ในการดำเนินงานทางการตลาดต่างๆ ให้มีประสิทธิภาพ และบรรลุตามจุดมุ่งหมายทางการตลาด ต้องอาศัยแนวคิดหรือแนวทางในการดำเนินงาน ที่เรียกว่าแนวคิดทางการตลาด(Marketing Concept) หมายถึง ลักษณะการใดๆ ที่ทรัพยากรทั้งหมดของกิจการหนึ่งได้รับการจัดสรร เพื่อสร้างสรรค์ กระตุ้น และก่อให้เกิดความพอใจกับลูกค้าในระดับที่กิจการได้กำไร
แนวความคิดทางการตลาด แบ่งออกเป็น5 แนวความคิด ดังนี้
1.แนวความคิดมุ่งการผลิต
แนวความคิดมุ่งการผลิต (The Production Concept) เป็นแนวความคิดที่มุ่งเน้นการปรับปรุงและให้ความสำคัญกับการผลิตรวมถึงการหาวิธีที่จะจำหน่ายจ่ายแจกให้มีประสิทธิผลมากที่สุดแนวความคิดนี้มีความเหมาะสมกับสภาพการณ์ทางธุรกิจ 2 ประการคือ
1.1 เหมาะกับธุรกิจที่มีปริมาณความต้องการในตัวผลิตภัณฑ์มากกว่าสิ่งที่มีขายอยู่หรืออาจกล่าวว่าเหมาะกับธุรกิจที่มีอุปสงค์ (Demands) มากกว่าอุปทาน (Supplies) นั้นหมายถึงลูกค้าพร้อมที่จะซื้อสินค้าได้โดยไม่ต้องเลือก
1.2 ธุรกิจที่มีต้นทุนในการผลิตสูงมากและองค์กรต้องการลดต้นทุนการผลิตให้ต่ำลงด้วยวิธีการผลิตในจำนวนมาก ๆ ในแต่ละครั้งการผลิต
2. แนวความคิดมุ่งผลิตภัณฑ์
แนวความคิดมุ่งผลิตภัณฑ์ (The Product Concept) เป็นแนวความคิดที่ได้รับการพัฒนามาจากสถานการณ์สินค้าล้นตลาด ส่วนหนึ่งอาจมาจากการแข่งขันการผลิตมากจนเกินไปเนื่องจากยึดปรัชญามุ่งการผลิตมากเกินไปทำให้เกิดสินค้ามากมาย ประกอบกับสมมุติฐานที่ว่าผู้บริโภคจะมีความชอบพอในสินค้าต่างๆ ที่ให้ความคุ้มค่าสูงสุดเมื่อเปรียบเทียบกับราคา ดังนั้นกิจการจึงทุ่มเทความสามารถในการปรับปรุงคุณภาพของผลิตภัณฑ์ให้ดีมากที่สุด ดีกว่าคู่แข่งขันภายใต้แนวความคิดที่ว่า“ ของดีย่อมขายได้”
3. แนวความคิดมุ่งการขาย
แนวความคิดมุ่งการขาย (The Selling Concept) แนวความคิดนี้เป็นไปตามข้อสมมติฐานที่ว่า โดยปกติวิสัยของผู้บริโภคจะไม่พยายามซื้อของที่ไม่จำเป็นจริงๆ แต่ก็สามารถชักจูงใจได้ไม่ยาก ฉะนั้นกิจการจึงมุ่งใช้ความพยายามในการใช้เครื่องมือขาย เข้ามาช่วยกระตุ้นให้ผู้บริโภคเกิดความสนใจและต้องการในผลิตภัณฑ์ของตน ธุรกิจที่ยึดแนวความคิดนี้จะให้ความสำคัญมากที่สุดกับทีมงานขายของกิจการ แนวความคิดนี้มักถูกใช้ในทางปฏิบัติกับกลุ่มของสินค้าไม่แสวงซื้อ (Unsought Goods) เช่น สารานุกรม การประกันภัย รวมถึงสินค้าที่ผู้ซื้อไม่ได้วางแผนการซื้อมาก่อนผู้ขายจะต้องใช้ความพยายามหาทางเปลี่ยนมุมมองกลุ่มลูกค้าคาดหวัง และขายสินค้าดังกล่าวภายใต้ผลประโยชน์ที่ลูกค้าจะได้รับในผลิตภัณฑ์นั้น
4. แนวความคิดมุ่งการตลาด
แนวความคิดมุ่งการตลาด (The Marketing Concept) เป็นแนวความคิดมุ่งที่ถือว่าการบรรลุเป้าหมายกิจการขึ้นอยู่กับการกำหนดความจำเป็น และความต้องการของตลาดเป้าหมายการส่งมอบความพึงพอใจอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลเหนือคู่แข่งขัน ตัวอย่างของแนวคิดนี้เป็นต้นว่า คติพจน์ของสายการบินไทย“ รักคุณเท่าฟ้า” หรือรถยนต์โตโยต้า“ You Come First”
5. แนวความคิดการตลาดเพื่อสังคม
แนวความคิดการตลาดเพื่อสังคม (The Social Marketing Concept)เป็นแนวความคิดสมัยใหม่ที่ธุรกิจในปัจจุบันนี้ให้ความสนใจ และใช้เป็นแนวทางในการดำเนินกิจการ ขณะเดียวกันผู้บริโภคก็มีความคิดเห็นว่าธุรกิจควรให้บริการช่วยเหลือแก่สังคมในด้านต่างๆ โดยมิใช่มุ่งตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคเพื่อให้ธุรกิจบรรลุเป้าหมายเพียงเท่านั่นแต่ควรจะคำนึงถึงความรับผิดชอบต่อสังคม เช่น การไม่ผลิตสินค้าด้อยคุณภาพ ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมรวมถึงการใช้ทรัพยากรอย่างประหยัด ด้วย
การปฏิบัติตามหลัก 3 R คือ
Re-fill = การผลิตสินค้าชนิดเติม ทำให้ประหยัดวัสดุในการผลิตบรรจุภัณฑ์
Re-use = การผลิตสินค้าที่อยู่ในบรรจุภัณฑ์ที่นำมาใช้ซ้ำหรือกลับมาใช้ประโยชน์อื่นได้
Recycle = การใช้บรรจุภัณฑ์ที่ทำจากกระดาษหรือพลาสติกที่ผลิตจากวัสดุที่ใช้แล้วนำมาผลิตใหม่
แนวความคิดทางการตลาดแบบมุ่งเน้นสังคมจะยึดหลักว่าการดำเนินธุรกิจในปัจจุบันจะต้องควบคู่ไปกับการทำกิจกรรมต่างๆ ที่ทำให้ผู้บริโภคมองกิจการในแง่ดีว่าเป็นผู้ทำธุรกิจเพื่อสังคมห่วงใยสังคม และห่วงใยสิ่งแวดล้อม
หลักการตลาด by ทิพวัลย์ กาญจนนิมมาน