ชุดกิจกรรม เรือ่ ง หลกั ธรรมอริยสัจ 4 สาระศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรม ช้นั มธั ยมศกึ ษาปท่ี 2 ชุดท่ี 1 ความรเู บอ้ื งตนเก่ยี วกับหลกั ธรรมอริยสจั 4 นายสุนทร วงศษ า กรมสง เสริมการปกครองทองถิ่น ก คาํ นาํ ชุดกจิ กรรม เรื่อง
หลักธรรมอริยสจั 4 สาระศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม กลมุ สาระ ชุดท่ี 1 เร่ือง ความรูเบ้อื งตน เกย่ี วกบั หลักธรรมอรยิ สัจ 4 ชุดท่ี 2 เร่อื ง ขนั ธ 5 สุนทร วงศษา สารบญั ข เรอื่ ง หนา คาํ นํา ก 1 คําแนะนาํ สําหรับครู ชดุ กจิ กรรม เรอื่ ง หลกั ธรรมอรยิ สจั 4 ชดุ ท่ี 1 เรอื่ ง ความรูเบอ้ื งตนเก่ยี วกับ ครูควรปฏบิ ัตดิ งั นี้ 2 คาํ แนะนาํ สาํ หรบั นกั เรียน ชดุ กจิ กรรมทีน่ ักเรยี นจะศกึ ษาตอไปนี้คือ ชดุ กิจกรรม เร่อื ง หลกั
ธรรมอริยสัจ 4 ชดุ ท่ี 1 1. ชดุ กิจกรรม เร่ือง ความรูเบ้ืองตนเก่ยี วกับหลกั ธรรมอรยิ สจั 4 นี้ ใชเวลา 1 ชั่วโมง 4.1 ขั้นเสนองานหรอื สถานการณ 4.2.1 ข้นั รวบรวมขอมลู 3 สาระสําคัญของชุดกิจกรรม 1. สาระการเรียนรู หรือศาสนาท่ีตนนบั ถือและศาสนาอ่นื มศี รัทธาที่ถกู ตอง ยดึ ม่ันและปฏบิ ัตติ ามหลักธรรม ตวั ชี้วดั ของศาสนาทีต่ นนับถอื ตามท่ีกาํ หนด เหน็ คุณคา และนําไปพัฒนาแกป ญ หาของชุมชนและสังคม อยา งเหมาะสมในกระแสความเปลยี่ นแปลงของโลก และการอยูร ว มกันอยา งสันติสขุ 2. สาระสําคัญ เพื่อใหถงึ ซึ่งความดับแหงทกุ ข 2. จุดประสงคการเรยี นรู 3. วธิ ีการเรยี นรู 4 กอนศึกษาชดุ กิจกรรมชุดท่ี 1 5 แบบทดสอบกอนเรยี น ชุดกิจกรรม เรอ่ื ง หลกั ธรรมอริยสจั 4 ชุดที่ 1 ความรเู บือ้ งตนเกีย่ วกบั หลักธรรมอริยสจั 4 คาํ ชแี้ จง ใหน กั เรียนทําเครื่องหมาย x ทับตัวอักษรหนาขอความที่เปน คําตอบทถ่ี ูกตอ งที่สดุ 1. หลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 นนั้ เปน
ธรรมวา ดว ยเร่อื งเหตแุ ละผล ขอใดจดั อยใู นสวนของผล 2. เพราะเหตใุ ดหลักธรรมคําสอนของพระพทุ ธเจาจึงมงุ ทสี่ อนใหม นษุ ยมีหลกั ท่ีพ่ึงทางใจ 3. ความสขุ ของคฤหัสถหรอื ผูค รองเรือน ขอ ใดสาํ คญั
ที่สุด 6 4. สมพรเกิดความทกุ ข อยากไดบานสวยๆ และรถยนตค ันใหม แสดงวา สมพร เกิดตัณหา ก. ภวตัณหา 5. ขอใดคอื คณุ ของอริยสจั 6. บดิ า – มารดา เปนผมู พี ระคุณตอเรา ทาํ อยางไรจึงจะไดช ่ือวา
ปฏบิ ตั ดิ ปี ฏบิ ตั ิชอบตอทานทั้งสอง 7. การแกป ญ หาตามหลักธรรมอริยสจั 4 มลี กั ษณะอยางไร 7 8. ขอใด คือ
ความหมายของคําวา “นิโรธ” 9. การที่เราสามารถกําหนดรูสาเหตุของปญ หาในชีวติ ของเราไดคอื ขอใดในอรยิ สัจ 4 10. สง่ิ ใดทม่ี นษุ ยไ มส ามารถหลกี พน ไดแ ตต อ งกาํ หนดรู ในอรยิ สัจ 4 เมอื่ ทําเสร็จเรยี บรอ ย 8 เฉลยแบบทดสอบกอ นเรยี น ชุดกิจกรรม เรอ่ื ง หลกั ธรรมอริยสัจ 4 ชดุ ท่ี 1 ความรเู บื้องตนเกย่ี วกบั หลกั ธรรมอรยิ สจั 4 1. ข 9 ใบความรู ความสําคัญของพระพทุ ธศาสนา ความทุกข เพราะมนษุ
ยตองอยูเปนกลมุ ในสงั คมท่ีทุกคนยอมรับวาเปนสังคมที่มีความเจรญิ ท่ีมา : www.tlcthai.com หลกั ธรรมคําสอนของพระพุทธเจาจึงมุงท่สี อนใหม นษุ ยม ีหลักทพ่ี ่ึงทางใจ และมแี นวทาง 10 พทุ ธธรรมเพ่อื ชวี ติ และสงั คม พุทธธรรม เปน เครอ่ื งนาํ ทางในการดําเนนิ ชวี ิตธรรมทกุ ขอหากปฏิบัตติ ามอยา งจรงิ จัง
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนามเี ปน จาํ นวนมาก หลักธรรมทจ่ี ดั วา เปนแมบ ทของพุทธธรรม ทม่ี า : www.sites.google.com อริยสจั 4 อริยสจั แปลวา “ความจรงิ อนั ประเสริฐ หรอื ความจริงของพระอรยิ บคุ คล” หมายถงึ 11 ในโลก จึงทาํ ใหพระองคกลายเปน พระพุทธเจา หรือเปน บคุ คลผปู ระเสรฐิ กวา เทวดาและมนษุ ย อรยิ สจั 4 จัดเปนหมวดธรรมทส่ี ําคัญมากของพระพทุ ธศาสนา เพราะเปน ท่ีสรุปรวม ความหมายของหลักธรรมอรยิ สัจ 4 แตล ะขอ เพ่ือจํางา ยจึงเปนตารางไดด งั น้ี อรยิ สัจ 4 คาํ แปล คําขยายความ ทุกข : ความทุกข ทกุ ข คือ สง่ิ ท่เี บยี ดเบยี นบบี คนั้ ทําใหเกิดความไมสบายกาย ไมส บายใจ อนั เกิดจาก ในบางครงั้ นกั เรียนเกดิ อารมณเศรา หดหู หรอื เกิดอาการกระวนกระวายใจ ความทุกขท างกายและความทุกขท างใจท้ัง 2 ประการน้ี จัดเปนความทกุ ขพื้นฐาน 12 1. สภาวทกุ ข คอื ทุกขประจาํ สภาวะ หมายถงึ ความทุกขท ีม่
ีประจาํ อยูในสภาพ 2. ปกิณณกทกุ ข แปลวา “ทุกขเ ลก็ ๆ นอยๆ” หมายถึง ความทกุ ขท ี่จรมาจาก การทีพ่ ระพทุ ธองคทรงส่ังสอนใหชาวพทุ ธไดรูจกั กบั ตวั ความทกุ ขเหลา นั้น มิได สมุทัย : เหตุใหท กุ ขเ กิด สมุทัย แปลวา “เหตใุ หทกุ ขเ กิด” หมายความวา ความทุกขทงั้ หมดในอรยิ สจั ๑. กามตัณหา คอื ความอยากไดอยา งโนนอยา งนี้ ซึง่ เกิดจากตา หู จมูก ล้ิน 2. ภวตัณหา คอื ความยากเปนอยา งโนน อยา งน้ี เปน ความอยากไดใ นตําแหนง 13 3. วิภวตัณหา คอื ความอยากไมเ ปน ความอยากไมม ี จดั เปนความอยาก ตัณหา คือ ความอยากท้งั 3 ประการน้ี ถาอยากจนเกินพอดี คอื ไมไ ดค ํานงึ ถงึ นโิ รธ : ความดับทุกข นโิ รธ แปลวา “ความดับทุกข” หมายถึง ความรูหรอื ปญญาทีท่ าํ ใหจ ิตใจของบคุ คล มรรค : ขอ ปฏบิ ตั ิใหถ งึ ความดบั ทุกข มรรค แปลวา “ขอปฏบิ ตั ิใหถ งึ ความดับทกุ ข” หมายถงึ อรยิ มรรค หรอื หนทาง ๑. ความเหน็ ชอบ (สัมมาทิฏฐิ) หมายถึง การรูเหน็ ในอริยสจั 4 อยางถกู ตอ
ง 2. ความดํารชิ อบ (สัมมาสงั กัปปะ) หมายถึง ความคดิ ชอบ เชน มคี วามคิด 14 3. การพดู ชอบ (สมั มาวาจา) หมายถึง เวนจากการพดู เทจ็
เวนจากการพดู 4. การกระทําชอบ (สัมมกมั มนั ตะ) หมายถงึ เวน จากการฆา สัตว เวนจากการ 5. การเล้ียงชวี ติ ชอบ (สัมมาอาชีวะ) หมายถงึ มคี วามเพียรระวังไมผ ิดกฎหมาย 6. ควรเพียรชอบ (สัมมาวายามะ) หมายถงึ มีความเพียรระวังไมใ หค วามชวั่ เกดิ ขนึ้ 7. ความระลึกชอบ (สมั มาสติ) หมายถงึ ความมีสติระลึกถงึ ความเปน ไปไดข อง 8. การตั้งจิตใหช อบ (สมั มาสมาธิ) หมายถงึ การทาํ จติ ใหเ ปน สมาธิ เริ่มตง้ั แต เมอ่ื ศกึ ษาเนื้อหาเสรจ็ กจิ กรรมกนั เลยคะ 15 ใบกิจกรรมท่ี 1 จุดประสงคการเรยี นรู คาํ ช้แี จง (ขอ
ละ 2 คะแนน) 1. อรยิ สจั 4 ประกอบดว ยหลกั ธรรมขอ ใดบาง 2. การท่มี นุษยมีการเบยี ดเบียน บบี คน้ั ซ่ึงกนั และกนั จนทําใหทนตอ สภาวะน้ันทนไดย าก จดั เปน ตอบ............................................................................................................................................ 3. สมุทัย เหตแุ หง ความทกุ ข ไดแก ตณั หา 3 ประการ คือ 4. การดับตณั หาใหสิ้นไป จัดเปนองคประกอบในขอใดของหลักธรรมอรยิ สัจ 4 16 5. หากมีเหตกุ ารณท
ท่ี ําใหเกดิ ทุกข นกั เรียนจะมขี อ ปฏิบัตใิ หถงึ ความดับทกุ ข ไดอยางไรบา ง ......................................................................................................................................................... ขอใหต ้งั ใจทํากิจกรรม 17 ใบกจิ กรรมที่ 2 จดุ ประสงคก ารเรียนรู เลือกใชห ลักธรรมอริยสัจ 4 ในการแกป ญหาตามสถานการณไ ด (ขอละ 5 คะแนน) ทมี่ า : www.newmystorygu.blogspot.com ตอบ................................................................................................................................................. 18 2. จากสถานการณตอไปนี้ นกั เรียนคดิ วา บคุ คลในภาพมกี ารดําเนินชวี ิตโดยขาดหลกั อิทธบิ าท 4 ท่มี า : http://www.sanook.com/hot/category/news/ ตํารวจรวบตัว 2 โจร โดยท้ังสองถูกตงั้ ขอหากระทาํ ผิดฐานรว มกันชิงทรัพยผูอ ืน่ (พิจารณาคําตอบของนกั เรยี นโดยใหอยใู นดลุ ยพนิ จิ ของครผู สู อน) 19 แบบบนั ทกึ การคิดเปนรายบคุ คล 1. กาํ หนดปญ หา 2. รวบรวมขอ มูล 3. จัดระบบขอ มลู 4. ตง้ั สมมุติฐานของปญหา 5. สรปุ
อางอิง 6. สรปุ และตัดสนิ ใจ (พจิ ารณาบนั ทกึ ของนกั เรยี นโดยใหอยูในดลุ ยพินิจของครผู สู อน) 20 ใบกจิ กรรมท่ี 3 คาํ ชีแ้ จง เมือ่ นักเรยี นทาํ กจิ กรรมตามใบกิจกรรมที่ 2 เรยี บรอ ยแลว ใหนกั เรยี นเขากลมุ 1. นกั เรียนแลกเปลยี่ นผลการคิดของตนกับสมาชกิ ในกลมุ โดยแตล ะคนอานรายงานผล 2. เม่ือแลกเปลี่ยนผลการปฏบิ ตั งิ านกนั
ครบทุกคนในกลมุ แลว ใหแตล ะคนเปรียบเทยี บวา 3. ใหแ ตล ะคนนําผลการคดิ ของตนนัน้ เสนอตอกลุม อกี คร้ัง แลว ชว ยกันอภิปรายภายในกลุม ขอใหโชคดีนะขอรบั 21 แบบบนั ทึกการคิดเปนรายกลมุ 1. บนั ทกึ ของ 2.
บันทึกของ 3. บันทกึ ของ 4. บันทึกของ 5.
บันทึกของ ผลสรุปของกลุม (พิจารณาบนั ทกึ ของนกั เรยี นโดยใหอ ยูในดุลยพนิ จิ ของครผู ูสอน) 22 ใบกิจกรรมที่ 4 คําชแ้ี จง ใหนักเรยี นแตล ะกลมุ นําเสนอผลการสรุปของกลมุ ยอ ยตอกลุมใหญ โดยใหแตละคน 1. อะไรนา จะเปน ขอสรปุ ท่ีสมเหตุสมผล เกง จังนะขอรับ (พจิ ารณานาํ เสนอผลการสรปุ ของนักเรยี นแตล ะกลุม โดยใหอ ยูในดุลยพนิ ิจของครผู ูสอน) 23 ใบกจิ กรรมที่ 5 จดุ ประสงคการเรยี นรู มที ักษะกระบวนการคดิ อยางมวี จิ ารณญาณตามทก่ี ําหนด หัวใจคําสอนของพระพุทธเจา อยทู อี่ รยิ สัจ 4 ประการ (จตฺตาริ อรยิ สจฺจานิ) ซ่งึ พระพทุ ธเจา ทม่ี า : http://www.easyinsurance4u.com 1. นักเรียนคิดวาคําพดู นี้นา เชอ่ื ถือหรอื ไม เพราะเหตใุ ด (วัดความนา เช่ือถือของแหลงขอ มูล ก. นาเชอื่ ถอื เพราะเปนการบรรยายธรรมของทานพุทธทาสภกิ ขุ 24 2. นักเรียนคิดอยางไรกับ เหตกุ ารณด งั กลาว (วัดดา นอุปนัย) 3. สรปุ ไดว า “อริยสจั 4 ควรศึกษาจากแหลงใด (วดั ดานนิรมัย) 4. ขอใดเปน เหตุใหห ลักธรรมอริยสัจ 4 เปนหลักธรรมท่ีเผยแผอ ยา ง (วัดดา นการระบุขอ ตกลง ก. พระสงฆท มี่ ีชอ่ื เสียงนยิ มนาํ มาเทศนา เกณฑก ารใหคะแนน คอื ตอบถกู ได 1 คะแนน ตอบผดิ ได 0 คะแนน 25 เฉลยใบกจิ กรรมที่ 1 จุดประสงคก ารเรยี นรู วิเคราะหอ งคป ระกอบของหลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 ได คําชีแ้ จง ใหน กั เรยี นวิเคราะหองคประกอบของหลกั ธรรมอริยสัจ 4 ตามทก่ี ําหนดดังตอไปน้ี ........................................................................................................................................................... 1. อรยิ สัจ 4
ประกอบดวยหลักธรรมขอใดบาง 2. การที่มนุษยมกี ารเบยี ดเบยี น บบี คั้น ซึ่งกนั และกนั จนทําใหทนตอ สภาวะนัน้ ทนไดย าก จดั เปน ตอบ ทกุ ข 3. สมทุ ัย เหตแุ หง ความทุกข ไดแ ก ตัณหา 3 ประการ คอื ในปจ จุบัน 4. การดบั ตัณหาใหส้นิ ไป จัดเปน องคประกอบในขอใดของหลักธรรมอริยสจั 4 5. หากมเี หตุการณท ที่ าํ ใหเกดิ ทุกข นักเรียนจะมีขอ ปฏิบัติใหถ งึ ความดับทกุ ข ไดอยางไรบาง ซึ่งประกอบดว ยองค 8 ประการ 26 เฉลยใบกจิ กรรมที่ 2 จดุ
ประสงคก ารเรียนรู เลือกใชหลักธรรมอรยิ สัจ 4 ในการแกปญ หาตามสถานการณไ ด (ขอ ละ 5 คะแนน) ทมี่ า : www.newmystorygu.blogspot.com ตอบ บคุ คลในภาพเปนผูทม่ี ีการประพฤติปฏบิ ัตทิ ่ีจะทําใหเ กิดมงคลแกช วี ิต ทาํ บุญเปน นจิ 27 2. จากสถานการณตอ ไปนี้ นักเรียนคิดวา บคุ คลในภาพมีการดําเนินชีวิตโดยขาดหลกั อิทธบิ าท 4 ท่มี า : http://www.sanook.com/hot/category/news/ ตาํ รวจรวบตัว 2 โจร โดยท้งั สองถูกตงั้ ขอหากระทําผิดฐานรวมกนั ชงิ ทรัพยผ ูอนื่ (พจิ ารณาคาํ ตอบของนักเรยี นโดยใหอยใู นดลุ ยพนิ จิ ของครูผสู อน) 28 เฉลยใบกจิ กรรมที่ 5 จดุ ประสงคการเรียนรู มีทกั ษะกระบวนการคิดอยางมวี จิ ารณญาณตามที่กาํ หนด 1. ก ถกู ตอ งนะขอรบั 29 แบบประเมินกระบวนการคดิ คําส่งั ใหน กั เรยี นประเมินวา ในการทํากจิ กรรมคร้งั น้ี นักเรยี นมพี ฤติกรรมตามรายการตอ ไปน้หี รือไม รายการประเมิน ใช ไมใช 1. อา นบทความท้ังหมดกอ นระบุประเด็นปญหา 2. พจิ ารณาแหลงท่ีมาของขอมลู 3. พจิ ารณาความเชื่อถอื ของแหลง ขอ มลู 4. จําแนกขอ มูลทร่ี วบรวมไดว า ขอมูลใดเปนขอเท็จจริงขอ มูลใดเปน ความคิดเหน็ 5. พิจารณาทางเลอื กในการแกป ญ หาวา มที างใดบา ง โดยพจิ ารณาจากขอ มลู 6. พิจารณาขอเสนอของคนอนื่ วามขี อ มูลสนับสนุนหรอื ไม 7. พิจารณาขอเสนอของคนอน่ื วา ขัดแยงกบั ขอทีป่ รากฏหรอื ไม 8. รบั ฟง ขอ สรุปและเหตุผลของผอู ื่น 9. เปรยี บเทียบขอ สรปุ และเหตุผลของตนเองกบั คนอืน่ 10. ลงสรปุ โดยพจิ ารณาจากขอเท็จจริง 11. ลงสรปุ โดยพจิ ารณาจากขอ มลู ทม่ี าจากแหลงนาเช่อื ถือ 12. มน่ั ใจในขอ สรปุ ของตนเองมากข้นึ เมื่อไดร ับขอมูลสนับสนุน 30 แบบทดสอบหลังเรยี น ชุดกิจกรรม เร่ือง หลกั ธรรมอริยสจั 4 ชดุ ท่ี 1 ความรูเ บ้ืองตนเกี่ยวกับหลกั ธรรมอรยิ สจั 4 คาํ ชี้แจง ใหนกั เรยี นทําเครอื่ งหมาย x ทบั ตวั อกั ษรหนาขอความทีเ่ ปนคาํ ตอบทถี่ กู ตอ งท่สี ดุ 1. ขอ ใดคอื คุณของอริยสัจ 2. หลกั ธรรมอริยสัจ 4 น้นั เปน ธรรมวาดว ยเร่ืองเหตุและผล ขอ
ใดจัดอยใู นสวนของผล 3. เพราะเหตใุ ดหลักธรรมคําสอนของพระพุทธเจา จึงมุงทสี่ อนใหมนุษยมหี ลกั ทพ่ี ึ่งทางใจ 31 4. การท่ีเราสามารถกําหนดรูสาเหตขุ องปญ หาในชวี ติ ของเราไดคือขอใดในอริยสจั
4 5. ความสขุ ของคฤหัสถหรอื ผคู รองเรือน ขอ ใดสําคญั ทสี่ ดุ 6. สมพรเกิดความทกุ ข อยากไดบ านสวยๆ และรถยนตค นั ใหม แสดงวา สมพร เกิดตณั หา ก. ภวตัณหา 7. ขอใดคอื คณุ ของอริยสัจ 8. บดิ า – มารดา เปนผมู พี ระคุณตอเรา ทําอยางไรจึงจะไดชือ่ วาปฏบิ ัตดิ ีปฏิบตั ิชอบตอ ทานท้ังสอง 32 9. การแกปญหาตามหลักธรรมอริยสัจ 4 มลี กั ษณะอยางไร 10. ขอใด คือ ความหมายของคาํ วา “นิโรธ” 33 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน ชุดกิจกรรม เรื่อง หลกั ธรรมอริยสัจ 4 ชดุ ท่ี 1 ความรเู บ้อื งตน เก่ียวกับหลกั ธรรมอรยิ สัจ 4 1. ง 34 กระดาษคําตอบแบบทดสอบกอ นเรียน ชอ่ื – สกลุ .........................................................................ช. ้นั .......................เลขที่................. คําชีแ้ จง ใหนกั เรียนทาํ เครื่องหมาย x ทับตัวอกั ษรหนาขอความทเี่ ปน คาํ ตอบที่ถกู ตองทสี่ ุด ขอ ก ขคง เกณฑก ารประเมนิ ผล ผลการประเมิน 35 กระดาษคาํ ตอบแบบทดสอบหลังเรียน ชือ่ – สกุล .........................................................................ช. ัน้ .......................เลขท.่ี ................ เพยี งขอเดียว ขอ ก ข คง เกณฑการประเมนิ ผล 36 บรรณานุกรม พระระพนิ พทุ ธสิ าโร และคณะ. ชุดกจิ กรรมการพฒั นาการคิดวิเคราะห เสรมิ สรางคุณธรรม พระระพนิ พทุ ธสิ าโร และวรี ชาติ นม่ิ อนงค. หนังสือเรียนสาระการเรยี นรพู ืน้ ฐาน ศาสนา เพลนิ จติ ต เวฬุวรรณวรกลุ การพัฒนาทกั ษะกระบวนการคิดอยางมีวิจารณญาณ โดยใช เวป็ ไซตทอี่ า งถึง |