“พี่รู้สึกเหมือนได้กลับมางานรวมตัวศิษย์เก่าเลย มาโรงเรียนที่สอนเราหลายเรื่องมาก ๆ ตอนที่เริ่มเป็นสถาปนิกน้องใหม่ รู้สึกว่ามันพิเศษมากกว่าแค่บริษัทที่มาทำงานแล้วกลับบ้าน” Show “ส่วนพี่นะ ตอนนี้ก็ยังทำงานอยู่ที่สาขาเชียงใหม่ วันนี้ได้เจอหลายคนที่เราไม่ได้เจอกันนาน พี่ ๆ น้อง ๆ ได้กลับมาบ้านที่ทุกคนก็ยังทักทายกันแบบอบอุ่น ตอนทำที่กรุงเทพฯ ไม่ได้มีกิจกรรมเยอะ นอกจากแค่เรื่องงานอย่างเดียว” หลังจากที่ผมลองเดินสุ่มถามผู้คนในงานดูแล้ว แทบจะไม่มีใครเรียก A49 ว่าเป็นแค่สถานที่ทำงานเลย หรือเป็นเพราะว่า A49 ไม่ใช่สถานที่ แต่คือผู้คน ปัจจุบัน 49GROUP มีบริษัทออกแบบครอบคลุมหลากหลายสาขา มีผู้คนมากกว่า 600 คน และยังคงรับสมัครพนักงานใหม่มากขึ้นเรื่อย ๆ “บริษัทเราเกิดขึ้นมาได้ ไม่ใช่มีแค่เราเป็นปัจเจก มันเกิดขึ้นจากมวลของผู้คน และน้อง ๆ ทุกคนที่มีความสามารถรวมกันสร้างขึ้นมา” เล็ก-ประภากร วทานยกุล กรรมการผู้จัดการ บริษัท สถาปนิก 49 จำกัด (A49) พูดประโยคเปิดบนเวที ตลอดการเสวนา ผู้คนที่นั่งฟังอยู่จะคอยยกมือเช็กชื่อตัวเอง เวลาที่ถูกพี่เล็กขานชื่อว่าคนนี้ทำงานนี้นะ มีเสียงปรบมือดังขึ้นเป็นระยะ สลับกับหันไปพูดคุยกันเล็ก ๆ น้อย ๆ ถึงแต่ละก้าวเดินในอดีต กว่าจะมาถึงวันนี้ได้ วันเปิดงานครบรอบ 40 ปี บริษัท A49 งานรวมตัวเหล่าผู้คนที่มีส่วนร่วมกันมาเสมอ ผู้คนที่คอยช่วยสร้างสรรค์ผลงาน ขับเคลื่อนแต่ละโปรเจกต์ให้สำเร็จ เป็นธรรมดาที่ความสำเร็จของทุกคนย่อมต้องมีร่องรอยเท้าทิ้งไว้ มีเรื่องราวหลังฉากหน้าเกิดขึ้นมากมาย มาลองเหลียวมองย้อนกลับไปตลอด 40 ปี กับ 9 โปรเจกต์ 9 หลักคิดการทำงานของบริษัทสถาปนิก A49 ในแต่ละ (9) เดิน สั่งสมประสบการณ์อาคารไทยประกันภัย“นี่คืออาคารสำนักงานยุคแรก ๆ ของ A49 เลยนะครับ อยู่ในซอยร่วมฤดี สมัยก่อนตื่นเต้นมากนะครับ โอ้โห ได้ทำอาคาร 4 ชั้น ทุกอย่างเขียนแบบด้วยมือทั้งหมด คอมพิวเตอร์ยังไม่มีเลย ทำตึกนี้ออกมาได้นี่ดีใจมาก” ประสบการณ์สำคัญที่ได้ทำอาคารสำนักงานในวันนั้น เป็นหนึ่งในก้าวแรกที่สำคัญให้ A49 เริ่มสั่งสมผู้คนมากฝีมือ ทีมงานหลากหลายสาขาอาชีพ ขยับขยายเครือ 49GROUP เป็นรากฐานรองรับโครงสร้างการเติบโตต่อมาได้ในอนาคต “พอทำอาคารสำนักงานได้ดี จากนั้นเราก็เริ่มสร้างบริษัท A49 ให้แข็งแรงขึ้น เริ่มสร้างกลุ่ม 49GROUP ขึ้นมา หาทีมวิศวกรของตัวเอง จนมาถึง พ.ศ. 2538 – 2539 ก่อนที่ฟองสบู่จะแตก ยุคนั้นน้อง ๆ ที่จบปริญญาตรีสถาปัตยกรรมศาสตร์ในกรุงเทพฯ มา เงินเดือนสถาปนิกที่ยังไม่มีประสบการณ์เริ่มต้นเรียกได้ 25,000 บาท เพราะเป็นคณะที่ได้รับความนิยมสูงมาก เงินเดือนสูง” “บูมมากขนาดที่ผมต้องพกโทรศัพท์ 3 เครื่อง แล้วมันก็ดังพร้อมกัน 3 เครื่องเลย จนต้องคอยวิตกกังวล เวลาได้ยินเสียงโทรศัพท์ขึ้นมาจะตกใจ เหงื่อแตกหมด เพราะรับโทรศัพท์มาแล้วจะได้ยินแต่ โปรเจกต์ผมถึงไหนแล้ว โปรเจกต์ผมถึงไหนแล้ว จนสุดท้ายไม่กล้ารับโทรศัพท์” บทเรียนจากอดีตCountry Marina City“โปรเจกต์นี้เป็นโปรเจกต์น่าสนุกในยุคที่เฟื่องที่สุด ทุกวันนี้ก็ยังอยู่นะ “เราทำกับ ด้วง-ดวงฤทธิ์ บุนนาค เขาเข้ามาช่วยคิดอะไรหลายอย่างมาก เจ้าของโปรเจกต์มีที่ดินอยู่บางปะกง ใกล้ปากอ่าวมากเลย ผมเลยลองเสนอให้ทำบ้านที่มีเรือเข้าไปจอดได้ นี่เป็นจุดขายสำคัญของโปรเจกต์ “ยังไม่ทันเสร็จงานนี้ เจ้าของโปรเจกต์มีที่เหลืออีกด้านข้างด้วย ท่านก็มาคุยกับผมว่าอยากทำโรงแรมเพิ่ม งานของเราในยุคนั้นมีเข้ามาเยอะจริง ๆ ทั้งบ้าน ออฟฟิศ โรงแรม อาคารขนาดใหญ่ แต่ตอนนั้นผมคิดว่ายังไม่ถึงเวลา ยังไม่มั่นใจที่จะทำ จึงขอปฏิเสธไป “มีงานเข้ามาก็รับคนเพิ่มตลอด วันนั้นเรามีพนักงาน 115 คนแล้ว ตอนสิ้นปีจะมีเงินพิเศษ 2 ซอง ซองหนึ่งเป็นเงินตอบแทนปลายปี อีกซองเป็นการแจ้งขอบคุณ ปีหน้าท่านจะได้เงินเดือนปรับขึ้นเท่านี้เท่านั้น” เข้าสู่ช่วงวิกฤตการณ์การเงิน พ.ศ. 2540 หรือ ‘วิกฤตต้มยำกุ้ง’ บริษัท A49 ก็ต้องบอบช้ำสาหัสแบบไม่ทันตั้งตัวกับการประกาศลอยตัวค่าเงินบาท วิกฤตครั้งนั้นส่งผลกระทบทางเศรษฐกิจและสร้างความเสียหายอย่างมากต่อประเทศไทย แล้ววันที่โทรศัพท์ทั้ง 3 เครื่องไม่ดังอีกเลยก็มาถึง “จำเป็นต้องพูดกับน้อง ๆ ตรง ๆ ว่าต้องลดพนักงาน สิ้นปีนั้นเราต้องแจกซองที่บอกข่าวเลิกจ้าง เหลือพนักงาน 45 คน ทั้งผู้บริหาร น้อง ๆ ทุกคนโดนลดเงินเดือนหมด ทำงานกันแค่ 4 วันเท่านั้น ขอผ่อนจ่ายเงินเดือนให้ทุกคน “ผมผิดอะไรรึเปล่าครับ – ตอนที่โดนเลิกจ้าง น้องคนหนึ่งพูดแล้วก็ร้องไห้ “เป็นบทเรียนที่พี่ผู้บริหารทุกคนเจ็บปวด” การบริหารกลุ่มที่ใหญ่ขึ้นKing Power Complexถ้าผ่านวิกฤตต่ำสุดมาได้ คุณก็จะมีโอกาสเติบโตขึ้นแน่ ค่อย ๆ วางอิฐที่ละก้อน ต่อเติมทีละเล็กละน้อย สร้างรากฐานใหม่ให้มั่นคง A49 กลับมาสร้างสรรค์ผลงานด้วยความร่วมมือร่วมใจของสมาชิกที่เหลืออยู่ ฟื้นฟูบริษัทให้กลับมาแข็งแรงกว่าเดิม เพิ่มสาขาและบริการให้ครอบคลุมทั้งเรื่องการออกแบบ การก่อสร้าง การสื่อสาร โดยมีสถาปัตยกรรมเป็นจุดศูนย์กลาง ขยายกลุ่มใหญ่ขึ้นมาได้อีกครั้ง “วันดีคืนดี King Power อยากจะสร้างองค์กรให้มีอัตลักษณ์ อยากทำ Duty Free ที่ถนนรางน้ำ 33 ไร่ คุณวิชัย ศรีวัฒนประภา เชื่อใจเรามาก ปล่อยให้ 49GROUP เข้ามาควบคุมดูแลการออกแบบ ก่อสร้างภายใน-ภายนอก กราฟิกอัตลักษณ์องค์กร ทุกฝ่ายช่วยกันเต็มที่มาก ๆ ให้ King Power รางน้ำ Headquarter สาขาแรก เสร็จทันภายใน 8 – 9 เดือน” A49 ไม่ปล่อยให้โอกาสสำคัญนั้นหลุดมือไป หลังจากสาขาแรกเสร็จสมบูรณ์ ก็ยังได้ความเชื่อใจให้สร้าง King Power สาขาอื่น ๆ ตามมาอีกมากมายจนปัจจุบัน ชื่อเสียงBU Diamond“พื้นที่ 380 ไร่ติดถนนพหลโยธินที่รถวิ่งผ่านอย่างรวดเร็ว ทำยังไงให้คนรู้ว่า ม.กรุงเทพ อยู่ตรงไหน “ตอนที่เรากลับมาคิดแบบตึกเพชร พูดตามตรงว่าเราคิดเล่น ๆ ว่าใครจะไปสร้างตึกนี่จริง ๆ ได้ แต่ปรากฏว่าแบบตึกเพชรถูกเลือกขึ้นมาจริง ๆ” ม.กรุงเทพ มีสัญลักษณ์ที่ใช้ในยุคแรก คือเพชรในช่อชัยพฤกษ์ “มาจากคอนเซปต์เพชรธรรมชาติที่รอการเจียระไน แล้ว ม.กรุงเทพ จะช่วยเจียระไนด้วยองค์ความรู้ให้นักศึกษากลายเป็นเพชรที่สมบูรณ์ ตอนแรกตึกเพชรมี 5 เม็ด แต่เกินงบประมาณ เลยต้องแก้แบบให้เหลือแค่ 2 เม็ด” BU Diamond อาคารที่เป็นไอคอนของความสร้างสรรค์ระดับโลก ได้รับรางวัลสถาปัตยกรรมดีเด่นระดับนานาชาติ The ARCASIA Awards for Architecture 2011 และเป็นอาคารดีไซน์สุดล้ำที่เน้นการใช้แสงสว่างจากธรรมชาติ ประหยัดพลังงานไฟฟ้า รองรับทิศทางลมทั่วถึง เปิดรับแนวคิดคนรุ่นใหมEnergy Complexงานสร้างสรรค์ที่เปิดรับแนวความคิดคนรุ่นใหม่ และใช้หลักประชาธิปไตยในงานออกแบบ “เราไม่ได้คิดว่าใครซีเนียร์แล้วจะต้องเก่งกว่าใคร แต่ยอมรับว่าถ้าน้องคนไหนมีไอเดียที่ดีกว่า ทำให้พวกผู้ใหญ่อย่างผม อย่าง พี่เต้ย (นิธิ สถาปิตานนท์) พี่ ๆ ซีเนียร์คนอื่นยอมรับ ก็จะทำให้โปรเจกต์นั้นเป็นจริงได้ “ตึก EnCo เราประกวดแบบกันภายในก่อน น้อง ๆ ส่งมา 11 แบบด้วยกัน คนที่ชนะคือเด็กจบจาก ม.เชียงใหม่ และเป็นปีแรกที่มาทำงานกับเรา “เขาคิดไอเดียเป็นหยดน้ำมัน 2 หยดกอดกัน ถ้าดูในแผนผังอาคาร จะเห็นรูปหยดน้ำมัน 2 หยดชัดเจน เป็นสัญลักษณ์ของ ปตท. เราก็มาโหวตเลือกกันว่าจะเอาแบบนี้มาพัฒนา” อยากสร้างสรรค์ ก็ต้องส่งเสริม “ถ้ามีอะไรก็ตามที่เป็นองค์ความรู้ จะพาน้อง ๆ ไปทั้งหมดเลย เคยจัดสูงสุด 5 คันรถไปดูงานต่างประเทศ ไปเยอรมนี ไปเบลเยียม ถ้ามีโอกาสทุกปี เราไปแน่” บ้าบิ่น อุตสาหะ มุมานะNew Thai Parliament House – Design Competitionมีโจทย์ท้าทายว่าการประชุมสภาล่างกับสภาสูง หากกดออดแล้ว ภายในนาทีครึ่ง ส.ส. และ ส.ว. จะต้องเข้าห้องประชุมมาลงคะแนนได้ทันทั้งหมด “สุดท้ายเราออกแบบอย่างนี้ครับ มีรัฐสภาอยู่ตรงกลาง มีทาวเวอร์ ด้านหนึ่งเป็น ส.ส. อีกด้านหนึ่งเป็น ส.ว. แต่ละตึกมีลิฟต์เต็มไปหมด เวลากดออดแล้วเราจับเวลาเดินทาง ทุกคนลงมาปุ๊บ เดินเข้าเลยภายในนาทีครึ่ง” ถึงจะไม่ได้รับเลือกในการประกวดก็ไม่เป็นไร ได้มานะอุตสาหะไปเต็มที่แล้ว ไม่มีอะไรต้องติดค้างใจ แม่ทัพต้องมีขุนพลสถาบันวิทยสิริเมธี (VISTEC)“A49 ทั้งหมดขับเคลื่อนด้วยผู้คนที่นั่งฟังอยู่รอบ ๆ เวทีตรงนี้ล่ะครับ “อย่าง VISTEC ที่เราชนะประกวดของ ปตท. ขนาดพื้นที่ 1,000 ไร่ที่มาบตาพุด เราออกแบบไว้ว่าต้องใช้แหล่งน้ำตรงกลางขนาด 280,000 ลูกบาศก์เมตร ทำการบ้านอย่างดีว่าที่ตั้งใกล้แหล่งน้ำใหญ่ ผันมาใช้งานได้แน่ คำนวณการผันเอาไว้ทั้งหมด แต่วันที่เจาะนำมาใช้จริง ๆ ได้น้ำน้อยมาก ๆ “มันวิกฤตมากเลยครับ ยังมีภาพที่ผมเดินเตะฝุ่น มันไม่มีวันมีแหล่งน้ำเกิดขึ้นได้เลย” ภาพฝันเรื่องน้ำต้องแห้งลงทันตา แต่ขุนพลนักออกแบบยังไม่ยอมแพ้การศึกนี้ แล้วทำการบ้าน หาน้ำจากบริเวณอื่น ๆ รอบโครงการมาใช้แทน จนได้แหล่งน้ำตามที่ออกแบบไว้สำเร็จ ZERO DEFECTสรรค์สาระ เมืองไทยประกันชีวิตสรรค์สาระ เป็นศูนย์การเรียนรู้ที่ฝึกอบรมคนให้พร้อมกับธุรกิจประกันยุคใหม่ “เราตั้งคำถามขึ้นมาว่า ทำยังไงให้ใช้พลังงานน้อยที่สุด ลดการใช้เครื่องปรับอากาศ ลดการใช้หลอดไฟ เราคำนวณการใช้พลังงานโดยละเอียดทั้งหมด ออกแบบช่องแสงที่เพียงพอต่อการใช้งานจริง ทำให้เกิดหลังคาโปร่งแสงระดับหนึ่ง ให้แสงส่องลงมาถึงภายในได้ ส่วนเครื่องปรับอาการทำงานเฉพาะห้องเรียนเท่านั้น ทางเดินหรือที่ภายนอกตรงนี้ไม่ต้องมี อยู่ตรงจุดไหนก็เกิดการเรียนรู้ได้ “สิ่งที่ไม่คาดคิดเกิดขึ้น ที่ตึกด้านข้างเป็นโรงสีข้าว ทำให้มีนกจากโรงสีข้าวเข้ามาทำรัง ทิ้งขี้นกเอาไว้ในอาคารสรรค์สาระ เราต้องทำตาข่ายกันนกเพิ่มที่ฝ้าเพดาน เป็นต้นเรื่องที่มาว่าจากนี้ไปงานของ A49 จะต้อง Zero Defect มีข้อบกพร่องน้อยที่สุด เป็นศูนย์ได้เลยยิ่งดี” ไอเดียบรรเจิด นวัตกรรม ใครไม่ทา เราทาศูนย์เลิศพนานุรักษ์“ปตท. เขามีดอกไม้เมืองหนาวปีหนึ่ง 2 อาทิตย์ ดอกทิวลิปต้องอยู่ในอุณหภูมิ 14 – 15 องศาเซลเซียส ใช้เครื่องทำความเย็นขนาดหนัก ใช้พลังงานไฟฟ้ามากที่สุดเลย แค่เปิดใช้งาน 2 อาทิตย์ติดกันก็ต้องจ่ายเงินมหาศาลแล้ว “ในงานประกวดแบบเราก็เลยไป Challenge ปตท. ว่า องค์กรขนาดใหญ่แบบนี้จะยอมจำนนกับการดูดอกทิวลิปแค่ปีละ 2 อาทิตย์แค่นั้นเหรอ ในเมื่อคุณดูดอกทิวลิปทั้งปีได้โดยไม่ต้องเสียเงินเพิ่ม” คำตอบก็คือ ‘พลังงานความเย็น’ จาก LNG พลังงานเหลือทิ้งที่ ปตท. มีอยู่แล้วมาใช้งานใหม่ ก๊าซธรรมชาติเหลว (LNG) คือก๊าซที่ผ่านการลดอุณหภูมิให้อยู่ในรูปของเหลว เพื่อให้ขนส่งได้โดยง่าย จะทำให้เปลี่ยนสถานะได้ด้วยการใช้ความร้อนจากน้ำทะเล แลกเปลี่ยนอุณหภูมิ LNG ร้อนขึ้นจนเปลี่ยนเป็นก๊าซเมื่อต้องการใช้งาน สิ่งที่หลงเหลืออยู่ก็คือพลังงานความเย็น เนื่องจาก LNG ในสถานะของเหลวนั้นมีอุณหภูมิต่ำมากอยู่ที่ -160 องศาเซลเซียส พลังงานความเย็นที่เกิดขึ้นนำไปใช้ประโยชน์ได้อีกมากมาย ช่วยลดต้นทุนด้านพลังงาน และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม “ตอนพรีเซนต์งาน เราขายให้ดูเลยว่า ปตท. จะปลูกดอกไม้เมืองหนาวเพิ่มได้อีก นอกจากทิวลิป สุดท้ายตัดสินว่าชนะ ได้สร้างโครงการนี้ขึ้นมาโดยใช้พลังงานความเย็น “ล่าสุดเมื่อ 2 อาทิตย์ที่แล้ว มีดอกไฮเดรนเยีย มีดอกทิวลิปอยู่ 54,000 ดอก จนตั้งเป้าจะส่งออกดอกทิวลิปไปต่างประเทศอีก ที่นี่เป็นจุดท่องเที่ยวที่ชาวบ้านชอบมาก วันหนึ่งเคยมีคนมาเที่ยวพีกสุด 7,000 คน” ก้าวเดินต่อไปพร้อมกับทุกคน“ถึงวันนี้สาขาที่เชียงใหม่ก็ช่วยสาขาภูเก็ตได้ เราช่วยเหลือกันตลอดมา ผมต้องให้เครดิตกับทุกคนใน A49 ทุกผลงานเป็นความภาคภูมิใจของพี่น้อง ของเราทุกคน” “40 ปี เรามี 15 บริษัทย่อย มาถึงได้เพราะมีน้อง ๆ เรา วัฒนธรรมของเรา สังคมของเราที่ร่วมกันสร้างองค์กรนี้ขึ้นมา และอนาคตที่ยังไม่จบแค่เท่านี้ครับ” |