Show ปริมาณสารสัมพันธ์ คืออะไรปริมาณสารสัมพันธ์ (Stoichiometry) มาจากการผสมภาษากรีก โดยคำว่า “stoicheion แปลว่า ธาตุ” ส่วนคำว่า “metron แปลว่า การวัด” ดังนั้น ปริมาณสารสัมพันธ์ จึงหมายถึง การวัดปริมาณของสารต่าง ๆ โดยเฉพาะปริมาณของสารที่เกี่ยวข้องกับการเกิดปฏิกิริยาเคมีทั้งของสารตั้งต้นและสารผลิตภัณฑ์ตลอดจนปริมาณของพลังงานของสารที่เปลี่ยนแปลงในปฏิกิริยาเคมี สรุปเนื้อหา ปริมาณสารสัมพันธ์การศึกษาเรื่องปริมาณสารสัมพันธ์ (Stoichiometry) จะช่วยให้สามารถคาดคะเนหรือคำนวณปริมาณของสารที่ต้องใช้เป็นสารตั้งต้น (reactant) เพื่อให้ได้ปริมาณสารผลิตภัณฑ์ (product) ตามต้องการ หรือใช้บอกว่าสารตั้งต้นจะทำปฏิกิริยาหมดหรือมีเหลือ และปฏิกิริยาจะได้ผลผลิตอย่างมากที่สุดเท่าใด ดังนั้น เราจึงจำเป็นต้องรู้เรื่องต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นมวลอะตอม มวลโมเลกุล โมล สูตรเคมี สมการเคมี และการคำนวณจากสมการเคมี ดังนี้ มวลอะตอม คือ มวลหรือน้ำหนักเปรียบเทียบ (relative mass หรือ relative weigh)โดยเปรียบเทียบกับมวลของอะตอมมาตรฐาน กล่าวคือ เป็นการบอกให้ทราบว่า 1 อะตอมของธาตุนั้นหนักเป็นกี่เท่าของธาตุมาตรฐานนั่นเอง ซึ่งหน่วยของมวลเปรียบเทียบ คือ หน่วยมวลอะตอม (amu) หรือดาลตัน (D) โดยที่ ปริมาณสารสัมพันธ์โมเลกุลของธาตุเกิดจากอะตอมชนิดเดียวกันมาอยู่รวมกัน ส่วนโมเลกุลของสารประกอบเกิดจากอะตอมต่างชนิดกันมารวมกัน อย่างไรก็ตาม เนื่องจากโมเลกุลมีขนาดเล็กมาก การหามวลโมเลกุลจึงใช้วิธีการเปรียบเทียบกับธาตุมาตรฐานเช่นเดียวกับมวลอะตอม ดังนั้น มวลโมเลกุล จึงเป็นมวลเปรียบเทียบว่าสารนั้น 1 โมเลกุล มีมวลเป็นกี่เท่าของ 1/12 มวลของคาร์บอน – 12 1 อะตอม เช่น ก๊าซไนโตรเจนมีมวลโมเลกุล 28 หมายความว่า ก๊าซไนโตรเจน 1 โมเลกุลมีมวลเป็น 28 เท่าของ 1/12 มวลของคาร์บอน – 12 1 อะตอม มวลโมเลกุลของสาร สามารถหาได้จากผลบวกของมวลอะตอมของธาตทั้งหมดในโมเลกุลนั้น เช่น โมล (mole) เป็นหน่วยที่ใช้ในการบอกปริมาณสาร โดยที่ โมลนอกจากนี้ จำนวนโมลของสาร ยังสามารถคำนวณหาได้จากสูตร moleสูตรเคมี (Chemical formular) คือ กลุ่มสัญลักษณ์ของธาตุหรือสารประกอบ ซึ่งแบ่งได้ ดังนี้
ทั้งนี้ เราสามารถคำนวณหาสูตรเอมพิริคัลและสูตรโมเลกุลได้ ตัวอย่างเช่น ปริมาณสารสัมพันธ์สมการเคมี (Chemical Equation) จะใช้เขียนแทนปฏิกิริยาเคมี กล่าวคือ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างหรือองค์ประกอบของสารจากชนิดหนึ่งไปเป็นอีกชนิดหนึ่ง เราเรียกสิ่งนี้ว่า ปฏิกิริยาเคมี หรือChemical Reaction โดยสารที่เข้าทำปฏิกิริยา จะเรียกว่า ตัวทาปฏิกิริยา (reactant) และสารที่เกิดขึ้นใหม่ จะเรียกว่า สารผลิตภัณฑ์ (product) ดังนี้ ปริมาณสารสัมพันธ์โดยสมการเคมีที่สมบูรณ์จะต้องระบุสถานะของสารว่าเป็น s, l, g หรือ aq และมีการดุลจำนวนอะตอมและประจุตามกฏทรงมวล สมการเคมีแบ่งการเขียนออกเป็น 2 แบบ ได้แก่ 1. สมการแบบโมเลกุล ซึ่งจะแสดงโมเลกุลของสารในปฏิกิริยา เช่น สมการแบบโมเลกุล2. สมการไอออนิก นิยมเขียนแสดงปฏิกิริยาที่มีสารประกอบไอออนิกซึ่งแตกตัวเป็นไอออนในสารละลายได้ ซึ่งในบางครั้งอาจเขียนเฉพาะส่วนของสารที่เข้าทำปฏิกิริยา สำหรับสารที่ไม่ละลาย สารที่ตกตะกอน หรือแก๊ส ให้เขียนเป็นสูตรโมเลกุล เช่น สมการไอออนิกจากรูปแบบสมการทั้งหมด ตัวเลขที่อยู่หน้าสารในสมการเคมีที่ดุลแล้วจะแสดงถึงจำนวนโมลของสารที่ทำปฏิกิริยากันพอดี และจำนวนโมลของผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้น สรุปสูตร ปริมาณสารสัมพันธ์และสารละลายปริมาณสารสัมพันธ์และสารละลายปริมาณสารสัมพันธ์และสารละลายปริมาณสารสัมพันธ์และสารละลายปริมาณสารสัมพันธ์และสารละลายสูตรปริมาณสารสัมพันธ์ตัวอย่างข้อสอบ ปริมาณสารสัมพันธ์1. แก๊สชนิดหนึ่งประกอบด้วยคาร์บอน 27.3 % และที่เหลือเป็นออกซิเจนโดยมวล ถ้าสารประกอบนี้ 350 cm3 ที่ STP หนัก 0.69 กรัม จงหาสูตรโมเลกุล (C = 12 , O = 16) (2 คะแนน) ก. CO 2. ถ้าแก๊ส X มีความหนาแน่น 0.5 gdm-3 และแก๊ส Y มีความหนาแน่น 0.9 gdm-3 ที่ STP อยากทราบว่าถ้านำแก๊ส X และแก๊ส Y มาอย่างละเท่ากัน คือ 10 โมล แก๊ส X จะมีมวลเป็นกี่เท่าของแก๊ส Y (2 คะแนน) ก. 4.5 3. ธาตุ ก ประกอบด้วย 2 ไอโซโทป ที่มีมวลอะตอม 14.0 และ 15.0 ตามลำดับ ถ้ามวลอะตอมเฉลี่ยของธาตุ ก เท่ากับ 14.10 ปริมาณร้อยละในธรรมชาติของธาตุ ก ที่มีมวลอะตอม 15.0 มีค่าเท่าใด ก. 5 4. สารประกอบ ( NH4 )2HPO4 79.2 g มีธาตุไฮโดรเจนเป็นองค์ประกอบกี่โมล ( P = 31 ) ก. 2.4 5. ถ้ากำมะถัน 30 กรัม ทำปฏิกิริยากับออกซิเจน 40 กรัม ปรากฎว่าได้ออกไซด์ 60 กรัม กับออกซิเจน 10 กรัม อยากทราบว่ามีอัตราส่วนโดยมวลของ S:O เป็นเท่าไหร่ ก. 2 : 3 เคมี ม. ปลาย ต้องเรียนเรื่องอะไรบ้างการเรียนเคมี ม.ปลาย ตั้งแต่เคมี ม.4 เคมี ม.5 หรือ เคมี ม.6 นอกจากเรื่องโมลและสูตรเคมีที่จะต้องเจอแล้ว การเรียนวิชานี้ยังครอบคลุมไปถึงเรื่องอื่น ๆ ด้วย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องโครงสร้างอะตอมและตารางธาตุ, พันธะเคมี, สมบัติของธาตุและสารประกอบ, สารละลาย, โมลและสูตรเคมี, ของแข็งของเหลวก๊าซ, แก๊สและสมบัติของแก๊ส, อัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี, สมดุลเคมี, กรด-เบส, ไฟฟ้าเคมี, เคมีอินทรีย์, พอลิเมอร์, เชื้อเพลิงและซากดึกดำบรรพ์, เคมีกับการแก้ปัญหา, สารชีวโมเลกุล และอื่น ๆ ดังนั้น ใครที่กำลังเตรียมตัวจะเลือกเรียนสายวิทย์ หรือกำลังเรียนสายวิทย์อยู่ ก็จะต้องเจอกับการเรียนเรื่องต่าง ๆ เหล่านี้อย่างแน่นอน คอร์สเรียน เคมี ปริมาณสารสัมพันธ์ ตัวต่อตัวเป็นคอร์สเรียนที่ผู้เรียนสามารถออกแบบการเรียนให้เหมาะกับตัวเองได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเรียนเพื่อติวสอบปลายภาค, ติวเพิ่มเกรด, กวดวิชาเข้ามหาวิทยาลัย ก็สามารถเลือกได้ตามแบบที่เราต้องการได้ด้วยหลักสูตรจำนวน 10 ชม. แต่หากใครที่พื้นฐานอ่อนหรืออยากมาเรียนเนื้อหาล่วงหน้าก็สามารถเพิ่มชั่วโมงเรียนให้เหมาะสมกับเราได้
ปริมาณสารสัมพันธ์ |