งานประดิษฐ์เอกลักษณ์ของไทยมีความสําคัญอย่างไร

สิ่งประดิษฐ์ที่เป็นเอกลักษณ์ไทย

สิ่งประดิษฐ์ที่เป็นเอกลักษณ์ไทย เป็นผลงานที่สะท้อนให้เห็นถึงขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรม และความเป็นอยู่ ของคนไทยตั้งแต่โบราณจนถึงปัจจุบัน มีความงามและคุณค่าทางศิลปะซึ่งควรอนุรักษ์ไว้ไม่ให้สูญหาย ผลงานสิ่งประดิษฐ์ ที่เป็นเอกลักษณ์ไทย ที่เราสามารถพบเห็นอยู่ทั่วไปได้แก่

1. งานจักสาน เป็นผลงานจากหัตถกรรมพื้นบ้านของไทย ซึ่งประดิษฐ์มาเพื่อประโยชน์ใช้สอยในชีวิตประจำวัน ภายในครอบครัว เช่น ตะกร้า กระจาด กระบุง กระติบข้าว ลอบ ไช หมวก เสื่อ เป็นต้น วัสดุที่นิยมนำมาจักสาน ส่วนใหญ่เป็นวัสดุจากธรรมชาติที่มีอยู่ในท้องถิ่น เช่น หวาย ไม้ไผ่ ใบลาน ใบเตย เชือกกล้วยก้านมะพร้าว ผักตบชวา ฟาง กก กระจูด เป็นต้น
2. งานปั้น เป็นผลงานจากการนำดินเหนียวหรือดินอื่น ๆ มาปั้นเป็นรูปสัตว์หรือสิ่งต่าง ๆ ตามที่ต้องการ เช่น ปั้นรูปตุ๊กตา ปั้นรูปผักผลไม้ แจกัน ถ้วยชาม เป็นต้น
3. งานใบตอง เป็นผลงานที่ได้จากการนำใบตองมาตัดเย็บและประกอบรูปร่างรูปทรงต่าง ๆ แล้วนำมาบรรจุอาหาร ดอกไม้หรือประดับตกแต่งเพื่อใช้ในงานพิธีต่าง ๆ เช่น กระทง บายศรี เป็นต้น
4. งานดอกไม้สด เป็นผลงานที่ได้จากการใช้ดอกไม้สดมาร้อย มอบเป็นของขวัญของที่ระลึกในงานต่าง ๆ เช่น มาลัย พานพุ่ม ช่อดอกไม้ เป็นต้น
5. งานแกะสลัก เป็นผลงานการสร้างลวดลายลงบนผักผลไม้หรือวัสดุเนื้ออ่อนประเภทไม้ สบู่ หรือเทียนโดยใช้เครื่องมือที่มีความแหลมคมนิยมใช้ตกแต่งบ้าน ตกแต่งอาหาร หรือใช้เป็นของขวัญ ของที่ระลึก

1

งานประดษิ ฐ์ท่ีเป็นเอกลักษณไ์ ทย

1 ความหมายของงานประดิษฐท์ เี่ ป็นเอกลกั ษณไ์ ทย
งานเอกลักษณไ์ ทย หมายถึง งานประดิษฐ์ท่ีได้รับการสบื ทอดมาต้ังแต่สมยั โบราณจากครอบครัว หรือ

นยิ มประดิษฐ์กันในท้องถิน่ สะท้อนให้เห็นถงึ ขนบธรรมเนยี มประเพณแี ละวิธชี ีวิตแบบไทย เป็นงานทีม่ คี วาม
ประณีต ละเอียดออ่ น มีความสวยงาม มคี ณุ ค่าทางศลิ ปะ สะทอ้ นให้เหน็ ถึงเอกลักษณ์อนั ดงี ามของชาติไทย
ส่วนใหญ่จะเป็นงานทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั ชีวติ ประจำวัน ปัจจบุ ันมักทำข้นึ เพ่ือเปน็ ของใช้ ของเลน่ หรอื ใชใ้ นเทศกาล
ต่างๆ เชน่ กระทงสำหรับลอยในวันลอยกระทง ซึง่ ผู้ทีส่ นใจสามารถศึกษาขั้นตอนการประดิษฐ์รูปแบบต่างๆ ได้
จากหนงั สือ นิตยสาร เว็บไซต์ ตลอดจนการเรยี นร้จู ากผู้มคี วามรู้และประสบการณ์ในท้องถิ่น เมอ่ื ฝกึ ฝนกระท่ัง
เกดิ ความชำนาญแล้วจงึ นำส่งิ ทไี่ ด้เรียนรจู้ ากงานประดษิ ฐไ์ ปใช้ในการประกอบอาชีพ หรือสร้างประโยชนใ์ ห้แก่
ชมุ ชนและสงั คมต่อไป

2. คณุ ค่าของงานประดิษฐ์ที่เป็นเอกลกั ษณ์ไทย
งานประดษิ ฐ์ทเิ่ ป็นเอกลกั ษณ์ไทย เปน็ ผลงานทเี่ กดิ จากการนำความรู้ ภมู ปิ ัญญาไทย ขนบธรรมเนียม

ประเพณี วฒั นธรรมและวิถชี ีวิตความเปน็ อยูแ่ บบไทย มาสรา้ งสรรค์เป็นผลงานทม่ี ีความประณีต งดงาม และมี
คุณค่าทางศิลปะ บ่งบอกความเปน็ ชาตไิ ทยได้อย่างชดั เจน เชน่ พานพ่มุ มาลยั เคร่อื งแขวน กระทง บายศรี
ดอกไม้ประดิษฐ์ งานป้นั ของจ๋ิว

บรรพบรุ ษุ ของไทยได้สั่งสมภูมปิ ญั ญาดา้ นงานประดิษฐต์ ่างๆ ท่ีเป็นเอกลักษณ์ไทยไว้มากมายและสบื ทอด
มาจนถงึ ปัจจุบัน คนไทยทุกคนควรภาคภมู ิใจ รว่ มกันอนุรักษแ์ ละสบื สานให้เยาวชนรุน่ หลังได้ศึกษา ตลอดจน
เผยแพรค่ วามรู้ทีม่ ีคุณค่าน้ีต่อไป

2.1 คุณคา่ ของงานประดิษฐ์ทีเ่ ปน็ เอกลักษณ์ไทย
1) คณุ ค่าทางวัฒนธรรมไทย งานประดิษฐท์ ี่เป็นเอกลักษณ์ไทยเปน็ งานวิจิตรศิลป์ที่ใชฝ้ มี ือตลอดจน

ความวริ ยิ ะอตุ สาหะในการสร้างสรรคผ์ ลงาน ใหม้ คี วามประณีตสวยงาม จงึ เรียกวา่ งานศิลปะประดิษฐ์ ซง่ึ งาน
เหล่านมี้ ีรปู แบบและวธิ ีการประดิษฐ์ท่ีไมเ่ หมือนชนชาตอิ ่นื จึงเปน็ เอกลักษณ์ที่มีคุณค่าทางวัฒนธรรมไทยที่
ชาวตา่ งชาตริ ูจ้ ักกนั ท่วั ไป

2) คุณค่าทางเศรษฐกิจ งานประดิษฐ์ทเี่ ป็นเอกลกั ษณ์ไทย สามารถสร้างรายได้ สรา้ งอาชีพให้แก่ผมู้ ี
ความชำนาญในด้านนี้ เป็นสนิ ค้าส่งออกท่ีทำรายได้ให้แก่ประเทศไทย ทางดา้ นการท่องเท่ียว ไดน้ ำงานประดิษฐท์ ่ี
เปน็ เอกลักษณ์ไทยมาสง่ เสริมการท่องเที่ยว ได้นำงานประดิษฐท์ ่เี ปน็ เอกลักษณ์ไทยมาส่งเสริมการท่องเท่ยี ว
ตา่ งชาตเิ กิดความประทบั ใจ เชน่ ตกแตง่ ห้องพักด้วยพานพุ่ม ดอกไมส้ ด หรือจัดตกแต่งสถานทดี่ ว้ ยเครื่องแขวน
ไทย สาธติ การประดิษฐด์ อกไม้ใบตอง การแกะสลักผักและผลไมใ้ หน้ กั ท่องเทีย่ วชืน่ ชม

3) คุณคา่ ทางสังคม งานประดษิ ฐ์ท่ีเป็นเอกลักษณไ์ ทย สะท้อนใหเ้ ห็นถึงขนบธรรมเนยี มประเพณี
และวัฒนธรรม ความเปน็ อยู่และความโอบออ้ มอารขี องคนไทย ความกตัญญู รกั ชาติ ความสามคั คีในหม่คู ณะ ดัง
จะเห็นได้จากคนในชมุ ชนจะมาชว่ ยกันประดิษฐก์ ระทงลอยขนาดใหญ่หรือการประดิษฐ์ดอกไม้ใบตองเพอ่ื เตรียม
จัดงานมงคลตา่ งๆ

4) คุณคา่ ทางจติ ใจ การประดษิ ฐ์ผลงานแต่ละชนิ้ ผปู้ ระดิษฐ์จะเกดิ ความภาคภมู ิใจ เพราะเปน็
ผลงานทส่ี ร้างสรรคด์ ้วยตนเอง ซ่งึ ตอ้ งใชค้ วามประณีตพิถีพิถนั และความอดทนเปน็ อย่างมาก

2

ประโยชน์ของงานประดิษฐ์ท่ีเป็นเอกลกั ษณ์ไทย
งานประดษิ ฐ์ที่เปน็ เอกลักษณ์ไทย นอกจากจะมีความสวยงาม แสดงใหเ้ หน็ ถึงความปราณตี ละเอยี ดอ่อน

ในการทำงานประดิษฐ์แลว้ ยังสามารถนำมาใช้งานไดอ้ ย่างหลากหลาย ซึ่งประโยชน์ของงานประดษิ ฐ์ทเ่ี ปน็
เอกลักษณ์ไทย มดี ังน้ี
1. ชว่ ยให้เกิดความเพลดิ เพลิน ใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ กิดประโยชน์
2. ส่งเสรมิ ใหเ้ กดิ ความคดิ ริเริ่มสร้างสรรค์ เพ่ือเป็นการพฒั นาทางด้านสตปิ ัญญา
3. ชว่ ยเพิม่ มลู ค่าของวสั ดุซ่งึ สามารถนำไปประกอบอาชีพ เพอ่ื สรา้ งรายได้แกต่ นเองและครอบครัวได้
4. ชว่ ยใหเ้ กดิ ความสนุกสนานเพลดิ เพลิน เปน็ การใชเ้ วลาว่างใหเ้ กดิ ประโยชน์
5. นำไปใชป้ ระโยชน์ในชวี ิตประจำวนั และชว่ ยอำนวยความสะดวกในการทำงาน
6. ฝกึ นสิ ยั ใหม้ ีความอดทน ขยนั หม่ันเพยี ร มีความรับผดิ ชอบ พถิ ีพถิ นั และมีความละเอียดรอบคอบในการ
ทำงาน
7. ช่วยประหยัดคา่ ใชจ้ า่ ย โดยนำสิ่งของท่มี ีอยู่ ส่งิ ของเหลือใช้ มาใชใ้ ห้เกิดประโยชน์สงู สุด
8. นำไปใชเ้ ปน็ ของขวญั หรอื ของกำนัล เพ่ือมอบใหแ้ ก่ผอู้ ื่นในโอกาสสำคญั ต่างๆ
9. ช่วยอนุรักษศ์ ิลปวฒั นธรรมทีม่ คี ณุ ค่าของไทย ไม่ให้สูญหายไปตามกาลเวลา

3. ประเภทของงานประดษิ ฐ์ท่เี ป็นเอกลกั ษณ์ไทย
งานประดษิ ฐเ์ อกลักษณ์ไทยนิยมใชว้ สั ดุธรรมชาติ เน่ืองจากคนไทยในอดีตเลือกสรรวสั ดุท่ีมอี ยู่มาใชส้ อย

จึงมกี ารสบื ทอดต่อๆกันมา โดยสามารถแบ่งออกเปน็ ประเภทต่างๆดงั น้ี

3.1 งานใบตอง

งานใบตอง คือ การนำใบของตน้ กลว้ ยมาประดษิ ฐช์ ้ินงานตา่ งๆโดยการฉีก กรดี เจยี น ตัด พับ ถัก
มว้ น หรือสาน สามารถใช้ประโยชน์ไดอ้ ยา่ งหลากหลาย เชน่ กระทงบรรจอุ าหาร ทำบายศรี ทำพานขันหมาก
ซง่ึ ข้อดีของการใช้ใบตอง คือ เมือ่ นำไปหอ่ หรือบรรจอุ าหาร จะชว่ ยใหอ้ าหารมคี วามสด เก็บไดน้ าน มีกลิน่ หอม
อกี ท้ังยังช่วยลดต้นทนุ จากการใช้ภาชนะชนิดอน่ื เนือ่ งจากใบตองหาได้งา่ ยและราคาถูกกว่า

3

3.2 งานแกะสลักผักและผลไม้

งานแกะสลัก คือ การแกะลวดลายในผกั หรือผลไมใ้ หเ้ กดิ ความสวยงาม โดยใช้มดี แกะ ปาด ควา้ น เป็น
รูปตา่ งๆ ซ่ึงแกะสลักได้ท้ังผกั เคร่ืองเคยี งท่ใี ชต้ กแตง่ จานอาหารเป็นตัวผกั ผลไมท้ ีใ่ ช้รับประทานก็ได้ ประโยชนข์ อง
การแกะสลกั คือ ช่วยเพิ่มมลู ค่าแก่ผลผลิตและเป็นการฝึกใช้ความคดิ สร้างสรรค์
(ผักเคร่ืองเคียง เป็นการนำผกั ทใ่ี ชร้ บั ประทานคู่กบั อาหารบางชนิดมาแกะสลักในรูปแบบตา่ งๆ เพื่อเพิ่มความ
สวยงาม หรอื ใช้ตกแต่งจานอาหารให้มีความนา่ รบั ประทานมากข้ึน เช่น การแกะสลกั แตกกวาเปน็ รปู ใบไม้ การ
แกะสลกั มะเขือเปราะเป็นรปู ดอกไม)้

3.3 งานดอกไมส้ ด

งานดอกไม้สด คือ การนำดอกไม้ชนิดต่างๆ มาประดิษฐ์เป็นช้นิ งานท่มี ีความประณีต สวยงาม โดยใช้วธิ ี
เยบ็ ร้อย กรอง หรือมัด ประโยชน์ของงานดอกไมส้ ด เชน่ การรอ้ ยพวงมาลยั เพื่อใชต้ กแตง่ อาคารสถานท่ี หรือใช้
ประกอบงานพิธี การจัดกระเชา้ ดอกไมเ้ น่ืองในโอกาสสำคัญหรอื นำไปประดับสถานท่ีต่างๆ ความสวยงามของ
ดอกไมจ้ ะส่งผลให้ผู้พบเห็นรสู้ ึกสดช่ืน ผ่อนคลาย มีสุขภาพจติ ทดี่ ี
(ดอกไม้สด หากเกบ็ ดอกไม้เอง ควรเก็บในช่วงเชา้ มดื หรอื พลบค่ำ จะทำให้ดอกไม้สด หากเลอื กซ้ือดอกไม้จาก
ร้านค้า ควรเลือกดอกไม้ท่ีสด ก่ิงก้านแข็งตรง กระเปาะดอกแข็ง กลีบดอกไม่ช้ำ หรอื เห่ียวเฉา ขนาดดอกไม้
เหมาะสมกับชนดิ ของงานประดิษฐ์ โดยสว่ นมากมักจะนำมาประดิษฐเ์ พอ่ื ใช้ในโอกาสต่างๆ เชน่ กระเช้าดอกไม้
สำหรับแสดงความยินดี แสดงความเคารพหรอื นำไปเย่ียมผู้ปว่ ยเพ่ือสร้างบรรยากาศทดี่ ี การเลือกดอกไม้ทนี่ ำมา
จดั กระเช้านนั้ ควรจดั ให้แต่ละดอกมีโทนสีใกลเ้ คียงกนั รปู แบบการจัดควรจัดให้เหมาะสมกับเพศและวยั รวมถึง
ศึกษาความหมายของดอกไม้เพอื่ เลือกให้เหมาะสมกบั ผรู้ บั )

4

3.4 งานจกั สาน

งานจักสาน คือ การนำวสั ดจุ ากธรรมชาติ เช่น ไม้ไผ่ หวาย กก ก้านมะพรา้ ว ใบตาล ใบลาน ยา่ นลเิ ภา
แหยง่ มาประดิษฐเ์ พื่อใชส้ อยในชีวิตประจำวัน เปน็ ต้นวา่ การทำกระบงุ กระดง้ กระติบข้าว เพ่ือใช้เป็นภาชนะ
การทำเสือ่ เพื่อใชเ้ ปน็ เคร่ืองปูลาดสำหรับนั่งหรอื นอน การทำลอบ ไซ เพื่อใช้ดกั จับสัตว์ การทำโคมไฟจักสาน เพ่ือ
ใช้ในการตกแต่งบ้าน การทำกระเปา๋ สาน กล่องจักสาน เพ่ือใชส้ ำหรบั เกบ็ ส่งิ ของต่างๆซ่ึงประโยชนข์ องงานจกั สาน
คือ การนำวัสดธุ รรมชาติที่มอี ยใู่ นท้องถิ่นมาใชใ้ ห้เกิดประโยชนอ์ ย่างสร้างสรรค์ มีการดัดแปลงให้ทันสมยั
ตลอดเวลา เป็นการเพม่ิ มูลค่าแก่วัสดุมากย่ิงขนึ้
3.5 งานแกะสลักไม้

งานแกะสลกั ไม้ คือ การใช้วสั ดทุ แี่ ข็งและคม เช่น ค้อน สวิ่ มดี ขูดลงบนเนื้อไม้เพื่อใหเ้ กิดลวดลายท่ี
ตอ้ งการ เช่น การแกะสลักงานประตู การทำเปน็ หุ่นสามมิติ เพือ่ วางระดับบา้ น ประโยชนข์ องงานแกะสลกั ไม้ คือ
การอาศยั ความคดิ สรา้ งสรรค์ ความละเอียดรอบคอบ เพ่ือผลติ ชิ้นงานที่ประณตี สวยงาม และควรคา่ แกก่ าร
อนุรักษ์
3.6 งานป้นั ดิน

งานป้นั ดิน คอื การนำดินเหนียวมาป้นั ให้เปน็ รปู ทรงตา่ งๆ ซึ่งต้องอาศัยความพิถีพิถันเพ่ือใหช้ ิน้ งาน
นำมาใชป้ ระโยชน์ได้ เชน่ แก้วน้ำ หม้อ ตุ๊กตา สำหรบั เปน็ ของใช้ หรือของตกแต่ง ประโยชนข์ องงานปัน้ ดนิ คือ
สามารถปน้ั เป็นสงิ่ ของเครื่องใชท้ เ่ี กดิ ประโยชนแ์ ละชว่ ยเพ่ิมมลู ค่าได้