หลักมัชฌิมาปฏิปทามีอะไรบ้าง

พรประเสริฐทั้งปวงนั้น จะบังเกิดแก่ตัวเราจริง เกิดจากตัวเราเอง เกิดจากการปฏิบัติตนของตัวเราเอง การปฏิบัติตัวนั้นพุทธศาสนาสอนให้ “เดินทางสายกลาง” ทางสายกลางนั้น ได้แก่มรรคมีองค์แปด ซึ่งเรียกว่า อริยมรรค หรือ สัมมามรรค แปลว่า ทางเดินอันชอบ ได้แก่ 1.สัมมาทิฏฐิ ความเข้าใจถูกต้อง 2. สัมมาสังกัปปะ คือ ความใฝ่ใจถูกต้อง 3. สัมมาวาจา คือ การพูดจาถูกต้อง 4. สัมมากัมมันตะ คือ การกระทำถูกต้อง 5. สัมมาอาชีวะ คือ การดำรงชีพถูกต้อง 6. สัมมาวายามะ คือ ความพากเพียรถูกต้อง 7. สัมมาสติ คือ การระลึกประจำใจถูกต้อง 8. สัมมาสมาธิ คือ การตั้งใจมั่นถูกต้อง “ทางสายกลางที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ในปฐมเทศนา ถ้าพิจารณาดูแล้วจะเห็นได้ว่าเป็นทางของพระ พระพุทธเจ้าเองก็ทรงอยู่ในทางนั้นและเมื่อแสดงปฐมเทศนาก็ทรงแสดงให้พระปัญจวัคคีย์ห้าองค์ฟัง เพราะฉะนั้น ถ้าจะพูดถึงทางสายกลางโดยเคร่งครัดแล้ว ก็จะต้องบอกว่า พระที่อยู่ในศีลปาติโมกข์สองร้อยยี่สิบเจ็ดข้อเท่านั้น ที่ท่านอยู่ในสัมมามรรคและมัชฌิมาปฏิปทา เป็นต้นว่า สัมมาอาชีพนั้น ก็ได้แก่การรับอาหารบิณฑบาต ทำมาหากินอย่างอื่นถึงแม้ว่าจะสุจริตเพียงไรนั้น จะถือว่าเป็นสัมมาอาชีพตามนี้ไม่ได้ เพราะยังจะต้องมีกังวล ต้องขวนขวาย ไม่ใช่ทางแห่งความสงบระงับ ด้วยเหตุนี้ คนที่ยังอยู่ในฆราวาสวิสัย จึงจะอ้างว่าตนอยู่ในมัชฌิมาปฏิปทาไม่ได้ การครองเรือน การทำมาหากินด้วยดาชีพต่าง ๆ การหาทรัพย์ การออมทรัพย์ ถึงแม้จะไร้ความชั่วอื่น ๆ ก็ยังต้องถือว่าเป็น กามสุขัลลิกานุโยค..... อย่างไรก็ตาม มัชฌิมาปฏิปทาที่แท้นั้น ถึงจะไม่ใช่ทางของฆราวาส แต่ก็ยังมีเจตนารมณ์ที่คนที่นับถือพระพุทธเจ้าพึงยึดถือได้ และคนไทยก็ดูเหมือนจะได้ยึดถือเจตนารมณ์นี้มาแต่โบราณ คือความไม่มากไป ไม่น้อยไป ซึ่งต้องใช้ความสำรวม ไม่ปล่อยให้อารมณ์เข้ามากำหนดกรรมหรือการกระทำ และเมืองไทยได้อยู่รอด สงบสุข ร่มเย็นมาตลอด คนไทยมีสามัคคีกันมาได้เป็นอย่างดีจนตราบเท่าถึงทุกวันนี้ ทางที่สุดคือทางตัน ไม่มีทางออก การแสวงหาลาภยศและอำนาจนั้น ในที่สุดก็จะตัน ไม่มีทางไปไหนได้ อีกการเคร่งเครียดต่อชีวิตจนเกินไป ก็ตันอีกเช่นกัน ไม่มีทางออก แล้วจะเลือกเดินกันไปทำไม เมื่อมีทางสายกลางซึ่งมีทางออก ไม่ตันให้เดินอยู่แล้ว ?” (คึกฤทธิ์ ปราโมช”)