สาวัตถี (Sravasti) คือเมืองโบราณในสมัยพุทธกาล มีความสำคัญในฐานะที่เป็นเมืองหลวงของแคว้นโกศล 1 ใน แคว้นมหาอำนาจใน 16 มหาชนบทในสมัยพุทธกาล คนอินเดียในปัจจุบันลืมชื่อเมืองสาวัตถี (ในภาษาบาลี) หรือ ศราวัสตี (ในภาษาสันสกฤต) ไปหมดแล้ว คงเรียกแถบตำบลที่ตั้งเมืองสาวัตถีนี้เพียงว่า สะเหถ-มะเหถ (Saheth-Maheth) ปัจจุบัน สะเหต-มะเหต ตั้งอยู่ในรัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย ห่างจากสถานีรถไฟบาลรัมปูร์ (Balrampur) ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ 18 กิโลเมตร เมืองสาวัตถีนับว่าเป็นเมืองสำคัญในการเป็นฐานในการเผยแพร่พระพุทธศาสนาของพระพุทธเจ้าที่สำคัญ เพราะเป็นเมืองที่พระพุทธเจ้าประทับนานที่สุดถึง 25 พรรษา เป็นที่ตรัสพระสูตรมากมายและเป็นเมืองที่พระพุทธศาสนามั่นคงที่สุด เพราะมีผู้อุปถัมภ์สำคัญ เช่น พระเจ้าปเสนทิโกศล อนาถบิณฑิกเศรษฐี นางวิสาขา เป็นต้น สาวัตถี ปัจจุบันยังมีซากโบราณสถานที่สำคัญปรากฏร่องรอยอยู่ คือ วัดเชตวันมหาวิหารวัดเชตวันมหาวิหารเป็นวัดที่อนาถบิณฑิกเศรษฐีสร้างถวาย สร้างในบริเวณที่เดิมของเจ้าเชต ซึ่งเป็นเชื้อสายของกษัตริย์องค์หนึ่งในสมัยพุทธกาล พระพุทธเจ้าค์ประทับอยู่ที่นี่นานทีสุดถึง 19 พรรษา มีเนื้อที่ประมาณ 80 ไร่ ส่วนภายในพระเชตวันมหาวิหาร มีซากหมู่เจดีย์และวิหาร
บ้านอนาถบิณฑิกเศรษฐีบ้านอนาถบิณฑิกเศรษฐีอยู่ในบริเวณพระราชวังของพระเจ้าปเสนทีโกศล เลยพระวิหารเชตะวันไปประมาณ 3 กิโลเมตร ที่ปัจจุบันเหลือเพียงซากอิฐบ้านโบราณเรียงเป็นชั้นลดหลั่นกันไป มีบันใดขึ้นถึงยอด ตรงกลางจะแบ่งเป็นช่องคล้ายห้อง อนาถบิณฑิกเศรษฐีเป็นอุบาสกคนสำคัญในสมัยพุทธกาล เป็นผู้สร้างเชตวันมหาวิหารถวายพระพุทธองค์ นอกจากจะอุปถัมภ์บำรุงพระภิกษุสงฆ์แล้ว ยังได้สงเคราะห์คนยากไร้อนาถาอย่างมากมายเป็นประจำ จึงได้ชื่อว่า“อนาถบิณฑิกะ” ซึ่งแปลว่าผู้มีก้อนข้าวเพื่อคนอนาถา หรือเศรษฐีขวัญใจคนจน ท่านได้รับยกย่องเป็นเอตทัคคะในหมู่ทายกฝ่ายอุบาสก บ้านปุโรหิตบ้านปุโรหิตผู้เป็นบิดาของพระองคุลีมาล เป็นอีกสถานที่หนึ่งที่กำลังบูรณะ อยู่โพรงแคบๆเป็นทางที่ลอดไปด้านในทะลุเป็นห้องกว้างปิดทึบสี่ด้าน ด้านบนเปิดโล่งถึงยอดอาคาร นักโบราณคดีสันนิษฐานว่าเป็นสถูปอนุสรณ์สำหรับองคุลีมาล สาวกที่เคยฆ่าคนถึง 999 คน และตัดนิ้วมาร้อยเป็นพวงมาลัยคล้องคอจนพบพระพุทธเจ้า ซึ่งแสดงถึงพระธรรมเทศนาโปรดองคุลีมาล จนเป็นพระอรหันต์ สถูปทรงแสดงยมกปาฏิหารย์สถูปทรงแสดงยมกปาฏิหารย์เป็นเนินดินที่พระเจ้าอโศกมหาราชมาสร้างไว้ ณ สถานที่แห่งเป็นสถานที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงปาฏิหาริย์ เพื่อปราบ เดียรถีย์ (นอกศาสนา) ยมกปาฏิหาริย์ คือการแสดงปาฏิหาริย์เป็นคู่ๆ มีไฟ มีน้ำ เป็นต้น หลังจากนั้นเสด็จขึ้นบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เพื่อโปรดพุทธมารดา เป็นเวลา 3 เดือน วัดบุพพารามวัดบุพพาราม (หรือ บูรพาราม ที่แปลว่าทิศตะวันออก) เป็นวัดที่อยู่ใกล้เคียงกับวัดเชตวัน ตั้งอยู่ทางใต้ของนครสาวัตถี เมืองหลวงของแคว้นโกศล วัดนี้เป็นวัดที่่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าด้วยเงิน 27 โกฎิ หรือ 270 ล้าน พระพุทธเจ้าได้เคยทรงมาประทับถึง 6 พรรษา และเป็นสถานที่เป็นต้นกำเนิดการถวายผ้าอาบน้ำฝน |