กินยาคุมแล้ว เมนส์ มาไม่หยุด

คำถาม 5: หนูมีเลือดออกจากช่องคลอดคล้ายประจำเดือน แต่ประจำเดือนหมดไปแล้ว เลือดออกมา 13 วันแล้ว แล้วหนูกินยาคุมแบบรายเดือนด้วยคะ วันนี้กินอยู่นะคะ หนูอยากทราบว่าเป็นอะไรคะ

คำตอบ 5:  ภาวะเลือดออกจากช่องคลอดที่เกิดขึ้นจากการกินยาเม็ดคุมกำเนิด แบ่งง่ายๆ เป็น 2 แบบ คือ

1. เลือดออกมาหลังกินยาคุมแผงหมดแผงแล้ว (แบบ 21 เม็ด) หรือกินไปแล้ว 21 เม็ด (แบบ 28 เม็ด 7 เม็ดหลังไม่มีฮอร์โมน) ถือว่าเป็นภาวะปกติ
2. เลือดที่ออกมาในช่วงของการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด อาจเกิดขึ้นได้ทั้งในช่วงครึ่งแรกหรือครึ่งหลังของรอบเดือน ก็ต้องหาสาเหตุของการเกิด และแก้ไขต่อไป แต่อย่าเพิ่งตกใจนะครับ ฟังต่อไปครับ คือ เลือดออกจากช่องคลอดแบบที่ 2 เป็นไปได้ 2 ลักษณะ

หนึ่ง: เลือดออกมากจนต้องใช้ผ้าอนามัย (breakthrough bleeding)

สอง: เลือดออกกะปริดกะปรอย ปริมาณไม่มากไม่จำเป็นต้องใช้ผ้าอนามัย (spotting)

กลไกการเกิดเลือดออกยังไม่รู้แน่ชัดครับ แต่พอจะอธิบายว่าการกินยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวมที่มีทั้งเอสโตรเจนและโปรเจสเทอโรนที่จำหน่ายทั่วไป จะให้ฮอร์โมน 2 ตัวนี้เข้าไปในร่างกายอย่างต่อเนื่อง โดยจะไปมีผลต่อเยื่อบุผนังมดลูกและหลอดเลือดทั้งการหนาขึ้นหรือบางตัวลง และส่งผลต่อการฝ่อหรือขยายของต่อมต่างๆ ภายในผนัง ดังนั้นสาเหตุที่มีเลือดออกเป็นทั้งจากการเปราะแตกของหลอดเลือดและการเปลี่ยนแปลงของผนังมดลูกจากการตอบสนองต่อฮอร์โมน

การมีเลือดกะปริดกะปรอยขณะกินยา สามารถเกิดขึ้นได้ในผู้ที่เพิ่งเริ่มกินยาเม็ดคุมกำเนิดใหม่ๆโดยเฉพาะในช่วง 2-3 เดือนแรก ซึ่งเป็นปัญหาข้างเคียงจากการกินยาที่พบบ่อยได้ถึง 20-30%แต่ไม่เป็นอันตรายครับ หลังจากกินไปแล้ว 3 เดือน อาการเลือดออกจะดีขึ้นได้เอง หรือพบน้อยกว่า 10%

ลุงหมอแนะนำว่า ขอให้ใช้ยาคุมนี้ไปสัก 3 เดือน ยังไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนยา เพื่อให้ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดไม่เปลี่ยนแปลง โดยมีแนวทางป้องกันและจัดการภาวะเลือดออกในระหว่างการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดมีดังนี้

1. ควรกินยาทุกวันให้ครบถ้วน ห้ามลืม! เพราะเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เลือดออก ควรกินเวลาเดิมทุกวันเพื่อให้ระดับของฮอร์โมนในร่างกายไม่เปลี่ยนแปลงมาก
2. ผู้ที่สูบบุหรี่ แนะนำให้เลิกสูบบุหรี่ เพราะบุหรี่มีฤทธิ์ขัดขวางฤทธิ์ของเอสโตรเจน และกระทบต่อรอบเดือน
3. การใช้ยาคุมกำเนิดร่วมกับยาอื่นที่อาจเกิดปฏิกริยาต่อกัน เช่น ยาปฏิชีวนะอย่างแอมพิซิลิน ยาซัลฟา เพนนิซิลิน ยานอนหลับ ยาคลายเครียด ยาไรแฟมพิซิน จะมีผลให้ประสิทธิภาพของยาคุมไม่ดี และส่งผลทำให้เลือดออกได้ ถ้ายังต้องกินยาเหล่านี้อยู่ ก็แนะนำให้ใช้ยาคุมที่มีฮอร์โมนสูง
4. ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวม สูตรเอสโตรเจนต่ำ (เช่น ขนาด 20 ไมโครกรัม) เป็นสาเหตุสำคัญทำให้เลือดออกมากกว่ายาที่มีฮอร์โมนสูง แนะนำให้เปลี่ยนมาใช้แบบที่มีเอสโตรเจนสูงขึ้นเป็น 30 หรือ 35 ไมโครกรัม แต่ถ้าใช้แบบ 30 ไมโครกรัมแล้วเลือดยังออกอยู่ ก็ให้เปลี่ยนเป็น 50 ไมโครกรัม
5. ยาคุมแต่ละยี่ห้อที่มีตัวยาฮอร์โมนโปรเจสเทอโรนต่างกัน ไม่ได้มีผลต่อเลือดออกกะปริดกะปรอยแตกต่างกัน

ลุงหมอขอแนะนำว่า ถ้ามีเลือดออกมาก ควรหยุดยาชุดนั้นแล้วเริ่มต้นชุดใหม่ หรือ ถ้ายังมีเลือดออกผิดปกติอยู่นานและมากผิดปกติ ควรหยุดกินยาคุมไปก่อน เพื่อหาสาเหตุที่เลือดออกนอกเหนือจากยาคุม

มีอาการของโรคที่ทำให้เลือดออกผิดปกติได้ เช่น โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หนองในเทียม หรือตกขาวผิดปกติ การตั้งครรภ์ในมดลูก หรือ ตั้งครรภ์นอกมดลูก หรืออาจเป็นมะเร็งปากมดลูก มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก เนื้องอกที่ปากมดลูก มดลูก หรือรังไข่

ยาคุมกำเนิด ประกอบด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจนและฮอร์โมนโปรเจสติน มีหน้าที่ช่วยป้องกันการตกไข่ สร้างสภาวะในช่องคลอดให้ไม่เหมาะกับการตั้งครรภ์ เช่น ทำให้มูกบริเวณปากมดลูกข้นและหนาขึ้น เพื่อป้องกันไม่ให้สเปิร์มเข้าถึงไข่ได้ ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางลง เพื่อป้องกันการฝังตัวของไข่ที่ปฏิสนธิแล้ว ซึ่งฮอร์โมนในยาคุมกำเนิดอาจยับยั้งการสร้างฮอร์โมนตามปกติของร่างกายที่เกี่ยวข้องกับรอบเดือน จึงส่งผลต่อการมีประจำเดือน บางคนอาจมีประจำเดือนน้อยลง บางคนอาจไม่มีประจำเดือน หรือบางคนอาจมีภาวะขาดประจำเดือน (Amenorrhea) ทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติหรือขาดหายไป

หยุดกินยาคุมแต่ประจำเดือนไม่มา เกิดจากอะไร

การหยุดกินยาคุมกำเนิดอาจมีโอกาสที่ประจำเดือนจะมาช้าได้ เนื่องจากฮอร์โมนในยาคุมกำเนิดจะเข้าไปยับยั้งการผลิตฮอร์โมนตามปกติที่เกี่ยวข้องกับรอบเดือน เมื่อหยุดกินยาคุมกำเนิดร่างกายอาจต้องใช้ระยะเวลาในการปรับตัวให้เป็นปกติและเริ่มควบคุมกระบวนการตามธรรมชาติด้วยตัวเองอีกครั้ง ทั้งนี้ ประจำเดือนมาช้าอาจขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่น ๆ ดังนี้

หยุดกินยาคุมแล้วประจำเดือนไม่มา สาว ๆ ก็คงรู้สึกเป็นกังวลใจแล้ว ไหนจะยังมีปัญหาคาใจเรื่องยาคุมกำเนิดอื่น ๆ อีก วันนี้เรามาไขความกระจ่างในทุกประเด็นคำถามกัน

1.หยุดกินยาคุมตอนไหนได้บ้าง
สำหรับคนที่รับประทานยาคุมกำเนิดมานาน และอยากจะหยุดกินยาคุมเพื่อปล่อยให้เป็นไปตามธรรมชาติ จริง ๆ แล้วก็สามารถหยุดกินยาคุมได้ทันทีโดยไม่ต้องปรึกษาแพทย์ เพียงแต่ควรกินยาคุมให้หมดแผงเสียก่อน แล้วก็ไม่ต้องเริ่มกินแผงใหม่ เว้นเสียแต่กรณีที่มีความจำเป็นต้องหยุดกินยาคุมกำเนิดกะทันหัน เช่น ต้องเข้ารับการผ่าตัด เคสนี้แพทย์อาจสั่งให้หยุดกินยาคุมทันที โดยไม่ต้องรับประทานยาคุมจนหมดแผงก็ได้

2.หยุดกินยาคุมกลางแผงเลยได้ไหม ?
อย่างที่บอกว่าควรจะหยุดกินยาคุมเมื่อกินยาคุมแผงเดิมหมดแผงแล้ว เพราะหากหยุดกินยาคุมกลางแผง หรือหยุดกินยาคุมกลางคัน อาจทำให้มีปัญหาเลือดออกกะปริบกะปรอยได้ และอาจทำให้รอบประจำเดือนคลาดเคลื่อน

3.หยุดกินยาคุมแล้วประจำเดือนไม่มา แบบนี้ผิดปกติหรือเปล่า ?
ในช่วงที่กินยาเม็ดคุมกำเนิด ประจำเดือนจะมาระหว่างกินเม็ดยาที่ 22-28 กล่าวคือ หากรับประทานยาคุมกำเนิดชนิด 21 เม็ด ประจำเดือนจะเริ่มมาตั้งแต่วันที่ 1-4 ของการหยุดกินยา แต่สำหรับยาคุมกำเนิดชนิด 28 เม็ด ประจำเดือนจะเริ่มมาในช่วง 7 เม็ดสุดท้ายของแผง (ซึ่งเป็นเม็ดแป้ง) หรือระหว่างเม็ดที่ 22-28 และส่วนใหญ่จะเริ่มมีประจำเดือนระหว่างทานเม็ดแป้งได้ประมาณ 2-4 วัน ทว่าหากประจำเดือนคลาดเคลื่อน ไม่มาตามรอบดังกล่าว แนะนำให้ทดสอบการตั้งครรภ์ หรือปรึกษาแพทย์

อย่างไรก็ตาม การหยุดกินยาคุมอาจส่งผลกระทบในรอบเดือนถัด ๆ ไปได้ เนื่องจากยาคุมกำเนิดมีผลทำให้ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนถูกควบคุม ซึ่งก็ทำให้ประจำเดือนมาอย่างสม่ำเสมอ ทว่าเมื่อเลิกกินยาคุมไป ฮอร์โมนเพศในร่างกายก็จะหลั่งตามธรรมชาติ ซึ่งอาจทำให้ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอได้ในบางคน แต่ไม่ได้มีผลกระทบร้ายแรงอะไรหรอก เพียงแต่ก็จะคาดคะเนวันที่ประจำเดือนจะมาได้ยากกว่าเดิมเท่านั้น

4.อาการหลังหยุดกินยาคุม จะเป็นอย่างไรบ้าง
หลายคนมีความกังวลใจว่าเมื่อหยุดกินยาคุมแล้ว จะมีอาการผิดปกติอะไรเกิดขึ้นกับร่างกายเราหรือไม่ ตอบตรงนี้เลยค่ะว่านอกจากโอกาสตั้งครรภ์แล้ว ปัญหาเลือดออกกะปริบกะปรอย และประจำเดือนคลาดเคลื่อนก็อาจเกิดขึ้นกับบางคนได้ โดยรอบเดือนของบางคนอาจมาช้าหรือเร็วกว่าที่เคยมา

แต่อย่างไรก็ตาม หลังหยุดกินยาคุมกำเนิด ประจำเดือนต้องมาทุกเดือน ไม่ว่าจะมาน้อยมามาก เพราะหากหยุดกินยาคุมแล้วประจำเดือนไม่มา ก็ควรทดสอบการตั้งครรภ์ไว้ได้เลย แต่แม้ว่าหลังหยุดกินยาคุมไปในช่วงแรก ประจำเดือนจะผิดปกติไปบ้าง ทว่าหลังหยุดกินยาคุมไปประมาณ 1-3 เดือน รอบเดือนจะเข้าร่องเข้ารอยเหมือนเดิม คือมาในปริมาณเท่าเดิม หรือใกล้เคียงปริมาณเดิม และมาในช่วงใกล้เคียงกับรอบเดือนก่อน ๆ อีกทั้งอาการเลือดออกกะปริบกะปรอยจะไม่มีอีกแล้ว แต่หากหยุดกินยาคุมไปแล้วประจำเดือนไม่มา และตรวจแล้วไม่พบว่าตั้งครรภ์ หรือประจำเดือนหายไปนานกว่า 2 เดือน กรณีนี้ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงนะคะ

5.หยุดกินยาคุมกี่เดือนถึงจะท้อง ?
ยาคุมกำเนิดจะช่วยชะลอโอกาสตั้งครรภ์สำหรับคู่ที่ไม่พร้อมมีบุตร ซึ่งตัวยาจะยับยั้งการตกไข่ในเพศหญิงก็เฉพาะตอนที่กินยาเท่านั้น ดังนั้นเมื่อหยุดกินยาคุมกำเนิดแล้วก็มีโอกาสตั้งครรภ์ได้ทันที หรือไม่เกิน 1 ปี หลังจากหยุดกินยาคุมไป แต่ในกรณีที่ยังไม่ตั้งครรภ์สักที อาจต้องลองไปตรวจร่างกายว่ามีภาวะมีบุตรยากอยู่หรือเปล่า

6.หยุดกินยาคุม 1 เดือน แล้วจะเริ่มกินใหม่ได้เมื่อไร
สำหรับสาว ๆ ที่หยุดกินยาคุมไป 1 เดือน หรือหยุดกินยาคุม 1 แผงแล้วอยากจะกลับมากินยาคุมใหม่อีกครั้ง ควรเริ่มรับประทานยาเม็ดแรกในวันที่ 5 ของการมีประจำเดือน โดยให้นับวันแรกที่มีเลือดประจำเดือนออกมาเป็นวันที่ 1 เพื่อให้ครบรอบการตกไข่ของร่างกาย

แต่สำหรับเคสที่หยุดกินยาคุมกำเนิดมานาน แต่อยากกลับมากินยาคุมใหม่อีกครั้ง ให้กินเหมือนเริ่มกินยาคุมครั้งแรก กล่าวคือ เริ่มกินยาคุมเม็ดแรกในวันแรกที่มีประจำเดือน หรือภายใน 5 วันของการมีประจำเดือน ทว่าหากไม่ได้กินยาคุมกำเนิดภายใน 5 วันของการมีประจำเดือน ในช่วง 7 วันแรกของการกินยาคุมกำเนิด ก็ควรใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ อย่างการใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วย

7.หยุดกินยาคุมช่วงเว้น 7 วัน หรือช่วงกินยาหลอก จะต้องคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นอีกไหม ?
ในกรณีที่กินยาคุมกำเนิดชนิด 21 เม็ด แล้วมีช่วงหยุดกินยาคุม 7 วันก่อนเริ่มกินแผงใหม่ หรือช่วงที่กินเม็ดแป้งในยาคุมกำเนิดชนิด 28 เม็ด ช่วง 7 วันนี้ตัวยาจะยับยั้งการตกไข่ในรอบเดือนนั้นไปแล้ว ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องกังวลเรื่องการตั้งครรภ์ แม้ไม่ได้คุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นร่วมด้วย ทว่าก็ต้องมั่นใจว่าก่อนหน้านั้นเรากินยาคุมกำเนิดอย่างสม่ำเสมอ ไม่กิน ๆ ลืม ๆ

อย่างไรก็ดี อยากย้ำเพิ่มอีกนิดนะคะว่า ยาเม็ดคุมกำเนิดช่วยยับยั้งการตั้งครรภ์ได้เท่านั้น แต่ไม่ช่วยป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์แต่อย่างใด และไม่มีวิธีคุมกำเนิดแบบไหนให้ผลป้องกันได้ 100% เต็ม โดยเฉพาะหากกินยาไม่สม่ำเสมอ ลืมกินบ้าง กินไม่ตรงเวลาบ้าง เป็นต้น

ขอขอบคุณข้อมูลจาก
kapook,เฟซบุ๊ก ใกล้มิตรชิดหมอ,คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล,pharmacafe
โรงพยาบาลวิภาวดี

TAGS

• Facebook iconFacebook
• Twitter iconTwitter
• LINE iconLine

คลังความรู้

• 29 ตุลาคม 2021

กินยาคุมหมดแผงแล้ว ประจําเดือนไม่มาเพราะอะไร

กินยาคุมหมดแผงแล้ว ประจําเดือนไม่มาเพราะอะไร หมอ ควรตรวจสอบการกินยาคุม ว่ากินอย่างถูกต้องหรือไม่ เพราะถ้าลืมกินยาคุมก็ยังมีโอกาสที่จะตั้งครรภ์ได้หากมีเพศสัมพันธ…

• 19 พฤศจิกายน 2019

10 อาหารที่สาว ๆ ควรเลี่ยง เพราะเสี่ยงทำให้มีตกขาวเยอะ

อาการตกขาวเป็นสิ่งที่สาวๆ ทุกคนต้องเจอ เพราะเป็นกลไกที่ปกติของร่างกาย ยิ่งเวลาใกล้มีประจำเดือนตกขาวก็จะมีมากขึ้น เนื่องจากร่างกายเรามีการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนเล็กน…