้งย​ ังส​ ร้างป​ ัญหา​ด้าน​สิ่ง​แวดล้อม ปัจจุบัน​จึง​ใช้​วิธีน​ ี้​น้อยล​ ง ปริมาณ​เส้นใย​ที่​ได้​จาก​เยื่อ​เคมี​ประมาณ​ร้อย​ละ 50 ของ​เนื้อ​ไม้ เยื่อ​เคมี​ที่​ผลิต​จาก​ไม้​เนื้อ​อ่อน เช่น ​ ไม้ป​ ระเภท​สน จะม​ ี​เส้นใย​ยาว​และห​ นา​กว่า​เยื่อ​เคมี​ที่ผ​ ลิตจ​ ากไ​ม้เ​นื้อแ​ ข็ง เช่น ไม้​ประเภทผ​ ลัดใ​บ ดัง​ภาพ​ที่ 2.3