อาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม ได้ให้ข้อคิดเห็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับเมืองนครศรีธรรมราชในประวัติศาสตร์ไทยที่ปรากฏในหลักฐานเอกสารต่างๆ ไว้ในวารสารเมืองโบราณ ปีที่ 4 ฉบับที่ 3 เมษายน-มิถุนายน พ.ศ. 2521 ไว้ดังนี้
ในศิลาจารึกหลักที่ 24 วัดเสมาเมือง ซึ่งเป็นจารึกภาษาสันสกฤต ระบุปี พ.ศ. 1773 มีการกล่าวถึง พระผู้เป็นใหญ่แห่งตามพรลิงค์ นอกจากนี้ชื่อ ตามพรลิงค์ ยังปรากฏในคัมภีร์มหานิเทศของอินเดีย ราวพุทธศตวรรษที่ 7-8 รวมไปถึงในจดหมายเหตุของจีนด้วย ทั้งหมดนี้ถือเป็นหลักฐานสำคัญถึงการมีอยู่ของเมืองตามพรลิงค์ที่สืบเนื่องมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 7-8
ในตำนานมหาวงศ์ของลังกาและตำนานเมืองนครศรีธรรมราชยังปรากฏชื่อ พระเจ้าจันทรภานุ ว่าเป็นกษัตริย์เมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งเชื่อว่าก็คือเมืองตามพรลิงค์ในยุคสมัยต่อมา หลักฐานที่กล่าวถึงชื่อเมืองนครศรีธรรมราชอย่างชัดเจน ปรากฏในศิลาจารึกหลักที่ 1 และในชินกาลมาลีปกรณ์ที่กล่าวถึงพระเจ้าสิริธรรมนคร ซึ่งเชื่อว่าคือผู้ปกครองเมืองนครศรีธรรมราชที่ได้ส่งทูตไปลังกาเพื่อขอพระพุทธสิหิงค์มาบูชาที่กรุงสุโขทัย สะท้อนถึงความสัมพันธ์ระหว่างเมืองนครศรีธรรมราชกับเมืองสุโขทัย รวมไปถึงความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับทางลังกาด้วย
เอกสารที่ให้ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับเมืองนครศรีธรรมราชยังมีตำนานเมืองนครศรีธรรมราชและตำนานพระมหาธาตุนครศรีธรรมราช ซึ่งกล่าวถึงประวัติการสร้างเมือง และที่สำคัญคือการเรียกขานพระนามกษัตริย์ผู้ปกครองเมืองแห่งนี้ว่า ศรีธรรมาโศกราช ซึ่งเป็นการเลียนพระนามพระเจ้าอโศกมหาราชแห่งอินเดีย นอกจากนี้ในศิลาจารึกหลักที่ 35 พบที่แหล่งโบราณคดีดงแม่นางเมือง จังหวัดนครสวรรค์ เมื่อ พ.ศ. 2499 มีใจความหนึ่งที่กล่าวถึงพระราชาธิบดีพระองค์หนึ่งพระนามว่า ศรีธรรมาโศกราช ซึ่งอาจสัมพันธ์กับเมืองนครศรีธรรมราช
ถึงแม้ว่าข้อเขียนนี้จะตีพิมพ์ลงในวารสารเมืองโบราณมาตั้งแต่ พ.ศ. 2521 และหลังจากนั้นก็มีการศึกษาทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีเกี่ยวกับเมืองนครศรีธรรมราชเป็นจำนวนมากจวบจนปัจจุบัน แต่อย่างไรก็ดี ถือว่าเป็นข้อคิดเห็นที่น่าสนใจในการศึกษาบ้านเมืองโบราณแห่งนี้ ขอเชิญท่านผู้สนใจติดตามอ่านบทความฉบับเต็มได้ใน “นครศรีธรรมราชกับประวัติศาสตร์ไทย” ใน วารสารเมืองโบราณ ปีที่ 4 ฉบับที่ 3 เมษายน-มิถุนายน 2521 หน้า 87-98 อ่านฟรีที่ “10 ปีแรกวารสารเมืองโบราณ” คลิก //issuu.com/muangboranjournal/docs/0403-2521/88
ภาพปก : วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดนครศรีธรรมราช ภาพถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2521 (ที่มา : ศูนย์ข้อมูลเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์) เมืองอันยิ่งใหญ่ของ ภาคใต้ ถ้าใครเคยได้ได้รู้มา ก็จะทราบดีกว่าที่นี่มีความเป็นมาตั้งแต่ในสมัยโบราณแล้ว และก็มีความเป็นมาอย่างยาวนาน เลยพาทุกคนไปรู้ลึกสืบ ประวัติของนครศรีธรรมราช กันว่าเมื่อก่อนนั้นเป็นมาอย่างไรบ้าง
- 22 ที่เที่ยวนครศรีธรรมราช ไปชิล ถ่ายรูปสวยๆ เที่ยวใต้ สบายใจ
- ไหว้พระ 9 วัด นครศรีธรรมราช เยือน วัดดัง ขอพร เสริมมงคล
ส่องประวัติ อันเก่าแก่ของเมืองโบราณแดนใต้
อย่าง จังหวัดนครศรีธรรมราช
นครศรีธรรมราช เมืองโบราณสำคัญในอดีต
จังหวัด นครศรีธรรมราช เมืองโบราณเก่าแก่ที่มีความสําคัญทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การปกครอง และศาสนามากที่สุดแห่งหนึ่งในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เลยค่ะ โดยนครศรีธรรมราชนั้นมีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง มาไม่น้อยกว่า 1,800 ปีมาแล้ว เพราะมีหลักฐานทางโบราณคดี และหลักฐานทางเอกสารที่ปรากฏและยืนยันได้ว่านครศรีธรรมราช มีกําเนิดมาแล้ว ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 7 เลยทีเดียว
ซึ่งจากประวัติศาสตร์อันยาวนานนี้เอง ทำให้ นครศรีธรรมราช ปรากฏชื่อในที่ต่างๆ มากมายหลายชื่อตามแต่ละท้องถิ่นที่สืบทอดกันมา อีกทั้งแต่ละสําเนียงของภาษาและระยะเวลาที่ต่างกันไปในช่วงยุคสมัยต่างๆ ด้วย ทั้ง ตามพลิงคม ตามพรลิงค์ มัทธาลิงคม ตามพลิงเกศวร โฮลิง โพลิง เชียะโท้ว โลแค็ก สิริธรรมนคร ศรีธรรมราช ลิกอร์ ละคอน คิวตูตอน สุวรรณปุระ ปาฏลีบุตร (Pataliputra) และ เมืองนคร เป็นต้น
ส่วนคำว่า นครศรีธรรมราช นั้น ก็มาจากคำสร้อยของพระนามของปฐมกษัตริย์ ผู้ครอง นครศรีธรรมราช คือพระเจ้าศรีธรรมาโศกราช โดยมีความหมายว่า "นครอันงานสง่าแห่ง พระราชาผู้ทรงธรรม" และธรรมของราชาแห่งนครนี้ ก็คือ ธรรมแห่ง พระพุทธศาสนา นั่นเองค่ะ
และหลักฐานที่มีการพบนั้น ก็มีตั้งแต่เครื่องหิน ที่มีตัวขวานยาวใหญ่ บางคนจะเรียกว่าระนาดหิน ที่อําเภอท่าศาลา อยู่ในยุคของโลหะ รวมไปถึงหลักฐานทางโบราณคดี คือ กลองมโหระทึกสําริด 2 ใบ ที่บ้านเกตุ กาย ตําบลท่าเรือ อําเภอเมือง และที่คลองคุดด้วน อําเภอฉวาง เช่นเดียวกันค่ะ
รวมถึงในบริเวณพื้นที่ของอําเภอสิชลในปัจจุบันนี้ ก็ยังมีร่องรอยโบราณสถานและโบราณวัตถุ ที่เกี่ยวข้องกับศาสนาพราหมณ์ ซึ่งมีอายุเก่าแก่ที่สุดใน นครศรีธรรมราช อีกด้วย ทั้ง พระพุทธรูปสําริด ศิลปแบบอมราวดีของอินเดีย และเศียรพระพุทธรูปศิลปแบบคุปตะอินเดีย เป็นต้น โดยแสดงให้เห็นว่านครศรีธรรมราชนั้น ได้รับอิทธิพลมาจากวัฒนธรรมอินเดียอย่างมาก ทั้ง ด้านศาสนา ความเชื่อ อักษร ภาษา ประเพณี และการปกครอง จนกลายมาเป็นพื้นฐานวัฒนธรรม ของนครศรีธรรมราชมาถึงในปัจจุบันนั่นเอง
ยุครุ่งเรือง และ จุดเริ่มต้นของ เมืองสิบสองนักษัตร
โดยในช่วงพุทธศตวรรษที่ 17-19 นั้นจะเป็นช่วงที่นครศรีธรรมราชมีความเจริญรุ่งเรืองสูงสุดเลยก็ว่าได้ เพราะจากการเป็นสถานีการค้าสําคัญของคาบสมุทรไทยนั่นเอง รวมถึงพุทธศาสนาที่เข้ามามีบทบาทมากขึ้น เลยเป็นสิ่งหนึ่งที่ชักนําผู้คนมาตั้งถิ่นฐานในนครศรีธรรมราชนี้ค่ะ ซึ่งการจัดการการปกครองนั้น จะแบ่งเป็นหัวเมืองอยู่รายรอบ มากถึง 12 เมือง เรียกว่า เมืองสิบสองนักษัตร คือ
- เมืองสายบุรี ตราหนู
- เมืองปัตตานี ตราวัว
- เมืองกลันตัน ตราเสือ
- เมืองปาหัง ตรากระต่าย
- เมืองไทรบุรี ตรางูใหญ่
- เมืองพัทลุง ตรางูเล็ก
- เมืองตรัง ตราม้า
- เมืองชุมพร ตราแพะ
- เมืองปันทายสมอ(กระบี่) ตราลิง
- เมืองสระอุเลา (สงขลา) ตราไก่
- เมืองตะกั่วป่า ถลาง ตราหมา
- เมืองกระบุรี ตราหมู
นครศรีธรรมราช ใน สมัยกรุงรัตนโกสินทร์
จนมาถึงในช่วงการตั้งกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานีนั้น ได้มีการแต่งตั้งอุปราช (พัฒน์) บุตรเขยของพระเจ้านครศรีธรรมราช (หนู) ขึ้นเป็น เจ้าพระยานครศรีธรรมราช จนมาถึงสมัยรัชกาลที่ 2 มีการแต่งตั้ง พระบริรักษ์ ภูเบศรผู้ช่วยราชการเมืองนครศรีธรรมราชเป็นเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช จนกระทั่งได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าพระยานครศรีธรรมราช ที่คนทั่วไปรู้จักกันในนามของ เจ้าพระยานครน้อย ค่ะ
และในสมัยรัชกาลที่ 5 ที่มีการเปลี่ยนแปลง การบริหาร ราชการแผ่นดินด้านการปกครองหัวเมืองนั้น เลยโปรดฯ ให้มีการแต่งตั้ง ตําแหน่งอุปราชปักษ์ใต้ขึ้น เพื่อปกครองหัวเมืองปักษ์ใต้ทั้งหมด และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งสมเด็จเจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรี ราเมศวร์ดํารงตําแหน่ง อุปราชปักษ์ใต้ ค่ะ จนกระทั่งมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ. 2475 จึงได้ยุบมณฑล นครศรีธรรมราช ลง และกลายมาเป็นจังหวัดหนึ่งของราชอาณาจักรไทย จนถึงในปัจจุบันนั่นเอง
ตราประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช
ตราประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช จะเป็นรูปพระบรมธาตุเจดีย์มีรูปสัตว์ตามปีนักษัตรล้อมรอบ ซึ่งหมายถึง เมือง 12 นักษัตร จากตํานานของเมืองนครศรีธรรมราช ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 17-18 นั่นเอง โดยจะมีทั้งหมด 12 เมืองด้วยกัน
คำขวัญประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช
“ เราชาวนครฯ อยู่เมืองพระ มั่นอยู่ในสัจจะ ศีลธรรม กอปรกรรมดี มีมานะ พากเพียร ไม่เบียดเบียน ทำอันตรายผู้ใด ”
สถานที่ท่องเที่ยวใน จังหวัดนครศรีธรรมราช
นครศรีธรรมราช เมืองแห่งโอโซนแดนใต้ เต็มไปด้วยธรรมชาติงามๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็น วัดพระมหาธาตุ วัดเจดีย์ ไอ้ไข่ หมู่บ้านคีรีวง หาดขนอม หาดสิชล เขาหลวง เขาศูนย์ เขาพลายดำ น้ำตกกรุงชิง เป็นต้น ไปแล้วรับรองไม่มีคำว่าผิดหวังอย่างแน่นอนค่ะ
อ้างอิง //www.nakhonsithammarat.go.th/ , //www.m-culture.go.th/
Tag
#คำขวัญจังหวัด#คำขวัญจังหวัดนครศรีธรรมราช#ที่มาจังหวัด#ที่มาจังหวัดนครศรีธรรมราช#นครศรีธรรมราช#ประวัติจังหวัด#ประวัติจังหวัดนครศรีธรรมราช#ภาคใต้#สถานที่ท่องเที่ยวนครศรีธรรมราช