อาณาจักรสุโขทัย Show
 อาณาจักรสุโขทัย หรือ รัฐสุโขทัย เป็นอาณาจักร หรือรัฐในอดีตรัฐหนึ่ง ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มแม่น้ำยม เป็นชุมชนโบราณมาตั้งแต่ยุคเหล็กตอนปลาย จนกระทั่งสถาปนาขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 18 ในฐานะสถานีการค้าของรัฐละโว้ หลังจากนั้นราวปี 1800 พ่อขุนบางกลางหาวและพ่อขุนผาเมือง ได้ร่วมกันกระทำการยึดอำนาจจากขอมสบาดโขลญลำพง ซึ่งทำการเป็นผลสำเร็จและได้สถาปนาเอกราชให้สุโขทัยเป็นรัฐอิสระ และมีความเจริญรุ่งเรืองตามลำดับและเพิ่มถึงขีดสุดในสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ก่อนจะค่อยๆตกต่ำ และประสบปัญหาทั้งจากปัญหาภายนอกและภายใน จนต่อมาถูกรวมเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยาไปในที่สุด ปัจจัยที่มีผลต่อการสถาปนาอาณาจักร ปัจจัยที่มีผลต่อการสถาปนากรุงสุโขทัย ได้แก่ 1) ปัจจัยทางภูมิศาสตร์ การเลือกที่ตั้งเมืองหลวงในอดีตส่วนใหญ่มักใกล้แม่น้ำ แต่เมืองสุโขทัยไม่ได้ตั้งอยู่ริมน้ำเพราะแม่น้ำยมอยู่ห่างจากตัวเมืองสุโขทัยไปประมาณ 13 กิโลเมตร การเลือกตั้งเมืองหลวงที่สุโขทัยคงเป็นเพราะสุโขทัยเป็นเมืองสำคัญมาแต่เดิม นอกจากนี้ การที่สุโขทัยยังตั้งอยูท่ามกลางเทือกเขาถนนธงชัย เทือกเขาตะนาวศรี และเทือกเขาเพชรบูรณ์ ทำให้อากาศไม่ร้อนมากจนเกินไป และมีลมมรสุมพัดผ่าน จึงทำให้มีฝนตกชุก รวมทั้งมีทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ 2) ปัจจัยทางการเมืองและประวัติศาสตร์ ก่อนการสถาปนาอาณาจักรสุโขทัยนั้น ในเขตสุโขทัยและศรีสัชนาลัยมีชุมชนที่มีผู้นำไทยอยู่ก่อนแล้ว เช่น พ่อขุนศรีนาวนำถุม เจ้าเมืองเชลียง พ่อขุนผาเมือง เจ้าเมืองราด โอรสของพ่อขุนศรีนาวนำถุม และพ่อขุนบางกลางหาว เจ้าเมืองบางยาง (ต่อมาคือพ่อขุนศรีอินทราทิตย์) ต่อมาเมื่อพ่อขุนศรีนาวนำถุมสิ้นพระชนม์ลง ขอมสบาดโขลญลำพงซึ่งอาจเป็นขุนนางเขมรได้เข้ายึดเมืองศรีสัชนาลัย สุโขทัย พ่อขุนผาเมืองและพ่อขุนบางกลางหาวได้ทรงช่วยกันต่อสู้ขับไล่ขอมสบาดโขลญลำพง และพ่อขุนศรีอินทราทิตย์สถาปนาอาณาจักรสุโขทัยขึ้นมา กล่าวได้ว่าบริเวณสุโขทัยมีพัฒนาการทางการเมืองมานานแล้วก่อนมีการสถาปนาอาณาจักร ดังพบโบราณสถานที่มีอิทธิพลเขมร ซึ่งสร้างก่อนตั้งกรุงสุโขทัย เช่น ศาลตาผาแดง พระปรางค์วัดศรีสวายและวัดพระพายหลวง เป็นต้น พัฒนาการด้านเศรษฐกิจ จากหลักฐานศิลาจารึกหลักที่ 1 ทำให้เราทราบว่า เศรษฐกิจในสมัยสุโขทัยมีความเจริญรุ่งเรือง ประชาชนมีความกินดีอยู่ดี บ้านเมืองมมีความอุดมสมบูรณ์ ปัจจัยสำคัญที่ช่วยส่งเสริมให้สุโขทัยสามารถพัฒนาเศรษฐกิจให้เจริญก้าวหน้าได้ มีหลายประเภทดังนี้ 1. ภูมิประเทศ สุโขทัยตั้งอยู่บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ ที่ราบเชิงเขาซึ่งเป็นแหล่งเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ และจับสัตว์น้ำ 2. ทรัพยากรธรรมราช สุโขทัยมีพืชพรรณธรรมชาติต่าง ๆ อย่างอุดมสมบูรณ์ เช่น ป่าไม้ สัตว์ป่า และแร่ธาตุต่าง ๆ 3. ความสามารถของผู้นำ กษัตริย์ซึ่งเป็นผู้ปกครองกรุงสุโขทัยทรงมีพระปรีชาสามารถในการคิดริเริ่ม และดัดแปลงสิ่งแวดล้อมที่เอื้ออำนวยต่อการดำรงชีวิตของราษฎร เช่น สร้างทำนบกั้นน้ำไว้เพื่อเก็บกักน้ำ ที่เรียกว่า ทำนบพระร่วง ส่งน้ำไปตามคูคลองสู่คูเมือง เพื่อระยายน้ำสู่พื้นที่เกษตรกรรม จึงทำให้ประชาชนมีน้ำใช้สอยอย่างเพียงพอ พื้นฐานทางด้านเศรษฐกิจของสุโขทัยขึ้นอยู่กับอาชีพหลักของประชาชน 3 อาชีพ ได้แก่ เกษตรกรรม หัตถกรรม และค้าขาย พัฒนาการสังคม เมื่อสุโขทัยเป็นศูนย์กลางแห่งอำนาจโดยสมบูรณ์แล้วนั้น มีการสร้างเมืองเป็นผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีการระบุไว้ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ว่า “รอบเมืองสุโขทัยนี้ ตรีบูรได้สามพันสี่ร้อยวา” ตรีบูรหมายถึง กำแพงเมือง 3 ชั้น และยังอาจมีความหมายเชิงสัญลักษณ์อันศักดิ์สิทธิ์ คือเป็นเมืองสวรรค์ในชั้นดาวดึงส์ซึ่งอยู่บนยอดเขาพระสุเมรุ โดยมีวัดพระศรีมหาธาตุ สุโขทัย ที่มีเจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูมเป็นประธานของวัด เป็นศูนย์กลางความศักดิ์สิทธิ์ของราชอาณาจักรนี้ กำแพงเมืองสามชั้นนี้นอกจากจะมีไว้เพื่อเป็นแนวป้องกันข้าศึก ยังใช้ประโยชน์ในการกักเก็บและระบายน้ำ ทั้งนี้ด้วยสภาพภูมิประเทศไม่ค่อยอำนวยต่อการเพาะปลูกจึงเป็นเหตุให้เกิดรูปแบบงานชลประทานของชาวสุโขทัย บางส่วนได้รับอิทธิพลมาจากเขมร เช่น การขุดตระพังหรือการฝังท่อระบายน้ำดินเผา การสร้างเขื่อน สรีดภงส์คือสร้างถนนพระร่วง เป็นเขื่อนทำนบบังคับน้ำจากที่สูงให้กระจายไปสู่ที่ลุ่มบริเวณเพาะปลูกตอนล่าง ตลอดจนขุดคูน้ำเข้าสู่ตัวเมืองและขุดเหมืองฝายขนาดเล็กซึ่งชาวบ้านอาจขุดขึ้นเองในบริเวณที่ลุ่มนอกตัวเมือง การชลประทานของสุโขทัยเป็นความร่วมมือระหว่างรัฐกับราษฎรไม่ได้เป็นการเกณฑ์แรงงานโดยตรง ดังนั้นการควบคุมคนจึงไม่เข้มงวดมากนัก
|
ทำเลที่ตั้งอาณาจักรสุโขทัยมีลักษณะอย่างไร
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.cemle Inc.
