สังกะสี หรือ ซิงค์ (Zinc) คือ เกลือแร่หรือแร่ธาตุ (Mineral) ที่มีความสำคัญอย่างมากต่อร่างกาย (รองจากธาตุเหล็ก) โดยจัดเป็นแร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกายที่ร่างกายไม่สามารถผลิตขึ้นเองหรือกักเก็บไว้ได้ จำเป็นต้องได้รับจากการรับประทานอาหารหรือในรูปแบบผลิตภัณฑ์อาหารเสริมเท่านั้น Show ธาตุสังกะสีนั้นมีบทบาทต่อการทำงานของร่างกายหลายส่วน ทั้งการเจริญเติบโต ระบบภูมิคุ้มกัน การทำงานของสมอง การผลิตสเปิร์ม ผิวหนัง ฯลฯ ด้วยเหตุนี้ ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมจึงมักมีธาตุสังกะสีหรือซิงค์เป็นส่วนประกอบ อย่างไรก็ตาม ยาและสารอาหารบางชนิดสามารถขัดขวางการดูดซึมธาตุสังกะสีและ/หรือเพิ่มการขับออกของธาตุสังกะสีได้ ดังนั้น การเพิ่มการบริโภคอาหารที่มีธาตุสังกะสีหรือการทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารธาตุสังกะสี (เพียงอย่างเดียวหรือในรูปของวิตามินรวมหรือแร่ธาตุรวม) ก็จะสามารถป้องกันการขาดธาตุสังกะสีได้ สำหรับผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร สังกะสีที่พบขายมีอยู่หลายแบบด้วยกัน ได้แก่ ซิงค์กลูโคเนต (Zinc gluconate), ซิงค์อะซีเตต (Zinc acetate), ซิงค์ซิเตรต (Zinc citrate), ซิงค์ซัลเฟต (Zinc sulfate), ซิงค์คีเลต (Zinc chelates), ซิงค์คาร์บอเนต (Zinc carbonate), ซิงค์ออโรเตต (Zinc orotate) และซิงค์พิโคลิเนต (Zinc picolinate) ซึ่งจะมีกล่าวถึงต่อไปในหัวข้อด้านล่างครับ “แม้การขาดธาตุสังกะสีอย่างรุนแรงในปัจจุบันจะพบได้ยาก แต่จากการศึกษาพบว่าคนจำนวนมากนั้นได้รับธาตุสังกะสีไม่เพียงพอ (ขาดเล็กน้อย) โดยเฉพาะในทารก วัยรุ่น ผู้สูงอายุ และสตรีทั่วไป” สาเหตุการขาดธาตุสังกะสีจากการศึกษาพบว่า ประมาณ 1ใน 4 ถึง 1ใน 3 ของประชากรโลกจะมีภาวะขาดธาตุสังกะสี ซึ่งพบในทุกอายุ ตั้งแต่ทารกในครรภ์ไปจนถึงผู้สูงอายุ โดยเพศหญิงและเพศชายมีโอกาสเกิดได้ใกล้เคียงกัน (พบได้บ่อยในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประเทศกำลังพัฒนาอื่น ๆ) ส่วนสาเหตุนั้นมีดังนี้
ผู้ที่เสี่ยงต่อการขาดธาตุสังกะสีโรคหรือไลฟ์สไตล์การใช้ชีวิตบางอย่างอาจทำให้ร่างกายขาดธาตุสังกะสีได้โดยไม่รู้ตัว
เมื่อร่างกายขาดธาตุสังกะสีสังกะสีเป็นแร่ธาตุที่สำคัญและจำเป็นต่อร่างกาย ร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์ขึ้นเองได้ ดังนั้น ในคนบางกลุ่มจึงอาจมีความเสี่ยงเกิดภาวะขาดซิงค์หรือธาตุสังกะสี (Zinc deficiency) ได้ โดยเฉพาะผู้ที่มียีนผิดปกติ ทารกที่ดื่มนมจากแม่ที่ได้รับธาตุสังกะสีไม่พอ ผู้ที่ติดแอลกอฮอล์ หรือผู้ที่ใช้ยากดภูมิคุ้มกันบางประเภท คนเหล่านี้มักจะเกิดภาวะขาดสังกะสีได้ โดยอาการจากภาวะขาดธาตุสังกะสีนั้นเป็นอาการไม่จำเพาะ มีอาการคล้ายคลึงกับอาการจากการขาดสารอาหารทั่ว ๆ ไป หรืออาการจากโรคต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม อาการที่พบได้บ่อยนั้นมีดังนี้
แหล่งอาหารของธาตุสังกะสีเนื่องจากร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์ Zinc ขึ้นเองได้ เราจึงจำเป็นต้องได้รับจากอาหาร โดยอาหารที่มีธาตุสังกะสีมาก ได้แก่
ประโยชน์ของธาตุสังกะสีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์หลายชี้ว่าธาตุสังกะสีหรือซิงค์มีประโยชน์หลายอย่างมากกว่าที่เราคิด แต่การได้รับมากเกินไปก็อาจเป็นพิษได้เช่นกัน ในบทความนี้จึงได้นำประโยชน์ของธาตุสังกะสีตามงานวิจัย ผลข้างเคียงและความปลอดภัย วิธีการรับประทาน รวมถึงข้อควรทราบต่าง ๆ มาฝากกันครับ
ผลข้างเคียงของธาตุสังกะสีการได้รับซิงค์ในปริมาณที่มากเกินไปอาจทำให้เกิดภาวะเป็นพิษ (Toxicity) ได้ โดยมักเกิดจากการใช้ซิงค์ในรูปแบบอาหารเสริม ซึ่งอาการที่พบได้บ่อย คือ
ปริมาณที่ร่างกายต้องการการได้รับ Zinc จากการบริโภคอาหารนั้นปลอดภัย แต่หากแพ้อาหารชนิดไหนก็ควรหลีกเลี่ยงอาหารชนิดนั้น หรือหากต้องการรับประทานอาหารเสริม Zinc ก็ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเาทอ โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัว อยู่ระหว่างการใช้ยารักษาโรค คุณแม่ที่กำลังตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร โดยทั่วไปแล้ว ร่างกายของเราต้องการ Zinc ต่อวันในปริมาณเพียงเล็กน้อยเท่านั้น กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุขได้แนะนำปริมาณ Zinc ต่อวันโดยแบ่งตามช่วงอายุไว้ดังนี้
สรุปการรับประทานอาหารอย่างหลากหลายเป็นประจำ สามารถช่วยเพิ่ม Zinc ให้กับร่างกายได้อย่างเพียงพอ แม้ Zinc จะมีประโยชน์ต่อร่างกายหลายอย่าง แต่เราก็ไม่ควรซื้อมารับประทานเองเพื่อหวังผลในการรักษาหรือป้องกันโรคใด ๆ หากไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์ (ซิงค์อาจใช้เป็นตัวช่วยเสริมในการรักษาอาการหรือโรคบางอย่างได้ แต่เราจะไม่ใช้ซิงค์เป็นการรักษาหลักหรือใช้แทนที่การรักษาที่ได้รับการยืนยันแล้ว) ดังนั้น หากคุณเจ็บป่วยหรือมีอาการใด ๆ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอถึงประโยชน์และความจำเป็นในการใช้ หากแพทย์เห็นว่าเราจำเป็นต้องเสริม Zinc จริง ๆ แพทย์จะเป็นผู้สั่งจ่ายและแนะนำวิธีการรับประทานอย่างปลอดภัยให้กับเราเอง สุดท้ายนี้ การได้รับ Zinc เพียงอย่างเดียวนั้นไม่สามารถทำให้ร่างกายโดยรวมของเรามีสุขภาพดีได้ เราจึงควรรับปรทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายเป็นประจำ และพักผ่อนให้เพียงพอ เพื่อให้ร่างกายแข็งแรงสมบูรณ์อย่างแท้จริง คีเลตแมกนีเซียม ควรกินตอนไหนช่วยเวลาที่เหมาะสมในการกินแมกนีเซียมเสริม แมกนีเซียมช่วยให้กล้ามเนื้อผ่อนคลายและนอนหลับดีขึ้น จึงมักแนะนำให้กินหลังอาหารเย็น หรือก่อนนอน แมกนีเซียมซัลเฟตใช้ตอนไหนใช้สำหรับ 1. ละลายน้ำเพื่อเป็นธาตุอาหารสำหรับการปลูกผักไฮโดรโปนิกส์ (Hydroponics) 2. ละลายน้ำเพื่อฉีดพ่นพืชโดยตรง โดยพืชสามารถดูดซึมธาตุอาหารผ่านทางใบและสามารถนำไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพ อัตราการใช้ แมกนีเซียมซัลเฟต สำหรับฉีดพ่นใช้ความเข้มข้น 1-2% หรือ 1-2 กก.ต่อน้ำ 200 ลิตร แม๊กนีเซียมควรกินตอนไหนผลิตภัณฑ์เสริมแร่ธาตุ เช่น สังกะสี แคลเซียม และแมกนีเซียมควรรับประทานพร้อมอาหาร แต่แนะนําให้รับประทานคนละมื้อ การรับประทานแร่ธาตุร่วมกันในมื้อเดียวกันจะลดการดูดซึมของแร่ธาตุ ไม่ควรรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมแร่ธาตุหากกำลังรับประทานวิตามินรวมหรือสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ไลโคปีนหรือเบต้าแคโรทีน แมกนีเซียม อะมิโน แอซิด คีเลต มีประโยชน์อะไรแม็กนีเซี่ยม อะมิโน แอซิด คีเลต ในรูปแบบที่ดูดซึมได้ดีที่สุด ช่วยให้ลำไส้ดูดซึมแคลเซียมได้เต็มๆ และยังเเป็นส่วนประกอบของกระดูกและฟัน ป้องกันฟันร้าว แตก และป้องกันโรคกระดูกเปราะ |