อาหาร รักษาเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

หน้าหลัก
บทความสุขภาพ
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ภัยร้ายที่ยากจะหลีกเลี่ยงของคุณผู้หญิง

สารบัญ Show

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ภัยร้ายที่ยากจะหลีกเลี่ยงของคุณผู้หญิง
สุภาพสตรีทั้งหลายคงอาจจะรู้สึกน้อยใจบ้าง ทำไมเกิดเป้นผู้หญิงถึงมีโรคภัยมากมายติดตามมาด้วย
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)
สาเหตุและอาการของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
การรักษาเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่หรือช็อกโกแลตซีสต์
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ภัยร้ายที่ยากจะหลีกเลี่ยงของคุณผู้หญิง

ช็อกโกแลตซีสต์ Cholecystectomyเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

สุภาพสตรีทั้งหลายคงอาจจะรู้สึกน้อยใจบ้าง ทำไมเกิดเป้นผู้หญิงถึงมีโรคภัยมากมายติดตามมาด้วย

ไม่เหมือนผู้ชายที่ไม่ค่อยจะมีโรคอะไรเฉพาะ ความเข้าใจแบบนี้ก็ต้องเรียกว่าเกือบถูก เพราะไม่ถูกร้อยเปอร์เซ็นต์ จริง ๆ แล้วคุณผู้ชายทั้งหลายก็มีโรคไม่น้อย แต่ถ้าจะเทียบกับโรคในผู้หญิงก็อาจจะบอกได้ว่าโรคในผู้หญิงมีความซับซ้อนกว่า มีการคาดเดาที่ยากกว่า อย่างหนึ่งโรคที่เราจะกล่าวถึงในบทความนี้ก็คือ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ อีกหนึ่งภัยร้ายของคุณผู้หญิงที่ต้องบอกเลยว่ายากที่จะหลีกเลี่ยงจริง ๆ เราได้รับเกียรติจากนายแพทย์มฆวัน ธนะนันท์กูล สูตินรีแพทย์ผู้มีประสบการณ์สูง ที่มาให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์กับเรา จะมีอะไรที่น่าติดตามก็มาดูกันเลยดีกว่า

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)

เป็นชื่อเรียกของโรคในทางการแพทย์ หลายคนอาจจะไม่คุ้นหูแต่ถ้าบอกว่า ช็อกโกแลตซีสต์ (Chocolate cyst) ทุกคนคงจะถึงบางอ้อกันทันที แท้ที่จริงแล้วทั้งสองโรคนี้คือโรคเดียวกันเมื่อคุณผู้หญิงมีประจำเดือน จะมีเยื่อบาง ๆ ลอกออกและปนมากับเลือดประจำเดือนที่ออกมาทางช่องคลอด ซึ่งเยื่อบาง ๆ เหล่านี้ก็คือ เยื่อบุโพรงมดลูกนั่นเอง ทีนี้เลือดประจำเดือนที่ไหลออกมาทางช่องคลอดใช่ว่าจะไหลออกมาหมดเสมอไป บางทีก็มีส่วนหนึ่งไหลย้อนกลับเข้าไปในท่อนำไข่ เข้าไปในช่องท้องซึ่งเลือดที่ไหลย้อนกลับไปนั้นก็ยังมีเยื่อบุโพรงมดลูกอยู่ด้วยจะเข้าไปฝังตัวอยู่ตามที่ต่าง ๆ เช่น รังไข่ ท่อนำไข่ กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ หรือ เนื้อเยื่อต่าง ๆที่ยึดมดลูกไว้ และฮอร์โมนจากรังไข่จะเป็นตัวกระตุ้นให้เซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโต เมื่อถึงเวลาก็จะต้องลอกออกและไหลออกมากับประจำเดือนทางช่องคลอด แต่ถ้าเป็นเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกที่ไปฝังตัวอยู่ในที่ต่าง ๆ ซึ่งเป็นบริเวณที่ไม่มีทางออกของเลือดทุกเดือน ๆ ก็จะเกิดการสะสมของเลือดและเกิดการอักเสบทำให้เกิดเป็นพังผืดขึ้น แต่ถ้าเป็นกรณีที่เยื่อบุโพรงมดลูกไปฝังตัวอยู่ในรังไข่แต่รังไข่ไม่มีทางออกของเลือด เลือดที่ออกจะถูกขังอยู่ไปไหนไม่ได้ และจะสะสมมากขึ้นจนโตขึ้นเป็นซีสต์ เลือดที่สะสมนานจะข้น สีเหมือนช็อกโกแลต จึงเรียกว่า “ช็อกโกแลตซีสต์” สรุปได้ง่าย ๆว่าช็อกโกแลตซีสต์เกิดขึ้นก็เพราะ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ นั่นเอง

สาเหตุและอาการของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

คุณหมอกล่าวว่าเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ในทางการแพทย์ยังไม่มีการสรุปถึงสาเหตุที่แน่ชัดของโรคนี้ ส่วนอาการและความรุนแรงของโรคนี้ ไม่ใช่อาการเฉพาะเจาะจง อาจพบในโรคอื่นได้เหมือนกัน แต่โดยส่วนมากคุณผู้หญิงที่เป็นจะมีอาการปวดท้องประจำเดือนมาก อาการจะเพิ่มมากขึ้นไปเรื่อย ๆ จนทำให้ทนไม่ไหว ต้องกินยาแก้ปวด มีอาการลำไส้แปรปรวน ท้องอืด ท้องเสีย ปวดมากเวลาขับถ่าย ปวดเสียดในท้อง ปวดหลัง ปวดร้าวลงขา ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด ปัสสาวะเป็นเลือด ปัสสาวะบ่อย รวมทั้งมีอาการเจ็บปวดเมื่อมีเพศสัมพันธ์ซึ่งอาการปวดเหล่านี้จะมีเฉพาะช่วงมีประจำเดือน พอหมดช่วงประจำเดือนก็จะไม่แสดงอาการอะไร อาการปวดที่เกิดขึ้นเกิดจากถุงเลือดโตขึ้นจนตึงและเกิดการไปเบียดและกดทับอวัยวะอื่น ๆ จึงทำให้เกิดอาการปวดเกิดขึ้น หากปล่อยทิ้งไว้นานไม่ทำการรักษาปัญหาที่ตามมาก็คือ จะมีบุตรยาก เพราะท่อนำไข่ตีบตัน สาเหตุมาจากมีพังผืดรั้งอยู่ ทำให้ท่อนำไข่ไม่สามารถทำงานได้ หรือถุงเลือดอาจจะบวมจนแตกออกทำให้มีตกเลือดภายในจนถึงขั้นเสียชีวิตได้เลยทีเดียว

การรักษาเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่หรือช็อกโกแลตซีสต์

คุณหมอให้ข้อมูลว่า ในรายที่อาการรุนแรงไม่มาก แพทย์อาจให้สังเกตและติดตามอาการเป็นระยะ ในรายที่มีอาการพอสมควรแพทย์อาจรักษาโดยใช้ยา แต่ในความเป็นจริงแล้วส่วนใหญ่รักษาด้วยยาแทบจะไม่เป็นผลเท่าไหร่ยังไงก็ต้องผ่าตัด ซึ่งการผ่าตัดในปัจจุบันนี้แพทย์ก็จะเลือกใช้วิธีการผ่าตัดส่องกล้อง(Laparoscopic Surgery) เป็นวิธีมาตรฐานในการผ่าตัด ในปัจจุบันส่วนใหญ่ก็จะใช้วิธีการนี้ ซึ่งเนื่องจากเป็นวิธีที่ทันสมัย มีแผลเล็ก เจ็บน้อย และฟื้นตัวเร็วซึ่งไม่น่ากลัวแต่อย่างใด อย่างไรก็ตาม ผู้ที่เคยเป็นช็อกโกแลตซีสต์และผ่าตัดออกไปแล้ว ยังมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้

สิ่งที่คุณหมอย้ำเตือนให้คุณสาว ๆ ตระหนักไว้ก็คือ โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เป็นโรคที่มีอยู่ในตัวของคุณสุภาพสตรีท่านนั้นอยู่แล้ว เพียงรอเวลาที่จะเติบโตขึ้นเท่านั้น ซึ่งตรงจุดนั้นเองที่เป็นปัญหา เพราะเราไม่อาจรู้ได้ว่าอาการจะรุนแรงขึ้นเมื่อใด จึงยากที่จะหลีกเลี่ยงจริง ๆ ดังนั้น คุณผู้หญิงทุกคนจึงควรหมั่นตรวจสุขภาพเป็นประจำ แม้เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ จะไม่ใช่โรคที่ร้ายแรง แต่ก็ไม่ควรปล่อยไว้ ทางที่ดีควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจโดยด่วน หากพบว่าเป็นก็จะได้ทำการรักษาแต่เนิ่น ๆ จะเป็นการดีที่สุด

นพ. มฆวัน ธนะนันท์กูล

สาขาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา

ดูประวัติ

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)

เยื่อบุโพรงมดลูกขึ้นผิดที่ (Endometriosis) หมายถึงการที่มีเซลล์คล้ายกับเยื่อบุโพรงมดลูกไปเจริญขึ้นที่อื่นนอกเหนือจากในโพรงมดลูกที่มันควรอยู่ (พบได้3-18 % ในสตรีทั่วไป)

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่คืออะไร เยื่อบุโพรงมดลูกขึ้นผิดที่ (Endometriosis) หมายถึงการที่มีเซลล์คล้ายกับเยื่อบุโพรงมดลูกไปเจริญขึ้นที่อื่นนอกเหนือจากในโพรงมดลูกที่มันควรอยู่ (พบได้3-18 % ในสตรีทั่วไป) การเจริญผิดที่นี้แบ่งเป็น

1. อยู่ในเนื้อมดลูก (Endometriosis interna หรือ Adenomyosis) หมายถึง เยื่อบุโพรงมดลูกมันเจริญแทรกเข้าไปอยู่ในกล้ามเนื้อมดลูกแทนที่จะอยู่แต่เพียงผิวด้านในของมดลูกเท่านั้น Adenomyosis แบ่งออกเป็น 2 แบบที่รวมกันอยู่เป็นกลุ่มก้อนเฉพาะที่ (Localized) หรือแบบที่มันกระจายกันอยู่ทั่วเนื้อมดลูกทั้งก้อน (Overanalyzed) ทำให้เนื้อมดลูกโตขึ้นเฉพาะที่หรือโตขึ้นทั้งก้อน เวลาตรวจจะพบว่ามดลูกโตขึ้นคล้ายกับโรคเนื้องอกมดลูก

2. อยู่นอกมดลูก (Endometriosis externa หรือ เรียก Endometriosis เฉย ๆ ) คือ เยื่อบุโพรงมดลูกไปขึ้นนอกจากในเนื้อมดลูก มักขึ้นที่รังไข่ ท่อมดลูก เส้นเอ็นของมดลูก หรือนาน ๆ ก็พบว่ามีบ้างที่ตับ กระบังลมปอด หรือเนื้อปอด หรือขึ้นที่แผลที่เคยผ่าตัดช่องท้อง

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เกิดขึ้นได้อย่างไร

เชื่อกันว่าเกิดจากตอนที่มีประจำเดือน เยื่อบุโพรงมดลูกที่หลุดออกมาพร้อมกับเลือดไหลย้อนกลับไปทางท่อนำไข่ ทำให้เข้าไปในช่องท้องบริเวณอุ้งเชิงกรานได้ (เพราะปลายท่อนำไข่เปิดอยู่) ปรากฎการณ์นี้เกิดขึ้นกับการมีประจำเดือนของคนทั่วไป 70-80 % (ที่เลือดไหลย้อนเข้าไปในอุ้งเชิงกราน) แต่ไม่ทุกคนที่เป็น โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ได้มีการอธิบายว่า ปกติเนื้อเยื่อของร่างกายถ้าอยู่ผิดที่ จะถูกเม็ดเลือดขาวและภูมิต้านทาน (antibody) มาทำลายทิ้งไป แต่ในรายที่เป็นโรคนี้มีการตรวจพบว่ามีภูมิต้านทานที่จะต้านเซลล์เหล่านี้ลดลงว่าคนที่ไม่เป็น มีทฤษฎีการเกิด โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ อื่น ๆ หลายทฤษฎี แต่ทุกทฤษฎีก็ไม่สามารถอธิบายการเกิดขึ้นและดำเนินไปของโรคได้ดี สรุปก็คือยังไม่แน่ใจว่ามันเกิดขึ้นได้อย่างไร

อาการของโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ แบ่งได้เป็น 4 อย่าง

1. อาการปวด ได้แก่ การปวดประจำเดือน ปวดท้องน้อยเรื้อรัง ปวดเวลาถ่ายอุจจาระ (โดยเฉพาะเวลาท้องผูก) ปวดเวลาปัสสาวะ หรือปวดปัสสาวะตลอดเวลา ปวดที่บริเวณแผลผ่าตัดหน้าท้อง (ซึ่งมักปวดมากเวลามีประจำเดือน) ปวดเวลามีเพศสัมพันธ์ (และ/หรือหลังจากนั้น) การเกิดอาการปวดเนื่องจากมีสารเคมีเกิดขึ้นบริเวณที่เป็นโรคทำให้เกิดลักษณะคล้ายการอักเสบเป็นแผล สารเคมีนี้กระตุ้นปลายประสาทความรู้สึกให้รับรู้การเจ็บปวดรุนแรงกว่าปกติ หรืออาการเจ็บป่วยอาจเกิดจากการมีแผลเป็นจากปฏิกิริยาอักเสบดังกล่าว

2. อาการเลือดประจำเดือนผิดปกติ คือ ประจำเดือนมามาก มาไม่สม่ำเสมอ มานาน มากะปริดกะปรอย การมีประจำเดือนผิดปกติ อาจอธิบายได้ว่าเกิดจาก โรคนี้มีส่วนทำให้ไข่ไม่ค่อยตก, เลือดออกมากเพราะมันมีส่วนทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกหนาผิดปกติ, ทำให้มดลูกโต มีเนื้อที่การมีเลือดออกในโพรงมดลูกมากขึ้น และการที่ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ไปแทรกระหว่างกล้ามเนื้อมดลูกทำให้มดลูกบีบตัวเพื่อให้เลือดหยุดได้ไม่ดี คนที่เป็นโรคนี้ก็จะมีอาการประจำเดือนมากผิดปกติได้เช่นเดียวกับคนที่เป็นโรคเนื้องอกของมดลูก

3. การมีบุตรยาก สตรีที่มีบุตรยากมีสาเหตุหลายอย่าง และพบว่ามีโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ อยู่ด้วย (20-50 %) อธิบายว่าเป็นเพราะเวลาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ไปเกาะ มีการสู้กันระหว่างเซลล์ที่ไปเกาะ กับ antibody ของร่างกายทำให้มีลักษณะการอักเสบและมีการสร้างพังผืดเกิดขึ้น (พังผืดหมายถึงการที่อวัยวะที่ไม่ควรติดกัน ไปถูกยึดติดกันหรือผิดรูป หรือหมายถึง เยื่อบาง ๆ ที่ยึดอวัยวะที่ต่างกันเข้าด้วยกัน เกิดจากปฏิกิริยาที่มีกรอักเสบนาน ๆ –ผู้เขียน) ทำให้ไข่ตกออกมาจากรังไข่ไม่ได้ ท่อนำไข่ตัน หรือไปจับไข่ที่ตกจากรังไข่เข้ามาในท่อไม่ได้ หรืออธิบายว่าถึง แม้เป็นโรคไม่รุนแรง แต่ไม่ตั้งครรภ์เกิดจากสารเคมีที่เกิดขึ้นผิดปกติไปลดการทำงานของรังไข่ ลดคุณภาพของไข่และตัวอ่อน ทำให้การปฏิสนธิไม่ดีหรือการแบ่งเซลล์ไม่ดี นอกจากนี้ยังก่อให้เกิดปัญหามีบุตรยากทางอ้อมคืออาการเจ็บจากการมีเพศสัมพันธ์ ทำให้มีการหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ โอกาสตั้งครรภ์จึงลดลง

4. อาการพบก้อนในท้องน้อย เกิดจากการเกิดถุงน้ำเลือด (Chocolate Cyst) ที่รังไข่ (คือ Endometriosis เกิดขึ้นในรังไข่ทำให้มีเลือดออกและขังตัวสะสมกันอยู่นาน ๆ กลายเป็นถุงเลือดที่โตขึ้นเรื่อย ๆ ) หรือเกิดจากมดลูกที่โตขึ้น (จาก Adenomyosis)

การวินิจฉัยโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

การวินิจฉัยเบื้องต้นที่ทำให้สงสัยว่าเป็นโรคนี้ คือ อาการที่คนไข้มาเล่าให้แพทย์ฟัง ประกอบกับการตรวจภายใน พบว่ามีก้อนเนื้อหรือมีอาการเจ็บ หรือลักษณะเหมือนมีพังผืด ด้านหลังของมดลูก และที่เส้นเอ็นของมดลูก

การตรวจขั้นต่อไป เพื่อให้การวินิจฉัยแม่นยำขึ้น คือ การทำ ultrasound และการตรวจที่แน่นอนที่สุดคือการทำส่องกล้องเข้าไปในช่องท้องร่วมกับการตัดชิ้นเนื้อเล็ก ๆ เอามาพิสูจน์ทางพยาธิวิทยา

การได้มองเห็นรอยโรค (lesion) จากการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง หรือผ่าตัดส่องกล้องช่องท้อง (คือการทำแผลเล็ก ๆ ตรงสะดือ แล้วสอดกล้องเข้าไปส่องดูอวัยวะในช่องท้อง) จะทำให้วินิจฉัยได้แม่นยำมากที่สุด

การทำ อัลตร้าซาวนด์ และการทำผ่าตัดส่องกล้อง (laparoscopy) มีประโยชน์ในการวินิจฉัยแยกจากโรคที่เป็นมะเร็ง (เช่นมะเร็งรังไข่) ด้วย และแยกจากโรคอื่นที่ทำให้มีอาการคล้ายเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เช่น อักเสบในอุ้งเชิงกราน เนื้องอกมดลูก มดลูกเจริญผิดรูป ยังไม่มีวิธีพิสูจน์โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่โดยการเจาะเลือด

มีวิธีการรักษาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่อย่างไร

โรคนี้สามารถรักษาได้โดยทางยา และทางผ่าตัดแล้วแต่จุดประสงค์เพื่อแก้ปัญหาอะไรให้คนไข้ ได้แก่ เรื่องปวด เรื่องเลือดประจำเดือนผิดปกติ เรื่องมีบุตรยาก หรือเรื่องถุงเลือดรังไข่ (chocolate cyst) หรือรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่อย่างอื่น

การรักษารอยโรคให้เล็กลงหรืออาการน้อยลง

มียาหลายชนิดที่ทำให้รอยโรคหรือแผลเป็นจากโรคนี้ลดขนาดลง ลดปฏิกิริยาของร่างกายลง ได้แก่

1. ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) จะช่วยทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกฝ่อลงทั้งในมดลูกและนอกมดลูก ที่นิยมใช้คือ ยาฉีดคุมกำเนิดและยารับประทานคุมกำเนิด (ยารับประทานมีเอสโตรเจนอยู่ด้วย) ยาฉีดคุมกำเนิดทำให้อาการลดลงได้ แต่อาจมีปัญหาประจำเดือนไม่ปกติ หรือทำให้ไม่มีประจำเดือน ยารับประทานทำให้มีประจำเดือนมาสม่ำเสมอแต่น้อยลง เมื่อเลิกยาก็หมดฤทธิ์ไป

2. Danazol ทำให้ไม่ตกไข่ มีฮอร์โมนมาเลี้ยงเยื่อบุโพรงมดลูกน้อยลง เยื่อบุมดลูกฝ่อลง อาการดีขึ้น แต่มีผลข้างเคียงคือประจำเดือนมาผิดปกติ ไม่มีประจำเดือน และที่สำคัญคือทำให้มีขนขึ้นผิดปกติ มีเสียงใหญ่ขึ้นแบบผู้ชาย (กรณีการมีเสียงใหญ่ขึ้น เมื่อเลิกยาเสียงก็ไม่เปลี่ยนกลับอย่างเดิม) ไขมันในเลือดผิดปกติและอาจเป็นอันตรายต่อตับ ปัจจุบันคาดว่าสูตินรีแพทย์ไม่ใช้ยานี้แล้ว

3. ยา Gonadotropin-releasing agonist (GnRHagonist) เป็นยาลดฮอร์โมนที่มากระตุ้นรังไข่ ทำให้รังไข่ไม่ทำงาน จึงไม่มีฮอร์โมนรังไข่ เกิดภาวะและมีอาการเหมือนวัยหมดประจำเดือน ทำให้เยื่อบุมดลูกยุบตัวเล็กลงเพราะไม่มีฮอร์โมนมากระตุ้น ผลค้างเคียงจึงเป็นแบบเดียวกับคนหมดประจำเดือน คือ หงุดหงิด ร้อนวูบวาบ ช่องคลอดแห้ง กระดูกบางลง เป็นต้น ยานี้มีทั้งชนิดฉีดและพ่นจมูก ปกติถ้าแพทย์ใช้ก็ใช้แบบเป็นการชั่วคราว ไม่รักษาระยะยาว

4. การผ่าตัด คือ การตัดเอารอยโรคหรือส่วนที่เป็นโรคออกไป ปัจจุบันนิยมใช้การผ่าตัดแบบส่องกล้องช่องท้องมากที่สุด เพราะได้ผลดี พังผืดน้อย เจ็บปวดน้อย ฟื้นตัวเร็ว (แต่ค่าใช้จ่ายจากการใช้เครื่องมือพิเศษนี้ยังแพงกว่าผ่าตัดธรรมดา) จุดประสงค์ของการผ่าตัดก็เพื่อให้อวัยวะภายในกลับสู่สภาพปกติมากที่สุด ทำลายรอยโรคที่มองเห็นออกให้มากที่สุด ผลการรักษาแบบผ่าตัดธรรมดาและผ่าตัดส่องกล้องมีคุณภาพพอ ๆ กัน

การรักษาเพื่อลดอาการปวด

แพทย์มักแนะนำเริ่มต้นที่ยาแก้ปวด ได้แก่ Paracetamol หรือ NSAID เช่น Brufen หรือ Ponstan หรือยาอื่นๆ ประเภทเดียวกัน รับประทานเวลาปวดหรือเมื่อเริ่มปวดก็ทานยาเลย ทำให้ได้ผลดี ยาเหล่านี้มีสรรพคุณลดอาการปวดแต่ไม่ได้รักษาโรค ยาประเภทยาเม็ดคุมกำเนิดก็แก้ปวดประจำเดือนและแก้ประจำเดือนผิดปกติได้เช่นกันและอาจระงับการลุกลามของโรคได้บ้าง ยาฉีดคุมกำเนิดก็ได้ผลคล้ายกันแต่ทำให้ไม่มีประจำเดือนหรือบางคนมีเลือดประจำเดือนผิดปกติได้ อีกระดับหนึ่งคือการผ่าตัดผ่านกล้องโดยมีแผลเล็กๆที่หน้าท้องวิธีนี้มีประโยชน์ในแง่ที่ให้การวินิจฉัยที่แน่นอนและรักษาพร้อมกันไปเลยเหมาะกับคนที่โรคเป็นมากมีอาการมาก เกิดมีก้อนที่มดลูกหรือมีช็อกโกแลตซิสต์ที่รังไข่และคนที่มีปํญหามีบุตรยาก การรักษาวิธีนี้โดยผู้ชำนาญได้ผลดีแลโอกาสเป็นซ้ำได้น้อย

การรักษาเพื่อแก้ไขปัญหามีบุตรยาก

เมื่อโรคที่เป็นรุนแรงมีพังผืดยึดอวัยวะต่าง ๆ ทั้งมดลูก รังไข่ และท่อนำไข่ และการมีท่อนำไข่อุดตัน การรักษาที่ดีขึ้น คือ ผ่าตัดเข้าไปทำลายรอยโรคและพังผืด และแก้ไขความผิดปกติของอวัยวะ และแม้รอยโรคมีน้อยแต่ก็เป็นสาเหตุมีบุตรยากได้ด้วย

สรุป

เรายังไม่ทราบสาเหตุของการเป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ พบได้ 3-18 % ในสตรีทั่วไป เมื่อเป็นแล้วอาจไม่มีอาการหรือทำให้มีปัญหาเรื่องต่าง ๆ แตกต่างกันไป เช่น ปวดท้องน้อย ปวดประจำเดือน ประจำเดือนผิดปกติ มีบุตรยาก การรักษามีทั้งทางยาและผ่าตัดแล้วแต่จุดประสงค์และปัญหาของผู้ป่วย การแก้ปัญหาเรื่องปวด ได้ผลใกล้เคียงกันโดยการใช้ยาหรือผ่าตัด แต่ถ้าใช้ยาแล้วไม่ดีขึ้น การผ่าตัดก็เป็นทางออกต่อไป

การผ่าตัดได้ผลต่อการแก้ไขปัญหามีบุตรยาก และมีวิวัฒนาการผ่าตัดมากขึ้นเรื่อย ๆ การใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ หลังจากการผ่าตัดช่วยเพิ่มความสำเร็จมากขึ้น

นพ.ธีรศักดิ์ ธำรงค์ธีระกุล แพทย์ศูนย์รักษาผู้มีบุตรยาก รพ.วิภาวดี