ความปลอดภัยในงานเชื่อม หมายถึงอะไร

งานเชื่อม คือการใช้ความร้อนสูงหลอมเหลวโลหะ เพื่อเชื่อมต่อโลหะหรือตัดโลหะให้ออกจากกัน มักพบเห็นได้มากในโรงงานอุตสาหกรรมที่มีการก่อสร้าง ต่อเติม รวมไปถึงสถานประกอบกิจการต่างๆ เช่น ร้านประกอบเหล็ก บริษัทก่อสร้าง ในบทความนี้ทางพีดีเอสจะพาทุกท่านไปเรียนรู้อันตรายที่เกิดในงานเชื่อม เพื่อหาวิธีรับมือป้องกันอันตราย

อันตรายในงานเชื่อม
1.ฟูมและก๊าซ เกิดจากโลหะถูกเผาไหม้ และจากก๊าซเชื้อเพลิงที่ลุกไหม้ และด้วยความร้อนที่ร้อนมาก ทำให้เกิดไอระเหยของโลหะอยู่ในอากาศ ทำให้เป็นอันตรายต่อสุขภาพ อันตรายต่อปอด ทำให้เกิดการระคายเคือง
2.รังสี เนื่องจากอุณหภูมิที่สูงมากในการเชื่อม ทำให้เกิดรังสีอินฟราเรด และรังสีอุลตราไวโอเลตขึ้น ทำให้กระจกตาไหม้ เยื่อเรตินาในตาไหม้ และยังทำให้มีโอกาสเป็นต้อกระจก
3.อันตรายจากสะเก็ดไฟที่กระเด็นโดนผิวหนัง ทำให้เป็นแผลผุพอง

วิธีการป้องกันอันตราย
1.ก่อการใช้อุปกรณ์เชื่อม ต้องผ่านการอบรม
2.สวมใส่ชุดป้องกันอันตราย ใส่ถุงมือกันความร้อน มีอุปกรณ์ปิดจมูก มีแว่นตา กระบังหน้า ที่ป้องกันอันตรายจากรังสีอุลตราไวโอเลต
3.วางชิ้นงานที่จะเชื่อมในระดับความสูงที่เหมาะสมในการปฏิบัติงาน
4.การเชื่อมในที่อับอากาศ ต้องระวังเป็นพิเศษ ดึงสายไฟออกทุกครั้ง
5.เมื่อเชื่อมชิ้นงานเสร็จสิ้น ต้องทำเครื่องหมายส่วนที่ร้อน เพื่อป้องกันไม่ให้คนอื่นๆเตะต้อง
6.เมื่อเชื่อมงานเสร็จ ต้องเก็บอุปกรณ์เข้าที่ อย่าวางทิ้งไว้

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก http://www.oshthai.org/attachments/article/180/180.pdf

การเชื่อมด้วยก๊าซเป็นการเชื่อมโดยอาศัยความร้อนจากเปลวไฟของก๊าซสองชนิดผสมกันระหว่างก๊าซ ออกซิเจนกับแก๊สเชื้อเพลิง โดยทั่วไปก๊าซเชื้อเพลิงที่ใช้อย่างแพร่หลาย คือ ก๊าซอะเซทีลีน (Acetylene) และ ก๊าซปิโตรเลียมเหลว (Liquefied petroleum gas: LPG) ดังนั้น การใช้งานโดยวิธีการเชื่อมด้วยก๊าซอาจจะมี ความเสี่ยงและอันตรายสูงหากมีการใช้งานอย่างไม่เหมาะสม

ส่วนประกอบของอุปกรณ์การเชื่อม

1. ท่อก๊าซออกซิเจนและท่อก๊าซเชื้อเพลิง
2. อุปกรณ์ปรับความดัน (Pressure regulator) จะต้องสวมแน่นพอดีกับทางออกของท่อก๊าซ
3. หัวเชื่อมก๊าซ (Torch )
4. สายท่อก๊าซออกซิเจนและก๊าซเชื้อเพลิง
5. อุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ (Flashback arrestor)

รูปที่ 1 ส่วนประกอบอุปกรณ์การเชื่อมก๊าซ

เมื่อมีการเชื่อมก๊าซ ก๊าซที่อยู่ภายในท่อก๊าซออกซิเจนและท่อก๊าซเชื้อเพลิงจะไหลผ่านอุปกรณ์ปรับความดันมาผสมกันที่ด้ามหัวเชื่อมก๊าซ แล้วจะให้เปลวไฟความร้อนที่หัวเชื่อมก๊าซเพื่อนําไปใช้สําหรับตัดหรือเชื่อมชิ้นงาน

อันตรายจาการใช้งานเชื่อมก๊าซ

การใช้งานอุปกรณ์การเชื่อมหากไม่มีการใส่ใจความปลอดภัยในการปฏิบัติงานจะเป็นสาเหตุให้เกิดอุบัติเหตุได้ ซึ่งที่ผ่านมาล้วนเป็นเหตุทําให้พนักงานบาดเจ็บหรือเสียชีวิต
อันตรายที่รุนแรงของการเชื่อมก๊าซเมื่อเกิดอุบัติเหตุคือไฟไหม้หรือการระเบิด โดยมีปัจจัยต่างๆ ที่อาจทําให้เกิดเหตุดังต่อไปนี้

– มีสิ่งของที่ติดไฟง่ายในบริเวณที่ทําการเชื่อม
– การใช้งานหัวเชื่อมก๊าซอย่างไม่เหมาะสม
– ก๊าซรั่วไหลออกจากสายก๊าซ วาล์ว หรือชิ้นส่วนอื่นๆ
– ไม่มีอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ(Flashback arrestor)
– การขนส่งท่อก๊าซออกซิเจนอย่างไม่ปลอดภัย

รูปที่ 2 ไฟไหม้ท่อก๊าซเชื้อเพลิงและท่อก๊าซออกซิเจนเนื่องจากไม่มีการติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ

รูปที่ 3 แผลไฟไหม้มือพนักงานเนื่องจากการเกิดไฟย้อนกลับ 

สภาวะการทํางานที่ปลอดภัย

ข้อควรปฏิบัติ(Good practice) ในการทํางานเกี่ยวกับงานเชื่อมก๊าซ ควรมีระบบการขออนุญาตทํางานเกี่ยวกับการเชื่อมก๊าซ(Permit-to-Work) รวมถึงการตรวจประเมินอันตรายของสถานที่ทําการเชื่อม โดยจะต้องมั่นใจว่าในบริเวณดังกล่าวจะต้องไม่มีสิ่งที่ติดไฟง่ายหรือระเบิดได้อยู่ใกล้ๆ บริเวณที่ทําการเชื่อมก๊าซ

พนักงานทุกคนที่เกี่ยวข้องจะต้องได้รับการฝึกอบรมความปลอดภัยเกี่ยวกับอุปกรณ์และการใช้งานอุปกรณ์เชื่อมก๊าซ รวมทั้ง พนักงานที่ปฏิบัติงานเชื่อมก๊าซจะต้องสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันภัยส่วนบุคคลอย่างเหมาะสมและพร้อมที่จะระงับเพลิงไหม้ในกรณีที่เกิดเหตุเพลิงไหม้ในบริเวณทํางาน

รูปที่ 4 ภาพความเสียหายของการะเบิดของท่อออกซิเจนเนื่องจากไม่มีการติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ 

ความปลอดภัยในการเชื่อมแก๊ส

ชนิดของหัวเชื่อมก๊าซจะต้องเหมาะสมกับงาน เมื่อหัวเชื่อมก๊าซ(Tip) ดับหรืออุดตันจะต้องมีการเปิดทําความสะอาด วาล์วใช้งานของหัวเชื่อมก๊าซควรจะมีโครงสร้างหรือการป้องกันมิให้เปิดออกเองได้โดยบังเอิญ

ข้อควรระวังการนําอุปกรณ์การเชื่อมก๊าซไปใช้งาน

– บริเวณที่ทํางานไม่ควรมีสิ่งที่ติดไฟง่าย
– สายท่อก๊าซ (Hoses) ไม่ควรสัมผัสกับสิ่งที่ติดไฟง่าย แหล่งที่เกิดประกายไฟ หรือแหล่งความร้อนอื่น ๆ
– เมื่อไม่มีการใช้งานหรือสิ้นสุดการใช้งาน วาล์วที่ด้ามเชื่อมก๊าซ(Gas torch) ต้องปิดทันที
– ท่อก๊าซควรมีการจัดเก็บให้ห่างจากแหล่งกําเนิดความร้อน

สายท่อก๊าซและการรอยข้อต่อ

ข้อต่อสายท่อก๊าซจะต้องรัดแน่นหรือถูกทําให้ติดเข้าด้วยกันในลักษณะที่ทนความดันอย่างน้อย 2 เท่าที่ใช้งานปกติ แต่ไม่น้อยกว่า 300 psi และไม่ควรใช้ Jubilee clip รัดสายท่อก๊าซแทน Hose clamping device เนื่องจากหากมีการสวมใส่ไม่รัดแน่น (Under-tightened) หรือ การสวมใส่ที่รัดแน่นเกินไป (Over-tightened) อาจเป็นสาเหตุทําให้สายท่อก๊าซรั่วซึม

รูปที่ 5 ภาพ Jubilee clip

รูปที่ 6 ภาพตัวอย่างการสวมใส่ที่รัดแน่นเกินไปและผ่านการใช้งานมาระยะหนึ่ง

ดังนั้น ควรมีการตรวจสอบและทดสอบหารอยรั่วของสายท่อก๊าซ รอยไหม้รอบนอก และข้อบกพร่องต่างๆ อยู่อย่างสม่ําเสมอ หากมีการตรวจพบจะต้องซ่อมแซมหรือเปลี่ยนใหม่มาทดแทนทันที

SE SAVER เป็นเครื่องเชื่อมด้วยแก๊สที่มีอุปกรณ์ความปลอดภัยอย่างครบครัน ทั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟไหลย้อนกลับ อุปกรณ์ตัดแก๊สทันทีขณะไม่ใช้งานเพื่อป้องกันอันตรายต่างๆ จากแก๊สที่เกิดขึ้น อีกทั้งยังประหยัดเชื้อเพลิงในระหว่างการทำงานได้ แท่นวางด้ามจับที่ตัดไฟอัตโนมัติเพื่อป้องกันกรณีด้ามจับร่วงหล่นลงพื้น ไม่ให้เปลวไฟลุกลามไปยังจุดอื่นๆ แลยยังจัดไฟในเปลวไฟเดิมได้ทันทีเพื่อเพิ่มความต่อเนื่องในการใช้งาน

l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

ข้อใดคือความหมายของความปลอดภัยในงานเชื่อมแก๊ส

อุปกรณ์เซฟตี้งานเชื่อมมีอะไรบ้าง

ข้อควรระวังในการเชื่อมไฟฟ้ามีอะไรบ้าง

ความปลอดภัยในการทํางาน มีอะไรบ้าง